و در توضیح قلمرو ولایت و فطری بودن آن میفرماید:
«قلمرو آن یک سلسله امور ضروری است که در جامعه از آن ِشخص معینی نبوده و متصدی معینی ندارد و هرگز نمی شود در سرپا نگه داشتن آنها فروگذاری کرد.هر جامعه ای نسبت به موقعیت خود در این باب دست و پایی کرده، ولایت و سرپرستی به وجود میآورد و این خود بهترین گواه است بر اینکه مسئله ولایت فطری است».[۳۸۲]
و ثانیاً ولایت از آن فقیه میداند؛ آن هم فقیهی که «به همه علوم دینی در اصول و فروع و اخلاق مجهز باشد».و «تقوای دینی و حسن تدبیر و اطلاع بر اوضاع جامعه» داشته باشد.
ولایت فقیه و کارکردهای اجتماعی آن
علامه (ره) معتقد است که اسلام در پاسخ به سؤال چه کسی باید حکومت کند، ولی فقیه را به عنوان حاکم مطرح میکندونقش و کارکردهای اجتماعی را برای ایشان بر میشمرد که عبارتند از:
۱- اجرای احکام ثابته دین :احکام ثابت و غیر قابل تغییر احکام و قوانینی هستند که حافظ منافع حیاتی انسان میباشند.[۳۸۳]زیرا پشتوانه آن آفرینش طبیعی انسان است و قابل تغییر نیست و تا انسان، انسان است نیازمندیهای طبیعی آن ثابت باقی میماند.[۳۸۴]
۲- مجازات متخلفین طبق دستورات دینی : از نظر علامه (ره) فقه سیاسی اسلام در برابر جانیان و تبهکاران و به فسادکشندگان زمین دارای قوانین کیفری (حدود و تعزیرات) شدید میباشد. مبحث قضا و احکام کیفری از توابع حکومت است .در اصطلاح فقهی برگرفته از قرآن، مجازاتهای تعیین شده در شریعت، « حدّ » خوانده میشوند و در مقابل آن « تعزیر» قرار میگیرد که مجازاتی تعیین نشده است و میزان آن با توجه به شرایط مشخص میگردد. از میان احکام جزایی، مباحث مربوط به سرقت و جرایم جنسی در بخش « حدود »قرار دارد. حدود فی نفسه جزءفقه قضایی اسلام محسوب میشود و نه فقه سیاسی. ولیکن اجراءحدود جزء اصول سیاسی اسلام است. و مباحث مربوط به جرح و قتل در بخش « قصاص» و « دیات» مورد بحث قرار گرفته است.[۳۸۵]
وجود این احکام وقوانین جزایی در دین اسلام، برای تربیت بزهکاران و برقراری نظم در جامعه ضروری و لازم است و هیچ چیز دیگری نمی تواند جانشین آن گردد . حال نمونه هایی از احکام جزایی اسلام و کارکردهای آنان را از دیدگاه علامه طباطبایی مطرح میکنیم :
۱-۲- قصاص
اسلام اصل قصاص را پذیرفته ولی آن را محدود به حدودی کرده است «کتب علیکم القصاص فی القتلی الحر بالحر. (بقره /۱۷۸) [۳۸۶].علاه (ره)در تفسیر این آیه«و لکم فى القصاص حیوه…» [۳۸۷] که به معنای در قصاص براى شما حیات است میفرماید: «در این جمله، کلمه قصاص معرفه یعنى با الف و لام آمده، و کلمه حیات نکره، یعنى بدون الف و لام آمده است تا دلالت کند بر اینکه نتیجه قصاص و برکات آن، دامنه دارتر و عظیمتر از آن است که با زبان گفته شود. و باز با همه کوتاهیش، نتیجه قصاص را بیان کرده و حقیقت مصلحت را ذکر کرده، که حیات است.
باز از این هم که بگذریم عبارت قرآن به این نکته هم اشاره دارد که صاحب این کلام منظورش از این کلام جز حفظ منافع مردم و رعایت مصلحت آنان چیز دیگرى نیست و اگر مردم به این دستور عمل کنند، چیزى عاید خود او نمى شود، چون میفرماید: (لکم – براى شما(.».[۳۸۸]
همچنین درآیه ۳۲سوره مائده هم آمده است که «هرکس نفسی را بدون حق قصاص و یا بی آنکه فساد و فتنه ای در روی زمین کند، به قتل رساند، مثل آن است که همه مردم را کشته» علامه (ره) در تفسیر این سوره میفرماید: «ازمیان برداشتن امنیت جانی جامعه مساوی است با ازبین بردن تمام نفوس آن جامعه». [۳۸۹] بنابراین میتوان گفت قانون قصاص، مایه حیات جامعه است.
