۲-۲-۱-۰۸دعا، وسیله رفع قضاء حتمی
پیامبر اسلام فرمودند: قضاء را چیزی جز دعا بر نمی‌گرداند. (ری شهری؛ ۱۳۸۹: ۴/۱۸ ح ۵۷۶)
امام صادق (ع) می‌فرماید: «الدُّعَاءُ یَرُدُّ الْقَضَاءَ بَعْدَ مَا أُبْرِمَ إِبْرَاماً فَأَکْثِرُوا مِنَ الدُّعَاءِ فَإِنَّهُ مِفْتَاحُ کُلِّ رَحْمَهٍ وَ نَجَاحُ کُلِّ حَاجَهٍ وَ لَا یُنَالُ مَا عِنْدَ اللَّهِ إِلَّا بِالدُّعَاءِ وَ لَیْسَ بَابٌ یُکْثَرُ قَرْعُهُ إِلَّا یُوشِکُ أَنْ یُفْتَحَ لِصَاحِبِه». دعا قضاء خداوند را پس از آنکه حتمی شده باشد بر می‌گرداند، بسیار دعا کنید که دعا کلید همه رحمت‌ها و وسیله رسیدن به همه خواسته‌ها است و به فیوضات حق نتوان رسید مگر بوسیله دعا، هر دری که زیاد کوبیده شود بر روی انسان گشوده خواهد شد.(میر‌باقری؛ ۱۳۶۵:۲/۴)
۲-۲-۱-۰۹ دعا شفای دردها
امام صادق (ع) فرمود: «عَلَیْکَ بِالدُّعاءِ فَانَّ فیهِ شِفاءً مِنْ کُلِّ داءٍ». بر تو باد دعا کردن که وسیله شفاء هر دردی است.(ری شهری؛ ۱۳۸۹: ۴/۲۰ ح ۵۷۷۳)
۲-۲-۱-۰۱۰دعا، دفع بلا
پیامبر (ص) فرمودند: انواع بلاها ا با دعا برطرف کنید. (ری شهری؛ ۱۳۸۹: ۴/۲۰ ح ۵۷۷۵)
علی (ع) هم می‌فرماید: «بِالدُّعاءِ یُسْتَدْفَعُ الْبَلاءُ». بلا به سبب دعا دفع می‌گردد. (خوانساری؛۱۳۶۶:۳/۲۵)
حضرت رضا (ع) نیز می‌فرماید: «إِنَّ الدُّعَاءَ وَ الْبَلَاءَ لَیَتَرَافَقَانِ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَهِ إِنَّ الدُّعَاءَ لَیَرُدُّ الْبَلَاءَ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاما». همانا دعا و بلا تا روز قیامت با هم رفاقت می‌کنند و دعا بر می‌گرداند بلا را هنگامی که آن بلا به سختی ابرام شده است.(مصطفوی؛ بی‌تا:۴/۲۱۵)
۲-۲-۱-۰۱۱دعا، رهایی از خشم شیطان
على(علیه السلام) فرمود: «اکْثِرِ الدُّعاءَ تَسْلَمْ مِنْ سَوْرَهِ الشَّیْطانِ». بسیار دعاکن، تا از خشم و غضب شیطان، سالم بمانى. (مجلسی؛ بی‌تا: ۷۵/۹)
۲-۲-۱-۰۱۲دعا، راهی برای رسیدن به مقام نزد خداوند
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
الکافی: عن میسر بن عبد العزیز عن ابی عبدالله (ع) قال لی: «یَا مُیَسِّرُ ادْعُ وَ لَا تَقُلْ إِنَّ الْأَمْرَ قَدْ فُرِغَ مِنْهُ إِنَّ عِنْدَ اللَّهِ عز و جل مَنْزِلَهً لَا تُنَالُ إِلَّا بِمَسْأَلَهٍ». الکافی به نقل از میسر بن عبد العزیز: امام صادق (ع) به من فرمودند: ای میسر دعا کن و مگو: کار از کار گذشته است (آنچه مقدر شده همان می‌شود) همانا نزد خداوند عزوجل مقام و منزلتی است که جز با درخواست به دست نمی‌آید. (ری شهری؛ ۱۳۸۹: ۴/۱۷ ۵۷۵۵)
