میزان هتروزیس و هتروبلیتیوزیس در ترکیبات امید بخش (جدول۴-۳) محاسبه گردید. برای صفت طول بلال بیشترین و کم ترین هتروزیس مثبت و معنی دار به ترتیب مربوط به ترکیبات Harvest gold × Merit و Opssision/s2 × K^ S2/2 -82 می باشد. هتروزیس منفی و معنی دار در ترکیب امید بخش K^ S2/2 -82 × EO8716 به میزان ۱۲- درصد مشاهده شد. لازم به ذکر است اصطلاح هتروزیس منفی برای مواردی بوده که عملکرد بوته های F1کمتر از متوسط عملکرد والدین یا ضعیف تر از عملکرد والد برتر باشد. در هتروبلیتیوزیس بیشترین و کمترین هتروزیس مثبت و معنی دار در ترکیبات Harvest gold × Merit و Opssision/s2 × K^ S2/2 -82 مشاهده شد (جدول۴-۳). همچنین بیشترین و کمترین میزان هتروزیس منفی و معنی دار به ترتیب در ترکیبات K^ S2/2 -82 × EO8716 و Power house × Temptation به میزان ۲۱- و ۴- درصد مشاهده شد. برای تعداد دانه در ردیف بیشترین و کمترین هتروزیس مثبت و معنی دار در ترکیبات امید بخش Chase/s2 × Temptation و Opssision/s2 × K^ S2/2 -82 مشاهده شد (جدول۴-۳).
Chase/s2× Temptation
همچنین برای این صفت بیشترین و کمترین هتروبلیتیوزیس مثبت و معنی دار در ترکیبات Basin × Oppsision و Power house × Temptation و هتروزیس منفی و معنی دار در ترکیب K^ S2/2 -82 × EO8716 مشاهده شد (جدول۴-۳). در صفت تعداد ردیف دانه نیز بیشترین و کمترین هتروزیس مثبت و معنی دار در ترکیبات امید بخش Chase/s6 × Temptation و Basin × Oppsision و هتروزیس منفی و معنی دار در ترکیب K^ S2/2 -82 × EO8716 مشاهده شد (جدول۴-۳).
Chase/s6 × Temptation
همچنین بیشترین و کمترین هتروبلیتیوزیس مثبت و معنی دار در ترکیبات Harvest gold × Merit و Temptation × Chase، بیشترین و کمترین میزان هتروزیس منفی و معنی دار به ترتیب در ترکیبات K^ S2/2 -82 × EO8716 و Power house × Temptation مشاهده شد (جدول۴-۳). بیشترین و کمترین هتروزیس مثبت و معنی دار برای صفت عمق دانه در ترکیبات امید بخش Harvest gold × Merit و Opssision/s2 × K^ S2/2 -82 مشاهده شد. همچنین هتروزیس منفی و معنی دار برای این صفت مربوط به ترکیب K^ S2/2 -82 × EO8716 بوده است (جدول۴-۳). در هتروبلیتیوزیس بیشترین و کمترین هتروزیس مثبت و معنی دار در ترکیبات Harvest gold × Merit و Chase × Harvest gold به میزان ۳۴ و ۱۳ درصد مشاهده شد. بیشترین و کمترین میزان هتروزیس منفی و معنی دار به ترتیب در ترکیبات Temptation × Chase و Opssision/s2 × K^ S2/2 -82 به میزان ۴۵- و ۱۰- مشاهده شد. در سه صفت ارتفاع بوته، طول تاسل و ارتفاع بلال برآورد تمام هتروزیس ها در ترکیبات محاسبه شده نیز مثبت و معنی دار شد (جدول۴-۳). در صفت ارتفاع بوته بیشترین و کمترین هتروزیس مثبت و معنی دار را در ترکیبات امید بخش K^ S2/2 -82 × EO8716 و Basin × Oppsision به میزان ۴۲ و ۱۶ درصد نشان داد. صفت طول تاسل بیشترین و کمترین هتروزیس مثبت و معنی دار در ترکیبات امید بخش Basin × Oppsision و Chase/s2 × Temptation به میزان ۵۷ و ۷ درصد نشان داد.