۲-۲- کیفر دزدی
یکی از جرائمی که امنیت مالی جامعه را تهدید میکند دزدی است ولی اسلام با شرایط ویژه ای دستور به قطع انگشتان دزد داد تا جامعه از این جرم مصون بماند:
«السارق و السارقه قطعوا ایدیهما…(مائده /۳۸) دست مرد دزد و زن دزد را به کیفر کاری که انجام داده اند، ]به عنوان یک مجازات الهی قطع کنید».[۳۹۰]
به اعتقاد علامه (ره)اسلام در حقوق فردی مانند اقسام قصاص و حقوق مال از صاحبان حقوق با تحریض و ترغیب درخواست نموده که از حقوق خود چشم بپوشند و برادران نوعی خود را به تکلف و زحمت نیاندازند.
ولی در مورد حقوق اجتماعی به کار بردن عاطفه انسان دوستی در یک جانی و چشم پوشی از مجازات وی در حقیقت جنایت به یک جامعه با کمال بی رحمی است و رها کردن یک دزد وحفظ آبروی یک بزهکار، گرفتار ساختن میلیونها نفوس بی گناه و دریدن پرده احترام آنهاست.[۳۹۱]
۳- صدور و اجرای احکام و فرامینی برای اداره امور کلیه شئون اجتماعی جامعه اسلامی به نحوی که مصلحت اسلام و مسلمین مقتضی است. منظورعلامه(ره) از این احکام همان احکام حکومتی یا متغیراست که با پیشرفت مدنیت و تغییر مصالح و مفاسد تغییر و تبدّل پیدا میکنند. [۳۹۲]این احکام جنبه موقتی و یا محلی یا جنبه دیگر اختصاصی داشته بر حسب مصالح مختلف زمانها و مکانها اختلاف پیدا میکند و به عنوان آثار ولایت عامّه، منوط به نظر نبی اسلام و جانشینان و منصوبین از طرف اوست .[۳۹۳]
اما در مورد اینکه چگونه باید حکومت کرد؟ از نظر علامه (ره)«طرز حکومت با تغییر و تبدیل جامعهها به حسب پیشرفت تمدن قابل تغییر است. »و طرز حکومت اسلامی در هر عصر و زمانی باید بر اساس اصول ثابت زیر باشد:
۱- مسلمین با یکدیگر وحدت داشته باشند و در برقراری اتحاد و وحدت بکوشند.
۲- حفظ مصلحت اسلام و مسلمین بر همه افراد واجب است.
۳- مرز جامعه اسلامی اعتقاد است، نه مرزهای جغرافیایی.[۳۹۴]
۲-۳- ۲- حکومت حافظ حقوق و منافع اجتماعی انسان
انسان در صورتی میتواند به کمالات نوعی خود برسد و در زندگی سعادتمند شود که با سایر افراد تشکیل اجتماع دهد و در انجام اعمال حیاتی که انواع و اقسام بسیاری دارد و یک فرد نمیتواند به تنهایی همه آنها را انجام دهد با دیگران همکای نماید. این امر، انسانِ اجتماعی را نیازمند به قوانین و مقرراتی میسازد که حافظ حقوق افراد باشد و بهره هر کسی را از مزایای جامعه مشخص نماید. این قوانین و مقررات در صورتی میتواند مؤثر باشد که قوانین جزائی دیگری برای تهدید به تخلف و تشویق به اطاعت وجود داشته باشد و برای ضمانت اجرای آنها نیروی حاکمهای با عدل و انصاف و راستی و درستی بر جامعه حکومت نماید. قوانین و مقررات نیز از تخلف و نافرمانی در امان نمیماند مگر اینکه بر پایه اخلاق فاضله انسانی قرار داده شود و اخلاق هم نمیتواند سعادت انسانی را تضمین کند و او را وادار به انجام کارهای شایسته نماید جز اینکه متکی به باورهای اعتقادی به ویژه اعتقاد به خدا و معاد باشد یعنی شخص ایمان داشته باشد که جهان که انسان هم جزئی از آن است خدای یگانهای دارد که همیشه بوده و خواهد بود و کوچکترین چیزی از او مخفی نمیماند و سرانجام همه را به سوی خود بازمیگرداند به نیکوکار پاداش و به بدکار کیفر دردناک میدهد و سپس در نعمت یا نقمت جاودانه خواهد بود.[۳۹۵] بنابراین به اعتقاد علامه (ره) تنها در این صورت است که دین تأثیر و نقش بهسزائی در پاسداری از حقوق افراد و تأمین منافع آنها خواهد داشت.
بنابر آنچه بیان شد میتوان گفت از نظرعلامه (ره) اسلام در همه شئون خود اجتماعی است، حتی احکامی که مثل نماز و روزه فردی به نظر میرسد، اجتماعی است . اسلام در همه قوانین عبادی، معامله ای و سیاسی خود به کارکردهای اجتماعی نظر دارد. لذا به نظر میرسد که از دیدگاه علامه طباطبایی، اهمیت کارکردهای اجتماعی دین اسلام دربعد فقهی دین بیش از ابعاد دیگر آن است.
