“
گروه اول – اشتباهاتی که در دوره بعد خود به خود خنثی می شود .
گروه دوم – اشتباهاتی که در دوره بعد خود به خود خنثی نمی شود .
گروه اول – برخی از اشتباهات در صورتی که کشف نشود ، در دوره آتی حسابداری خود به خود خنثی می شود . این گونه اشتباهات موجب ارائه نادرست سود خالص یک دوره حسابداری و ترازنامه پایان آن دوره می شود . اشتباهات مذبور در دوره بعد مجدداٌ از طریق ارائه نادرست سود خالص ، اما در جهت مخالف خنثی می شود . ترازنامه پایان دوره دوم و سود خالص دوره های آتی تحت تاثیر این اشتباه قرار نمی گیرد ، زیرا این گونه اشتباهات طی دوره حسابداری خنثی خواهند شد .
گروه دوم – اشتباهات این گروه هم بر حسابهای ترازنامه و هم بر حسابهای سود و زیان تاثیر میگذارد ، اما در دوره آتی حسابداری به خودی خود خنثی نمی شود . و لازم است از طریق اصلاح اشتباهات که موضوع اصلی و متغیر وابسته این تحقیق است در سال مالی بعد اصلاح گردد . با توجه به این موضوع که اشتباهاتی که آثار سود و زیانی دارند می بایستی از طریق تعدیلات سنواتی اصلاح گردد.
۲-۱-۸-۲- نمونه ای از اشتباهات فوق به شرح زیر میباشد :
-
- هزینه های تحقق یافته که موعد پرداخت آن ها فرا نرسیده است و بدهیهای مربوط مربوط به آن
-
- درآمدهای تحقق یافته که موعد دریافت آن ها فرا نرسیده است وداراییهای مربوط به آن
- حسابهای مختلط هزینه و دارایی
عدم اصلاح حسابهایی که معرف عوامل هزینه و دارایی است منجر به انعکاس هزینه ها به میزانی کمتر یا بیشتر از میزان واقع ( با توجه به این موضوع که حساب مختلط یک حساب هزینه است با یک حساب دارایی ) و در نتیجه موجب بیشتر یا کمتر از میزان واقع نشان دادن ، بر حسب مورد ، سود خالص و سود ( زیان) انباشته دوره ای می شود که اشتباه در آن صورت گرفته است . اگر اشتباه پس از بستن حسابهای سالی که اشتباه در آن واقع شده است ، کشف شود لازم است اثر اشتباه بر سود خالص وحسابهای مربوطه در دوره قبل و دوره جاری مشخص شود تا ثبت های اصلاحی لازم انجام گیرد.
– حسابهای مختلط درآمد و بدهی
عدم اصلاح حسابهای مختلط که معرف دو عامل درآمد و بدهی است منجر به انعکاس درآمد ها به میزانی کمتر یا بیشتر از میزان واقع ( با توجه به این موضوع که حساب مختلط یک درآمد است یا بدهی ) و موجب کمتر یا بیشتر از میزان واقع نشان دادن ، برحسب مورد ، سود خالص و سود( زیان ) انباشته دوره ای که اشتباه در آن صورت گرفته است ، می شود و مستلزم اصلاح حسابها میباشد .
- اقلام برآوردی
عدم ثبت اقلام برآوردی مانند هزینه استهلاک یا هزینه مطالبات مشکوک الوصول باعث می شود که از طرف هزینه ها کمتر از میزان واقع و از طرف دیگر سود خالص و سود انباشته دوره ای که اشتباه در آن صورت گرفته است بیشتر از میزان واقع منعکس شود . اگر هزینه استهلاک یا هزینه مطالبات مشکوک الوصول به مبلغی بیشتر یا کمتر از میزان تعیین شده ثبت شود ، سود ، بر حسب مورد کمتر یا بیشتر گزارش خواهد شد . این نوع اشتباهات به خودی خود خنثی نخواهند شد زیرا تا زمانی که کشف و اصلاح نشود ، به همان شکل اشتباه در حسابها باقی خواهند ماند .