۲-۲-۱-۰۱۳دعا سلاح پیامبران است
امام رضا (ع) فرمود بر شما باد سلاح پیامبران، عرض شد سلاح پیامبران چیست؟ فرمود دعا (همان؛ ح ۵۷۶۵)
۲-۲-۱-۰۱۴ دعا مغز عبادت است
رسول مکرم اسلام فرمودند:« اَلدُّعا مُخْ الْعِبادَهِ.» دعا مغز عبادت است. (همان: ح ۵۷۳۷)
۲-۲-۱-۰۱۵دعا مخزن اجابت
قال الْصادِق‌ُ(ع): «اَلدُّعاءُ کَهْفُ اْلاِجابَهِ کَما اَنَّ الْسَحابَ کَهْفُ الْمَطَرِ» امام صادق (ع) فرمودند: دعا مخزن اجابت است، همچنان که ابر مخزن باران است. (همان؛ ح ۵۸۰۴)
۲-۲-۱-۰۱۶ دعا موثر در خدا شناسی
حضرت علی(ع) می‌فرمایند: خدا شناس‌ترین انسان‌ها کسانی هستند که بیشتر از دیگران دست مسئلت به سوی خدا دراز می‌کند. (همان؛ح۵۷۵۱)
در حقیقت آن کسی که بیشتر از همه دعا می‌کند و آن کسی که سئوال و طلب او از خدا بیشتر باشد خدا شناسیش قوی‌تر است، زیرا کسی که خدا را بشناسد می‌داند که باید از او سئوال کند و نه از غیر او و می‌داند که خداوند سئوال کردن از او را دوست دارد. (خوانساری؛۱۳۶۶:۲/۴۵۱)
و در یک کلام تأثیر دعا بسیار زیاد است تا جایی که امام صادق (ع) اثر نفوذ دعا را از لبه سر نیزه بیشتر می‌داند. (کلینی؛۱۳۶۲:۲/۴۶۹)
بعد از بیان این تعابیر و ده‌ها تعبیر دیگر از دعا ازلسان مبارک معصوم (ع) و تشویق و ترغیب به آن اهمیت موضوع دعا و سرلوحه قرار دادن آن در زندگی بشر بیشتر آشکار می‌گردد. البته نباید فراموش کرد که عواملی مانند: گناه، ظلم، ناسازگاری درخواست با حکمت خداوند و… بعنوان موانع اجابت دعا مطرح شده‌اند که انسان باید از آن موارد پرهیز نماید تا دعایش به هدف اجابت برسد، همچنین دعا آدابی دارد که بهتر است آن آداب قبل از طلب دعا به جا آورده شود.
۲-۲-۲۰ باید‌ها و نباید‌های طلب در دعا
در اینجا دو سئوال مطرح است که دارای اهمیت زیادی هستند:
الف- چه چیز باید در دعا از خدا طلب کنیم؟
ب- چه چیز نباید در دعا از خدا طلب کنیم؟
با سئوال اول آغاز می‌کنیم که چه چیزهایی سزاوار است در دعا از خداوند طلب کنیم؟ دعا نیاز بنده درپیشگاه خداوند است، فقر و نیاز بنده هیچ حد و مرزی ندارد همان گونه که بی نیازی و قدرت و کرم پروردگار بی‌حد و مرز است و اجتماع این دو چیز نا متناهی سبب دعا می‌شود با دعای بنده و عطای پروردگار گنجینه‌های قدرت کرم او پایان نمی‌پذیرد زیرا قدرت و بخشش و کرمش بی‌حد و مرز است. از طرفی نیاز و احتیاج و ضعف و خطا و اشتباه بنده نیز بی‌حد و مرز است. (آصفی؛ ۱۳۸۷: ۱۵۳)
با این مقدمه تلاش می‌کنیم که بدانیم چه چیزهایی سزاوار طلب است که همان را از خداوند بخواهیم.