فصل پنجم:
بررسی تطبیقی دیدگاه ها
بخش اول: وجوه اشتراک دیدگاه علامه طباطبایی و دورکیم
بخش دوم:وجوه افتراق دیدگاه علامه طباطبایی و دورکیم
بخش اول: وجوه اشتراک دیدگاه علامه طباطبایی و دورکیم
۱- اشتراک در واقعیت دین
دورکیم و علامه طباطبایی هر دو واقعیت دین را پذیرفته و با این برداشت که دین پدیده ای موهوم و کاذب است، مخالف میباشند.آنها معتقدندکه اگردین خطا و موهوم بود نمی توانست در طول تاریخ این همه دوام داشته باشد. اما علت دوام دین از نظر آنها باهم متفاوت است. دورکیم در این باره مینویسد:
«در واقع این فرض مسلم و اساسی جامعه شناسی است که نهاد انسانی نمی تواند متکی بر گمراهی و دروغ باشد که بدون آن نمی توانست به حیات خود ادامه دهد. چنانچه تنها نص صریح دستورالعمل نهاد مذهب مورد توجه قرار گیرد، این باورها و اعمال مذهبی بی تردید گاه آزاردهنده به نظر میرسند و شخص را وسوسه میکنند که آنها را به نوعی گمراهی عمیق ریشه دار نسبت دهدولی شخص باید بداند که چگونه به درون نماد و به واقعیتی راه یابد که به آن نماد معنی میدهدو نماد مذکور آن را بازنمایی میکند.بی فرهنگ ترین و وهمی ترین مناسک و عجیب ترین اسطورهها نیازی انسانی، جنبه ای از زندگی، خواه فردی و خواه اجتماعی را بازگو میکنند. دلایلی که مؤمنان برای توجیه آنها به کار میبرند ممکن است غلط باشد، و عموما این طور است؛ولی دلایل حقیقی و درست نیز وجود دارند، و این وظیفه علم است که آنها را کشف کند. پس در واقعیت هیچ دینی نیست که نادرست باشد. هر دینی به سبک خاص خود درست است، همه ادیان به شرایط معین هستی انسان پاسخ میدهند، اگرچه به شیوه های مختلف ». [۳۹۶]
بنابراین از نظر دورکیم اولاً نهادهای مذهبی –باورها و اعمال –را نمی توان به گونه ای تحقیر آمیز خیال پردازی کاملی دانست که با هیچ چیز در واقعیت مطابقت ندارد. به ویژه جامعه شناسان نمی توانند چنین نگرشی داشته باشند.ثانیاًهمه ادیان درست میباشند. [۳۹۷] هر دینی با هر شکلی و صورتی حقیقت دارد. به نظر او حتی ابتداییترین دین هم بیانگر نوعی حقیقت است و این حقیقت، همان چیزی نیست که معتقدان تصور میکنند.[۳۹۸]
یکی از دلایل دورکیم در رد دیدگاه کسانی که دین را اوهام و خرافه، تلقی میکنند، به منشأ دینی اخلاق، حقوق و اندیشه علمی تمسک میجوید و میگوید:
«امروزه همگان در این نکته توافق دارند که حقوق، اخلاق و حتی خود اندیشه علمی، همه، در دین پدید آمده، تا مدتهای مدید با آن آمیخته بوده و تحت نفوذ روح دینی قرار داشتهاند. یک مجموعه اوهام بی پایه چگونه میتوانسته است وجدان بشری را تا این درجه و این حد تحت تاثیر شکل دهنده خویش قرار دهد؟»[۳۹۹]
بنابراین از نظر دورکیم قوانین حقوقی و اخلاقی در دوره طولانی از حیات اجتماعی بشر در اختیار دین بوده و در دامن دین، پا به عرصهی هستی گذاشتهاند.و این مطلب گویای آن است که دین پدیده ای موهوم نیست.
از نظر علامه (ره) انسان «اگر چه به خدا نیز معتقد نباشد» هرگز از دین، به عنوان«برنامه زندگی که بر اصل اعتقادی استوار است» مستغنی نیست. پس دین همان روش زندگی است و از آن جدایی ندارد.[۴۰۰]بنابر این از نظر ایشان دین حقیقتی فراگیر و عام دارد که هیچ یک از افراد انسان، حتی منکران خداوند، از آن بر کنار نیستند، ولی چنین نیست که همه ادیان بتوانند انسان را به سعادت و خوشبختی واقعی و حقیقی برسانند. از اینجاست که ادیان را به ادیان حق و باطل تقسیم میکند. از دیدگاه علامه طباطبایی، دینی بر حق است و میتواند سعادت و خوشبختی انسان را تأمین کند که از سوی خداوند وضع گردیده باشد، از نظر علامه اسلام دین حق است ، ایشان در توضیح این مطلب میفرماید که:
«منظور از دین حق دین اسلام و احکام و عقاید آن است که با واقع و حق انطباق دارد.»[۴۰۱]
به اعتقاد وی ادیان الهی و آسمانی ، از حقیقت واحدی برخوردارند که اسلام نام دارد. ایشان در این باره میفرماید:
«دین نزد خداوند متعال یکی است و اختلافی در آن نیست، و بندگان خود را امر نکرده مگر به پیروی از همان دین، و بر انبیای خود هیچ کتابی نازل ننموده مگر در باره همان دین…آن دین عبارت است از اسلام… اختلافی که در شریعت هاست از نظر کمال و نقص است نه اینکه اختلاف ذاتی و تضاد و تنافی اساس بین آنها باشد ».[۴۰۲]
علامه طباطباطبایی قرآن را کتابی کامل میداند ایشان در این رابطه به آیه ۱۴ سوره طارق استناد می کند که می فرماید :«انّه لقول فصل و ما هو بالهزل »[۴۰۳]یعنی قرآن سخنی است برنده –جداکننده حق از باطل – و هزل و یاوره سرایی نیست.
