به أجُــوزُ خَفیـفاً

وَ قد رَکِـبتُ بَعـیرا

(پل صراط همچون لبۀ شمشیری تیز بر روی جهنم قرار گرفته است، من به آرامی در حالی که سوار بر شتری هستم از روی آن میگذرم.)
در این بیت با بهره گرفتن از تلمیح، اعتقاد مردم را نسبت به پل صراط با زبانی طنز به چالش میکشد. اعتقاد آنها بر این بود که پل صراط، پلی نازکتر از تار مو و تیزتز از لبۀ شمشیر است، و هر آنکه قربانی در راه خدا بکشد براحتی میتواند از روی آن بگذرد. بهار هم در بیت زیر با استفاده اشاره دارد به ظلم و ستمهایی که در زمان احداث راهآهن بوجود آمد اشاره دارد که قبرستانها را به هم میریختند و برای انسانهای دون صفتی که همچون حیوانات بودند، بیشتر از انسانهای فاضل و عاقل اهمیت قائل بودند:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

راه آهن گـر بخواهی مـردهات بیـرون کشند

در چراگاه وطن، گو اسب و استر زنده باد

در محیطی کامتیازی نیست بین فضل و جهل

آن مکـرر مـرده باد و این مکـرر زنـده باد

(بهار ،۱۳۵۸،ج۱: ۳۶۹)
۴٫۱٫۲٫۴٫ تشبیه
«تشبیه وصف کردن چیزی است به چیز‌های مشابه و نزدیک به آن، از یک جهت یا جهات مختلف»(قیروانی، ۲۰۰۲،ج۱: ۴۵۵،) که « هر چه جهات اختلاف طرفین تشبیه بیشتر باشد، تشبیه زیباتر است زیرا این کار چنین می کند که هنرمند نسبت به ارتباطات موجود بین عناصر طبیعت و اشیاء حساستر است وحقایق نهفته را دقیقتر ادراک می‌کند.»(شفیعی کدکنی،۱۳۸۳: ۵۷) بهترین نوع تشبیه، تشبیه بلیغ است که در آن مبالغه بسیار عمیقتر و بیشتر از تشبیه غیر بلیغ است و سه ویژگی تشبیه یعنی« مبالغه، بیان وایجاز» (ابن اثیر، ۱۹۶۰،ج۲: ۱۲۳) در آن بارزتر است.
ابوهلال عسکری به ارزش تشبیه توجه دارد و می‌گوید: رساترین تشبیه‌ها، تشبیه‌هایی است که در آن معقول به محسوس، غیر عادی به عادی، و امر غیر بدیهی به امر بدیهی و ضعیف به قوی تشبیه شود. (فتوحی، ۱۳۸۵: ۹۰) تشبیه بلیغ بیشترین نوع تشبیهی است که در اشعار طنز این دو شاعر به چشم میخورد، بگونهای که ترکیبات بدیع و نویی از این نوع تشبیه بوجود آوردهاند، همچون ترکیبات زیر:

أسـفی عَلی مُتعَصِبینَ تَألَبُوا

یَحمُونَ حَوضَ الجَهلِ بِالساطورِ

مُتِهـافِتینَ عَلی مَوارِدَ غَیِّهم

کَقِطا ظَماءٍ عِندَ حـرِّ هَجـیرِ

(الزهاوی، ۱۹۷۲،ج۱ : ۲۰۲)
(وا اسفا ! بر ملتی که از روی تعصب لشکر آراستند تا با ساطوری تیز از حوض نادانی خود حمایت بکنند و همچون مرغ سنگخوارهای تشنه که در اوج گرما به سوی چشمههای آب میدود، به سوی چشمههای نادانی خود حمله میبرند.)
در این ابیات تشبیه بلیغ در ترکیباتی چون حوض الجهل(تشبیه جهل به حوض) و موارد غیهم (تشبیه نادانی به سرچشمه) بارز است. البته در بیت دوم با بهره گرفتن از تشبیه مرکب میزان نادانی و جهالت آنها را به زیبایی مجسم میکند. همچنین بهار در اشعار زیر با بهره گرفتن از تشبیه بلیغ مملکت و مملکتداران را اینگونه ترسیم میکند:

مملکت کشتی، حوادث بحر و استبداد خس

ناخدا عدلست و بس