۲-۲-۲-۱۰ چه چیزهایی باید در دعا از خدا طلب کنیم؟
۲-۲-۲-۱-۰۱ صلوات بر محمد و آل محمد (ص)
مهم‌ترین نکته در دعا پس از حمد و سپاس خداوند متعال، صلوات بر محمد و آل محمد(ص) است زیرا پیامبر(ص) و اهل البیت او اولیاء امور مسلمانان محسوب می‌شوند. صلوات بر محمدو آل محمد(ص) بخش وسیعی را از دعا به خود اختصاص می‌دهد. در متون اسلامی تأکید و توصیه فراوانی بر این صلوات شده است و این کار دلیل مشخصی دارد زیرا خداوند متعال از ما می‌خواهد که دعا را وسیله‌ای برای ارتباط خویش با اولیاء امورمان قرار دهیم و پایبند به این ریسمان محکم دوستی که خداوند آن را مایه محافظت مسلمانان قرار داده است ، باشیم. (آصفی؛ ۱۳۸۷: ۱۵۴)
صلوات از مهم‌ترین اسباب این ارتباط درونی است، زیرا حلقه‌های دوستی زیادی میان خداوند متعال و بندگانش کشیده شده است و دوستی رسول خدا(ص) و اهل بیتش از مهم‌ترین این حلقه‌هاست. دوستی رسول خدا(ص) در امتداد دوستی خداوند متعال قرار می‌گیرد و دوستی اهل البیت در امتداد دوستی رسول خدا(ص) قرار می‌گیرد (همان:۱۵۴) تأکید بر این دوستی و ریشه‌دار کردن آن در عمق جان تأکید بر دوستی خداوند است. در متون اسلامی سفارش بسیاری بر این نکته شده است.
در تایید ضرورت فرستادن صلوات بر محمد و ال محمد (ص) استشهاد می‌نماییم به آیه شریفه ۵۶ از سوره احزاب که می‌فرماید: ﴿ إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیماً﴾
خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود مىفرستد اى کسانى که ایمان آوردهاید، بر او درود فرستید و سلام گویید و کاملًا تسلیم (فرمان او) باشید.
همچنین از رسول گرامی اسلام (ص) روایت شده است که: «اَلصَلاهُ عَلَیَّ نُورٌ عَلَی الصِّراطِ» (هندی؛۹۷۵ق:ح۲۱۴۹) از رسول اکرم (ص) روایت شده است که: صلوات فرستادن بر من نوری است بر روی پل صراط… و نیز می‌فرمایند: بخیل‌ترین افراد کسانی هستند که نام من نزد آنها برده شود اما بر من صلوات نفرستند. (همان:ح۲۱۴۴)
از امام باقر و امام صادق(علیهم‌ا‌السلام) روایت شده است که: «اَثْقَلُ ما یُوْضَعُ فِی الْمیزانِ یَوْمَ الْقِیامَهِ اَلصّلاهُ عَلی مُحَّمَدٍ وَ اَهْل بَیتِهِ». سنگین‌ترین چیزی که در روز قیامت در ترازوی اعمال انسان گذاشته می‌شود صلوات بر محمد(ص) و اهل بیت اوست.(مجلسی؛ بی‌تا:۷۱/۳۷۴).
در یکی از حکمت‌های نهج‌البلاغه هم از علی (ع) روایت شده است که: اگر در پیشگاه خداوند متعال نیازی داری اول با درخواست صلوات بر محمد(ص) شروع کن و سپس نیازت را بگو، خداوند بزرگوارتر است از این که دو درخواست از او شود، یکی از آنها را برآورده کند و دیگری را برآورده نکند.(نهج‌البلاغه، حکمت۳۶۱).