و همچنین از نظر علامه(ره) معارف اعتقادی حقیقت خالص و حقیقت محض می باشد و اصول اخلاقی و قوانین عملی که بیان داشته نتایج و موالید واقعی همان حقایق ثابته است و چنین چیزی بطلان پذیر و به مرور زمان قابل نسخ نیست».[۴۰۴]
۲- اشتراک در کارکردهای مثبت دین
هر دو بر کارکردهای مثبت دین تاکید دارند. نگرش دورکیم به دین بیشتر کارکردگرایانه با کارکرد مثبت است. اوتبیینی کارکردی از دین ارائه میدهد. در این نوع تبیین به کارکرد پدیده ها یا نهادها توجه میشود؛زیرا هر نهاد اجتماعی، در حکم پیکره واحدی است که نظم و حرکت موجود در آن به هماهنگی در کارکرد هر یک از اجزاءو در کل ترکیب جامعه مربوط میگردد.[۴۰۵]دورکیم نهاد دین را در کارکرد اجتماعى آن خلاصه مى کندوبه موضوع دین بی اعتناست او میگوید دین نقش مهمی در ایجاد همبستگی و انسجام اجتماعی دارد.علامه طباطبایی (ره)هم مانند دورکیم بر کارکردهای مثبت دین تأکید دارد اما نگرش کارکردی او به دین با تحویل گرایی همراه نیست و کارکرد دین را منحصر به بعد اجتماعی آن نمی داند. بنابراین اعتقاد دارد که دین هم در بعد فردی و اجتماعی و هم در بعد دنیوی و اخروی انسان دارای کارکرد مثبت است. علامه (ره)بر خلاف دورکیم به محتوای اعتقادی و آموزه ای دین توجه دارد.
۳- اشتراک دردائمی بودن دین
هر دو دین را عنصری همیشگی در زندگی بشر و لازمه زندگی اجتماعی میدانند.از نظر دورکیم دین زاده جامعه و آفریده افراد است و براى دوام زندگى اجتماعى لازم و ضروری است. به نظراو تا جامعه وجود دارد، دین نیز خواهد بود و نمی توان جامعه بیدین را تصور کرد.او علت ماندگاری و دوام دین را کارکردهایی میداند که پاسخگوی نیار جامعه است و همین امر به ماندگاری آن در طی اعصار و قرون کمک کرده است.
علامه طباطبائی معتقد است که زندگی اجتماعی انسان بدون پیروی از دین و مقررات و برنامههای دینی و قوانین اسلامی میسّر نیست و ضمن تأکید بر این نکته، با استناد به آیات قرآن نیاز انسان به دین را همیشگی میداند. ازنظراو آیه «الذین اتخذوا دینهم لهوا و لعبا »دلالت دارد بر اینکه انسان در هیچ حالی از احوال بی نیاز از دین نیست، حتی آن کسی هم که سرگرم لهو و لعب است و زندگی خود را مخصوص این کار کرده به دین محتاج است ؛زیرا بر اساس تفسیر آیه «الذین یصدون عن سبیل الله و یبغونها عوجا….»دین عبارت است از راهی که انسان در زندگی دنیا چاره ای جز پیمودن آن ندارد ؛ برای اینکه خداوند دین را بر طبق فطرت بشر تنظیم کرده است، پس دین با انسانیت انسان بستگی داردو او را به سعادت حقیقی زندگیش میرساند.[۴۰۶]
۴- اشتراک درپیوند دین و جامعه
هردو به پیوند نزدیک میان دین و جامعه تأکیددارند. دورکیم دین را تجلّی جامعه میداند که انسانها را به هم پیوند میدهد. او به آثار اجتماعی دین میپردازد. علامه (ره)معتقد است که اسلام ارتباط بین دین و جامعه را پذیرفته است. دلیل آن هم این است که در قر آن آیات زیادی وجود دارد که صبغه اجتماعی داشته و برای حل مشکلات اجتماعی انسان نازل شده است. علاوه بر این آیاتی نظیر«ما کان الناس الا امه واحده واختلفوا. …»[۴۰۷] و « ما کان الناس الا امه واحده فبعث الله النبیین مبشرین و منذرین و انزل معهم الکتاب بالحق لیحکم بین الناس فیما اختلفوا. .. »[۴۰۸]در قرآن وجود دارد که دین را عاملی برای حل اختلافات ناشی ار زندگی اجتماعی میداند.آنچه که از این آیات استفاده میشود این است که جامعه علت ایجادی دین نیست ؛علت پیدایش دین خداست و با اینکه رابطه نخست دین با فطرت انسانی است اما برای ظهورش نیازمند به جامعه میباشد.[۴۰۹] ایشان بر این باور است که دین (ره) در تربیت انسانها و هدایت آنها به سوی کمال و سعادت، مسأله حیات اجتماعی را مورد توجه داشته و گزیری هم از آن نبوده است . بویژه با توجه به این که جامعه، عنصری محوری در تباهی یا سازندگی فرد انسانی است.