صفت ارتفاع بلال بیشترین و کمترین هتروزیس مثبت و معنی دار را در ترکیبات امید بخش
K^ S2/2 -82 × EO8716 و Temptation × Power house به میزان ۱۰۹ و ۹ درصد نشان داد. بیشترین و کمترین هتروبلیتیوزیس مثبت و معنی دار برای صفت ارتفاع بوته در ترکیبات K^ S2/2 -82 × EO8716 و Basin × Oppsision به میزان ۳۵ و ۱۶ درصد مشاهده شد. برای صفت طول تاسل بیشترین و کمترین هتروبلیتیوزیس مثبت و معنی دار در ترکیبات Basin × Oppsision و Opssision/s2 × K^ S2/2 -82 (جدول۴-۳) مشاهده شد. بیشترین و کمترین هتروبلیتیوزیس مثبت و معنی دار در صفت ارتفاع بلال مربوط به ترکیبات K^ S2/2 -82 × EO8716 وHarvest gold × Merit می باشد (جدول۴-۳). در صفت قطر ساقه بیشترین و کمترین هتروزیس مثبت و معنی دار را در ترکیبات امید بخش Power house × Temptation و K^ S2/2 -82 × EO8716 و هتروزیس منفی و معنی دار نیز در ترکیب Basin × Oppsision مشاهده شد (جدول۴-۳). بیشترین و کمترین هتروبلیتیوزیس مثبت و معنی دار در ترکیبات Power house × Temptation و Chase× Harvest gold، بیشترین و کمترین میزان هتروزیس منفی و معنی دار به ترتیب در ترکیبات Opssision/s2 × K^ S2/2 -82 و K^ S2/2 -82 × EO8716 مشاهده شد (جدول۴-۳). در صفت تعداد کل برگ و تعداد برگ بالای بلال اصلی بیشترین هتروزیس مثبت و معنی دار را ترکیب امید بخشK^ S2/2 -82 × EO8716 و کمترین هتروزیس مثبت و معنی دار در صفت تعداد کل برگ در ترکیب Basin × Oppsision و در صفت تعداد برگ بالای بلال اصلی در ترکیب Temptation × Power house مشاهده شد (جدول۴-۳). هتروزیس منفی و معنی دار نیز تنها در صفت تعداد برگ بالای بلال اصلی مشاهده شد. که بیشترین و کمترین میزان هتروزیس منفی و معنی دار در ترکیبات Temptation × Chase و Basin × Oppsision به میزان ۹- و ۳- درصد بود. هتروبلیتیوزیس در دو صفت فوق نشان داد، بیشترین مقدار هتروزیس مثبت و معنی دار در ترکیب K^ S2/2 -82 × EO8716 می باشد. بیشترین و کمترین هتروزیس مثبت و معنی دار برای صفت عملکرد دانه در ترکیبات امید بخش Temptation × Chase و Power house × Temptation، بیشترین و کمترین میزان هتروزیس منفی و معنی دار به ترتیب در ترکیبات Harvest gold × Merit و۸۲ Opssision/s2 × K^ S2/2 – مشاهده شد (جدول۴-۳). بیشترین و کمترین هتروبلیتیوزیس مثبت و معنی دار در ترکیبات Temptation × Chase و Power house × Temptation، بیشترین و کمترین میزان هتروزیس منفی و معنی دار به ترتیب در ترکیبات Harvest gold × Meritو Opssision/s2 × K^ S2/2 -82 مشاهده شد (جدول۴-۳).