و نیز فرازهایی از دعای ۴۷ صحیفه سجادیه که از ادعیه ماثوره از لسان مبارک امام زین العابدین (ع) است، چنین بیان می‌دارد:
(۵۰)پروردگارا بر محمد و آل محمد درود فرست، او که برگزیده و پسندیده و مکرم و مقرب درگاه توست. درودی که برترین درودها باشد و کامل‌ترین برکاتت را بر او نازل و پربارترین رحمت‌هایت را به او عطا فرما. (۵۱) پروردگارا بر محمد و آل محمد درود فرست، درودی پاک که هیچ درودی پاک‌تر از آن نباشد و درودی که فزاینده‌تر از آن موجود نباشد و درودی همراه با خشنودی که درودی بالاتر از آن نباشد (۵۲) پروردگارا بر محمد و آل او درود فرست، درودی که رضایت او و بالاتر از آن را تامین کند، و بر او درودی فرست که تو را راضی گرداند و از ضایت تو نسبت به پیامبر(ص) افزونتر باشد. و بر او درودی فرست که برای او جز به آن خشنود نمی‌گردی و جز او را شایسته آن نمی‌دانی. (۵۳) پروردگارا بر محمد و آل او درود فرست درودی که از رضوان تو بگذرد و استمرار آن همراه با بقای تو باشد و همان گونه که کلمات تو پایان ندارد بی‌پایان باشد.
(۵۴) پروردگارا بر محمد و آل او درود فرست، درودی که همه درودهای فرشتگان و انبیاء و رسولان و بندگان فرمانبردارت را هماهنگ سازد و مشتمل بر درودهای بندگان از جن و انس و اشخاص پذیرای دعوت تو باشد و جامع درودهای همه انواع مخلوقاتت باشد که آنها را خلق کرده‌ای. (۵۵) پروردگارا بر پیامبر و عترت او درود بفرست. درودی که بر همه درودهای گذشته و تازه احاطه داشته باشد و بر او و آل او درود فرست، درودی که مورد خشنودی تو و غیر تو باشد و منشاء درودهای دیگری شود که مجموع آنها چند برابر گردد و موجب شود در طول ایام این درودها به قدری زیاد شود که جز تو کسی نتواند آنها را بشمارد. (۵۶) پروردگارا بر پاکان از اهل البیت پیامبر(ص) درود فرست. همانها که برای امر خودت انتخابشان کردی و آنها را خزانه علم و نگهبانان دین خود قرار دادی و بعنوان جانشینان خود در زمین و حجت‌های خود بر بندگانت برگزیدی و با اراده خود آنان را از پلیدی و نا‌پاکی پاک ساختی و آنان را بعنوان وسیله به سوی خود و راهی به سوی بهشت برگزیدی.(الهی قمشه‌ای؛ ۱۳۸۴: ص۱۱۲ و۱۱۳)
۲-۲-۲-۱-۰۲ دعا برای مؤمنان
از مهم‌ترین و بزرگترین درخواست‌ها بعد از ستایش و حمد خداوند متعال و صلوات بر محمدو آل محمد(ص) دعا برای مؤمنین است. این دعا از مهم‌ترین ابعاد دعاست که فرد مسلمان را با امت اسلام در عمق تاریخ و بر روی زمین مرتبط می‌کند همان گونه که صلوات بر محمد(ص) و آل او، انسان مؤمن را به ریسمان دوستی نازل شده از طرف خداوند مرتبط می‌کند.