بنابراین دورکیم و علامه (ره) حضور دین در زندگی اجتماعی را ضروری میدانند و معتقدند دین در زندگی اجتماعی انسان کارکردهایی دارد آنها به نقش دین در ایجاد نظم و انضباط ، وحدت و انسجام و … میان افراد جامعه باور دارند . توضیح مفصل این کارکردها در بحث کارکردهای دین از نظر دورکیم و علامه آمده است.
بخش دوم: وجوه افتراق دیدگاه دورکیم وعلامه طباطبایی
۱- پیش فرضهای متفاوت در تعریف دین
بسیاری از نظریاتی که درباره منشأ و تبیین دین مطرح شده است، بر پیش فرض هایی مبتنی است که اگر به دقت بررسی شوند، نقاط ضعف آنها نمایان میشود.
الف) یکی از مفروضات اساسی در بسیاری از نظریههای جامعه شناسی دین از جمله نظریه دورکیم این است که همه ادیان از ماهیتی واحد و یکسان برخوردارند.بر اساس این پیش فرض ادیان موجود مراحل متفاوتی از یک ماهیت تلقی نموده و دین را مشمول اصل تکامل میدانند. لذا با توجه با این دو اصل (اصل وحدت ماهیت ادیان و اصل تکامل)صفات و ویژگی هایی را که در ادیان ابتدایی مشاهده میکنند به همه ادیان تعمیم میدهند.همچنانکه دورکیم توتم پرستی را شکل ابتدایی دین میداند. در واقع مراجعه به ادیان ابتدایی بر اساس این پیش فرض صورت میگیرد که همه ادیان ماهیت یگانه ای دارند و صور کوناگون ادیان، تنها حاکی از مراحل مختلف آن میباشد.
آیا همه ادیان ماهیت واحد دارند؟برای دست یابی به پاسخ مناسب به این سؤال، لازم است نخست توضیح دهیم که مقصود از دین چیست ؟دورکیم و علامه طباطبایی، تعاریف متفاوتی از دین ارائه دادهاند.
آنچه در این فصل آمده است دربرگیرنده بیان چگونگی طراحی و تبیین موضوع آسیبشناسی عوامل درونی و بیرونی نظام برونسپاری خدمات شهری (مطالعه موردی: شهرداری قم) میباشد که در ابتدای این فصل نوع روش تحقیق و روش و ابزار گردآوری دادهها توضیح دادهشدهاند. در ادامه فرایند دلفی (نظرسنجی از خبرگان پیرامون موضوع تحقیق) که بر اساس آن مدل اولیه (مؤلفهها و ابعاد و شاخصهای اولیه) توسعهیافته و سپس مدل مفهومی درنهایت ترسیم و تبیین گردیده است. در این فصل جامعه آماری و نحوه نمونهگیری و روایی و پایایی ابزار پژوهش و روش تجزیهوتحلیل دادهها توضیح دادهشدهاند.
۳-۲- نحوه اجرای تحقیق
نوع تحقیق حاضر ازلحاظ هدف پژوهش کاربردی است و ازلحاظ ماهیت و نحوه اجرای پژوهش از نوع توصیفی و پیمایشی است؛ زیرا ازآنجاییکه هدف اساسی از تحقیق کاربردی دستیابی به پیامدهای عملی، پیدا کردن راهحل برای مسائل واقعی، توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص میباشد. تحقیق کاربردی را تحقیق تصمیم گرا یا تحقیق ارزشیابی نیز میگویند و انگیزه اصلی تحقیق پاسخگویی به نیازهای دیگران و حل مشکلات و استفاده مستقیم از تحقیق است (حسنزاده، ۱۳۸۳: ۷۰).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
از سوی دیگر تحقیقات کاربردی با بهره گرفتن از زمینه و بستر شناختی و معلوماتی که از طریق تحقیقات بنیادی فراهمشده برای رفع نیازمندیهای بشر و بهبود و بهینهسازی ابزارها، روش، اشیاء و الگوها در جهت توسعه و رفاه و آسایش و ارتقای سطح زندگی انسان مورداستفاده قرار میگیرند (حافظ نیا، ۱۳۷۶: ۲۷).