با توجه به نتایج هتروزیس نسبی می توان گفت بیشترین مقدار هتروزیس مثبت و معنی دار در صفت عملکرد دانه به میزان ۴۴۷ درصد در ترکیب امید بخش Temptation × Chase و کمترین مقدار هتروزیس مثبت و معنی دار برای تعداد کل برگ در ترکیب Basin × Oppsision به میزان ۱ درصد مشاهده شد. منفی شدن هتروزیس می تواند ناشی از پسروی های اینبریدینگ در لاین های والدینی باشد. بالا بودن میزان هتروزیس عملکرد دانه در ترکیب Temptation × Chase برتری این هیبرید را نسبت به والدین آن نشان می دهد. نتایج مقایسه میانگین نیز در بین ترکیبات امید بخش موید مطلب فوق می باشد. بیشترین میزان هتروزیس منفی و معنی دار برای عملکرد دانه در ترکیب Harvest gold × Merit به میزان ۴۴- درصد مشاهده شد. کمترین درصد هتروزیس عمق دانه در ترکیب Temptation × Power house به میزان ۲- درصد مشاهده شد. بیشترین هتروبلتیوزیس مثبت و معنی دار برای عملکرد دانه در ترکیب Temptation × Chase به میزان ۳۷۶ درصد و کمترین مقدار در صفات طول تاسل در ترکیب Opssision/s2 × K^ S2/2 -82، قطر ساقه درترکیب Harvest gold × Merit و تعداد کل برگ در ترکیب Chase × Harvest gold به میزان ۴ درصد بود. بالا بودن میزان هتروبلتیوزیس در ترکیب Temptation × Chase برتری والد برتر یعنی Temptation را نسبت به Chase در افزایش عملکرد نشان می دهد. بیشترین هتروبلتیوزیس منفی و معنی دار در عملکرد دانه مربوط به ترکیب Harvest gold × Merit و کمترین مقدار در صفت تعداد ردیف دانه در بلال در ترکیب Power house × Temptation مشاهده شد (جدول۴-۳). مهدی پور و همکاران(۱۳۹۱) بیشترین میزان هتروزیس نسبی را برای عملکرد دانه در ترکیب Chase × Temptation-1 به میزان ۲۸۰ درصد و کمترین میزان هتروزیس را ترکیب Temptation × Chase به میزان ۷ درصد گزارش کردند، که با یافته های نتایج ما مطابقت نداشت. همچنین ترکیب Obsission/s2 × K^ S2/2 -82 نیز ۲۵- درصد گزارش شد، که این نتیجه در یافته های ما ۴۴- درصد مشاهده شد. بیشترین هتروبلتیوزیس در گزارش مهدی پور و همکاران(۱۳۹۱) در ترکیب Challenger/s2 × Bassin به میزان ۷۵ درصد و کمترین هتروبلتیوزیس در ترکیب Temptation × Power house به میزان ۱۳ درصد مشاهده شد، که با نتایج ما مطابقت نداشت. بیشترین و کمترین میزان هتروبلتیوزیس منفی نیزدر آزمایش مهدی پور و همکاران(۱۳۹۱) در ترکیب K^ S2/2 -82 × Obsission –S2 و Challenger/s2 × Bassin ارائه شد که با نتایج ما متفاوت بود.
(Assuncao et al., 2010 ; Alam et al., 2008 and Muraya et al., 2006) برای ارتفاع بوته، هتروزیس مثبت و معنی دار گزار ش کردند که موافق با نتایج حاصل از این تحقیق می باشد.
وجود هتروزیس مثبت و معنی دار در نتایج (Soengas et al., 2003 and Muraya et al., 2006 ) برای صفات تعداد ردیف دانه و دانه در ردیف نیز مشاهده شده است.
نتایج مطالعات (Revilla et al., 2000 ) حاکی از وجود درصد هتروزیس بالاتر برای عملکرد دانه و مشابه نتایج حاصل از این بررسی بود.
تجزیه به مولفه های اصلی
نتایج حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که سه مولفه اول در مجموع ۷۲ درصد از تنوع کل موجود در بین داده ها را توجیه می نماید (جدول۴-۶).
جدول ۴-۶- واریانس هر یک از مولفه ها در روش تجزیه به مولفه های اصلی
صفات
وزن مولفه
درصد تجمعی واریانس
درصد واریانس مربوطه
طول بلال
۳۸۹/۴
۹۰۱/۳۹
۹۰۱/۳۹
تعداد دانه در ردیف
۱۴۱/۲
۳۶۴/۵۹
۴۶۳/۱۹
تعداد ردیف دانه
۴۲۷/۱
۳۳۵/۷۲
۹۷۱/۱۲
عمق دانه
۹۷۹/۰
۲۳۲/۸۱
۸۹۷/۸
ارتفاع بوته
۵۷۸/۰
۴۸۳/۸۶