این ارتباطی که دعا میان فرد و ملت از یک طرف و میان فرد دیگر افرادی که با او در ارتباط هستند ایجاد می‌کند از بهترین انواع ارتباط است زیرا که این ارتباط از جانب خداوند متعال و در امتداد ارتباط با خدا صورت می‌پذیرد و جز خدا کسی آن را نمی‌شناسد وآن همان لبیک گفتن به دعوت حق تعالی است. (آصفی؛ ۱۳۸۷: ۱۵۶)
البته توصیه شده است که دعا را برای در گذشتگان از مؤمنان تعمیم دهید، این نوع از دعا برای تمامی مؤمنان حاضر و کسانی است که از جهت ایمان بر ما پیشی جسته‌اند. با این نوع دعا انسان مؤمن احساس یک نوع ارتباط قلبی و تاریخی و عملی و وحدت با دیگر مؤمنان دارد.
دعا در زندگی ما دارای دو بعد است: بعد اول آن که ما را به خداوند متعال متصل می‌کند و بعد دوم که ما را به امت اسلامی مرتبط می‌کند. یعنی کسانی که در اعماق تاریخ و بر روی زمین به خداوند متعال ایمان آورده‌اند.
و در متون اسلامی تأکیدات زیادی به این شکل از دعا شده آمده است که صاحب دعا به تعداد تمامی مؤمنانی که دعای خیر او شامل حالشان می‌شود، اجر می‌برد و هر مؤمنی که این دعا شامل حالش می‌شود در روز قیامت در پیشگاه خداوند متعال برای او شفاعت می‌کند. و این زمانی است که خداوند متعال به بندگان صالح خود اجازه شفاعت برای گناهکاران را می‌دهد. (آصفی؛ ۱۳۸۷: ۱۵۷)
از امام صادق (ع) روایت شده است که: پیامبر اسلام(ص) فرمودند: هر مؤمنی که برای برادران و خواهران مؤمن خود دعا کند خداوند همان دعا را شامل حال خودش نیز می‌کند از ابتدا و آغاز آفرینش تا به روز قیامت. بنده‌ای در قیامت به سوی آتش جهنم کشیده می‌شود مردان و زنان مؤمن می‌گویند: پروردگارا این همان فردی است که برای ما دعای خیر می‌کرد شفاعت ما را شامل حال او بگردان، خداوند متعال شفاعت آنها را شامل حال آن فرد می‌گرداند و نجات پیدا می‌کند. (کلینی؛۱۳۶۲:۱/۵۳۵، طوسی؛۴۶۰ ق: ۲/۹۵، حر عاملی؛۱۱۰۴ق:/۱۱۵۱ح۸۸۸۹).
و از ابی‌عبد‌الله روایت شده است که: هر کس در روز ۲۵ بار بگوید: پروردگارا مردان و زنان مسلمان و مؤمن را بیامرز خداوند به تعداد تمامی مردان و زنان مؤمن که فوت کرده‌اند و نیز مردان و زنان مؤمن تا به روز قیامت برای او کار نیک ثبت می‌کند و به تعداد آنها از گناهانش می‌بخشد و درجات او را بلند می‌گرداند. (صدوق؛۳۸۱ ق: ا ۸۸، حر عاملی؛ ۱۱۰۴ق:۴/۱۱۵۲ح۸۸۹۱).
از ابو‌الحسن اول علی (ع) روایت شده است که فرمودند: هر کسی برای برادران و خواهران مسلمان و مؤمن خود دعای خیر کند خداوند به ازای هر مؤمن فرشته‌ای را تعیین می‌کند تا برای او دعا کنند. (همان؛ ۴/۱۱۵۲ ح۸۸۹۳).
از ابو‌الحسن‌علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) روایت شده است: هر مؤمنی که برای برادران و خواهران مؤمن و مسلمان خود از مرده و زنده دعا کند خداوند به ازای هر مرد و زن مؤمن برای او کار نیک ثبت می‌کند از زمانی که خلقت حضرت آدم (ع) تا فرا رسیدن قیامت. (همان؛۴/۱۱۵۲ ح۸۸۹۴).