با توجه به توضیحات فوق، هدف اساسی این تحقیق این است که ضمن استفاده از مبانی نظری و تئوریهای موجود در ادبیات تحقیق که برگرفته از تحقیقات بنیادی است به آسیبشناسی عوامل برونسپاری بپردازد.
در تحقیقات توصیفی نیز محقق به توصیف منظم و نظامدار وضعیت فعلی میپردازد و ویژگیها و صفات آن را مطالعه و در صورت لزوم ارتباط بین متغیرها را بررسی می کند (همان: ۵۸). در تحقیق حاضر نیز محقق ضمن طراحی و تعیین مدل تحقیق در طی فرایند دلفی (نظرسنجی از خبرگان) بهنوعی وضعیت موجود را توصیف نموده و از سوی دیگر بین متغیرهای شناسایی عوامل بیرونی و درونی نظام برونسپاری را بررسی می کند.
روش مورداستفاده در این پژوهش، روش ترکیبی خواهد بود. روش ترکیبی شامل مجموعهای از تحلیلها و تفسیر دادههای کمی و کیفی در یک مطالعه منفرد یا در یک سری از مطالعات که مطابق مطالعات طبیعی هستند بررسی میشود؛ که آن بررسی شامل کشف الگوها، آزمایش فرضیهها و نظریهها و کشف و روشنسازی بهتر برای فهم نتایج است؛ زیرا یک وسیله منطقی و شهودی است که ارتباط بین پارادایم کمی و کیفی را فراهم کرده است. درروش پژوهش ترکیبی، دو عامل زمان و شدت (سطحی، کمعمق و عمیق) جمع آوری اطلاعات مهم هستند؛ بنابراین، پژوهش حاضر بر اساس جدول زیر هدایتشده است:
جدول ۳-۱: مراحل پژوهش
ردیف
نوع فعالیت
زمان
شدت
(سطحی، کمعمق و عمیق)
توضیحات
۱
بررسی اسناد و مدارک
شروع کار
عمیق
شناسایی SWOT
۲
بررسی سوابق و پژوهشهای گذشته
بعد از مرحله ۱
عمیق
شناسایی SWOT
ردیف
نوع فعالیت
زمان
شدت
(سطحی، کمعمق و عمیق)
توضیحات
۳
مصاحبه اولیه
۲ با ۳
۴٫۵۴۶-
تایید H1
دو سال قبل از وقوع
۱ با ۲
۰
تایید H0
۱ با ۳
۰٫۴۲۲
تایید H0
۲ با ۳
۰٫۴۲۲
تایید H0
همان گونه که در جدول پیداست بین نتایج سه گروه بدست آمده در یک سال قبل از وقوع تفاوت معنی دار وجود دارد، درحالیکه در دو سال قبل از وقوع بین نتایج تفاوت معنی داری وجود ندارد.
۴-۳- تحلیل نتایج
با توجه به نتایج به دست آمده در سه گروه میتوان تحلیلهای ذیل را ارائه نمود:
شرکتهای صنایع غذایی و دارویی با توجه به ساختاری که دارند، در صورت ضعف در عملکرد و عدم توانایی در برطرف کردن نیاز مشتریان، با گذشت زمان و به طور مستمر آنها را از دست میدهند و این موضوع به طور مستقیم در شاخصهای مالی آنها نمود پیدا میکند و به همین دلیل عملکرد مالی آنها میتواند شاخصی برای پیش بینی وضعیت آتی آنها باشد.
( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
در مورد شرکتهای گروه دوم باید گفت با توجه به نوسانات قیمتهای فلزات اصلی و قیمت ارز تا حدودی پیش بینی بحرانهای مالی این گروه سختتر میگردد. همچنین پایین بود نقطه انقطاع این گروه که ناشی از پایین بودن امتیاز کارایی شرکتهای موجود در نمونه در سال وقوع است، باعث به وجود آمدن نتایج جاری شد و ممکن است در نمونههای دیگری که مورد آزمون قرار میگیرد، نتیجه کمی متفاوت باشد.
نوسانات قیمت نفت و قیمت ارز، بر روی شرکتهایی که ماده اولیشان نفت است و یا کالاهای وارداتی رقیب دارند به شدت تاثیر گذار است. نوسانات شدید قیمت نفت در بازه ده سالهای که قلمرو زمانی این پژوهش میباشد، باعث عدم ثبات در شرکتهای گروه دوم و سوم شده و شاید به همین دلیل مدل مورد استفاده در پژوهش که ورودی اصلیش شاخصهای مالی است، عملا قدرت زیادی در تخمین وضعیت و بحرانهای مالی این دو گروه نداشته است.