- موجودی کالا و خرید
در ارتباط با موجودی کالا اشتباهات متعددی ممکن است رخ دهد که بر سود دوره جاری و دوره های آتی تاثیر داشته باشد . اشتباه در قیمت گذاری موجودی کالای پایان دوره باعث می شود تا موجودی کالای ابتدای دوره بعد نیز اشتباه منعکس شود . در مواردی که از روش ثبت ادواری موجودی کالا استفاده می شود . خرید ها ممکن است به اشتباه در دوره بعد در حسابها ثبت شوند در حالی که در شمارش موجودی کالای دوره ای که خرید در آن صورت گرفته است به درستی منعکس گردند . هر یک از این اشتباهات باید مورد بررسی قرار گیرد تا اثرات آن ها بر سود ، داراییها و سود(زیان) انباشته تعیین شود .
۲-۸-۲- نحوه اصلاح اشتباهات از نظر استانداردهای حسابداری ایران
در بالا به تعریف و تفسیر انواع اشتباهاتی که ممکن است در حسابداری رخ دهد اشاره گردید ، در ادامه به نحوه اصلاح این اشتباهات از نظر استانداردهای حسابداری ایران و برخورد به آن ها پرداخته می شود .(نشریه ۶۵ سازمان حسابرسی،۱۳۸۳)۱.
در اینجا متن کامل استانداردشماره ۶ حسابداری ایران با موضوع ” گزارشگری عملکرد ” آورده می شود (نشریه ۱۶۰ سازمان حسابرسی ،۱۳۸۷)۲.
۱-۲-۸-۲- تعدیلات سنواتی
بند ۳۷ . تعدیلات سنواتی یعنی اقلام مربوط به سنوات قبل که در تعدیل مانده سود (زیان) انباشته ابتدای دوره منظور میگردد، به اقلامی محدود میشود که از ” تغییر در رویه حسابداری“ و ” اصلاح اشتباه“ ناشی گردد.
بند۳۸ . اثر تعدیلات سنواتی باید از طریق اصلاح مانده سود (زیان) انباشته ابتدای دوره در صورتهای مالی منعکس گردد.
اقلام مقایسهای صورتهای مالی نیز باید ارائه مجدد شود، مگر آنکه این امر عملی نباشد. در چنین شرایطی موضوع باید در یادداشتهای توضیحی افشا شود. همچنین میزان و ماهیت اقلام تشکیلدهنده تعدیلات سنواتی و دلایل توجیه تغییر در رویه حسابداری و همچنین این امر که اقلام مقایسهای صورتهای مالی ارائه مجدد شده است (یا عملی نبودن ارائه مجدد) باید در یادداشتهای توضیحی افشا گردد.
۲-۲-۸-۲- تغییر در رویه حسابداری
بند۳۹ . یکی از خصوصیات کیفی صورتهای مالی قابل مقایسه بودن آن میباشد. برای نیل به این خصوصیت، ثبات رویه در نحوه عمل حسابداری طی هر دوره مالی و نیز از یک دوره مالی به دوره مالی بعد ضروری است. از اینرو، نباید در رویههای حسابداری تغییری صورت گیرد مگر اینکه به علت رجحان رویه جدید بر رویه پیشین، از نظر ارائـه مطلوبتر صورتهای مالی واحد تجاری، تغییر در رویه حسابداری قابل توجیه باشد یا اینکه تغییر به موجب قوانین آمره یا استانداردهای حسابداری جدید، الزامی شود. یکی از مشخصات تغییر در رویه حسابداری این است که این تغییر، حاصل گزینش بین دو یا چند روش حسابداری است. چنانچه معامله یا رویدادهایی که از نظر ماهیت با معاملات و رویدادهای قبلی به روشنی متفاوت است، لزوم اتخاذ یک روش جدید یا تعدیل روش موجود را ایجاب کند، این اتخاذ یا تعدیل روش تغییر رویه حسابداری محسوب نمیشود.
“