۴-۴- خلاصه نتایج
همانگونه که در سه فرضیه اول مشاهده میگردد، مدل استفاده شده در این پژوهش، توانایی پیش بینی شرکتهای بحران زده و در آستانه ورشکستگی قرار گرفته صنایع غذایی و دارویی تا دو سال قبل از وقوع را دارا میباشد، (مدل در سطح اطمینان ۹۵ درصد تا دو سال قبل از وقوع توانایی پیش بینی بیش حداقل ۵۰ درصد شرکتهای ورشکسته را به درستی داراست) و این در حالی است که در مورد شرکتهای صنایع شیمیایی و پتروشیمی یک سال قبل از وقوع توانایی پیش بینی وجود دارد. و در مورد شرکتهای صنایع فلزی و خودرو و ماشین آلات مدل توانایی خوبی برای پیش بینی شرکتهای ورشکسته ندارد و در مقابل عملکرد بهتری در پیش بینی شرکتهای سالم داشته است.
همچنین در مورد فرضیه چهارم باید گفت بین نتایج گروهها اختلاف وجود دارد و همان طور که مشاهده شد قدرت مدل در تفکیک پذیری شرکتهای ورشکسته در گروه اول بیشتر از دو گروه دیگر بود، در نتیجه میتوان گفت برای عملکرد بهتر مدل و برای مشخص شدن اینکه مدل در مورد چه نوع شرکتهایی عملکرد بهتری دارد، به گروه بندی شرکتها نیاز است.
فصل پنجم
نتیجه گیری و پیشنهادها
فصل پنجم- نتیجه گیری و پیشنهادها
مقدمه
بحرانهای مالی و وضعیتهایی چون ورشکستگی همواره گروه های مختلف ذینفع مانند سهامداران، کارکنان و مدیران و مشتریان و … شرکتها را تحت تاثیر قرار میدهد و بر روی شاخصهای کلان اقتصادی تاثیر میگذارد؛ در چنین شرایطی پیش بینی وضعیت مالی آتی شرکتها به شدت مورد توجه پژوهشگران مالی میباشد.
در گذشته تحقیقات مختلفی در زمینه پیش بینی ورشکستگی انجام شده و در آنها از ابزارهای مختلفی استفاده گردیده که اهم آنها در فصل ۲ بیان گردید. هرکدام از این تحقیقات دارای نقاط ضعف و قوت خاص خود بودند. ولی در زمینه پیش بینی ورشکستگی با بهره گرفتن از مدل تحلیل پوششی دادهها تحقیقات کمی علیالخصوص در ایران انجام گرفته است. در این پژوهش سعی شد تا جنبه جدیدی در استفاده از این مدل برای پیش بینی ورشکستگی انجام گیرد؛ تقسیم شرکتها به زیرگروههای همگن و استفاده از یک روش آماری برای کاهش بعد، جهت عملکرد بهتر مدل در این گروهها، که عملا باعث افزایش تعمیم پذیری مدل میشود، برای نخستین بار در این پژوهش انجام گرفت.
در این فصل به نتایج بدست آمده در این پژوهش و مقایسه آن با کارهای مشابه انجام گرفته پرداخته میشود.
۵-۱- نتیجهگیری پژوهش
همان گونه که در فصل۲ بیان گردید، تا کنون روشها و مدلهای مختلفی همچون آلتمن، روش تشخیصی چندگانه، شبکه های عصبی مصنوعی و … برای پیش بینی ورشکستگی مورد استفاده قرار گرفته و نتایج متفاوتی هم بدست آمده است؛ برخی روشها نتایج خوبی به بار آوردهاند و برخی نیز در امر یک پیش بینی موفق ناکام بودهاند.
استفاده از مدل استفاده از تحلیل پوششی دادهها با بهره گرفتن از امتیاز کارایی یک روش نوپا برای پیش بینی ورشکستگی محسوب میشود و در این مدت کم حاوی نتایج موفقیت آمیز و ناکام در این امر بوده است و بنابراین نیاز به تحقیقات بیشتری برای بررسی توان این مدل احساس میشد.
۶-۳ نحوهی جمعآوری اطلاعات
از آنجا که در پی شناخت گرایش سیاسی افراد و رابطه آن با احساس عدالت در میان شهروندان تهرانی بودیم، بهترین ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بود. بنابراین پس از تعریف مفاهیم نظری و عملیاتی، سوالهای ابتدایی پرسشنامه تهیه شد. از آنجا که در رابطه با ویژگیها و مشخصه های گرایشهای سیاسی مختلف اعم از محافظهکاری، اصلاحطلبی و رادیکالیزم در ایران پیشینه تحقیق قوی وجود نداشت، انجام مصاحبه به منظور تعیین شاخصهای مطلوب پرسشنامه ضروری مینمود. بنابراین پیش از تهیه پرسشنامه نهایی، افرادی که به گرایش سیاسی خاصی اشتهار داشتند مورد مصاحبه قرار گرفتند.
( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
نمونهگیری نیز به شیوهی هدفمند انجام شد. پس از مصاحبه با ۱۸ نفر به اقناع رسیدیم. از این تعداد ۶ نفر با گرایش سیاسی محافظهکار، ۶ نفر با گرایش سیاسی اصلاحطلب و ۶ نفر با گرایش رادیکال مورد بررسی قرار گرفتند. در واقع پس از مصاحبه با ۶ نفر در هریک از گرایشهای سیاسی به اقناع رسیدیم. با انجام مصاحبه بسیاری از سوالات مورد بازبینی قرار گرفت؛ چراکه پیش از این پژوهشی برای سنجش گرایشهای سیاسی در ایران انجام نشده بود. بنابراین بواسطهی مصاحبههای صورت گرفته به شناسایی شاخصهای هریک از گرایشهای سیاسی مذکور پرداختیم.
پس از تعیین شاخصهای مطلوب و تهیه پرسشنامه به انجام پیش آزمون پرداختیم و ۳۰ نمونه مورد بررسی اولیه قرار گرفت. ضریب آلفای کرونباخ اولیه برابر با ۸۵۷/۰ بود. به دلیل ناهمسانی برخی از گویه ها تعدادی از سوالات حذف گردید. اکثر سوالات پرسشنامه نیز بصورت بسته بود.
۷-۳ پایایی و روایی
به دلیل آنکه تحقیقات در رابطه با گرایشهای سیاسی در ایران -با دستهبندیهای خاص این پژوهش- انجام نشده بود، از نظریات موجود به منظور افزایش اعتبار کار پژوهش بهره بردیم. علاوه بر این به منظور شناخت گرایشهای سیاسی از مصاحبه نیز بهره بردیم و از طریق مصاحبه با افرادی که به گرایش سیاسی خاصی اشتهار داشتند به اصلاح ملاکهایی که در تعاریف نظری مطرح شده بود پرداختیم. روش دیگر برای افزایش اعتبار پژوهش استخراج فرضیات از نظریههای موجود بود.
به منظور سنجش پایایی نیز در ابتدا پیش آزمون انجام شد و پس از انجام اصلاحاتی در برخی از مولفه ها، ضریب آلفای کرونباخ نیز مورد محاسبه قرار گرفت.
جدول (۱-۳): ضریب آلفای کرونباخ متغیرهای وابسته و مستقل اصلی
شاخص
مولفه
معرف
ضریب آلفای کرونباخ
گرایش سیاسی
محافظهکاری
پذیرش سلسله مراتب و مقاومت در برابر تغییرات
۷۴۷/۰
اصلاحطلبی
گسترش حوزه عمومی
۷۲۴/۰
رادیکالیسم دینی
تشکیل حکومت اسلامی
۷۳۸/۰
رادیکالیسم سکولار
مخالفت با جمهوری اسلامی و ولایت فقیه
۷۹۳/۰
احساس عدالت
احساس عدالت سیاسی
مشروعیت نظام و حاکمان
۸۹۹/۰
احساس عدالت اجتماعی
عدم وجود تبعیضهای اجتماعی
۸۴۲/۰
احساس عدالت اقتصادی
۲-۲-۱-۶ جایگاه راهگارآمیخته بازاریابی در بازرگانی خارجی ۲۵
۲-۲-۱-۷ ضرورتوجه به راهکار بازاریابی در بازرگانی خارجی ۲۶
۲-۲-۲ نگرشها و راهکارهای اصلی در مدیریت بازارهای خارجی ۲۶
۲-۲-۲-۱ نگرشهای اصلی در مدیریت بازارهای خارجی ۲۸
۲-۲-۲-۲ راهکار اصلی در مدیریت بازارهای خارجی ۲۸
۲-۲-۲-۳راهکار جهانی ۲۹
۲-۲-۲-۴ راهکار محلی ۳۰
۲-۲-۲-۵ راهکار جهانی- محلی ۳۱
۲-۲-۲-۶ راهکار چند ملیتی ۳۲
۲-۲-۲-۷ صادرات و رشد اقتصادی……………………………………………………………………………………………….۳۲
۳-۱ مقدمه ۵۱
۳-۲ روش تحقیق ۵۲
۳۱-۲- قلمرو تحقیق ۵۳
۳-۲-۱ قلمرو تحقیق ۵۳
۳-۳جامعه پژوهش ۵۴
۳-۴ روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه ۵۵
۳-۵ابزار پژوهش و روش جمع آوری داده ها ۵۵
۳-۶ روایی و پایایی ابزار پژوهش ۵۶
۳-۷ روشها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها ۵۷
۴-۱ مقدمه ۶۳
۴-۲ آمار توصیفی ۶۳
۴-۲-۱ جنسیت پاسخ دهندگان ۶۴
۴-۲-۲ وضعیت تحصیلات پاسخ دهندگان ۶۵
۴-۲-۳ سابقه خدمت ۶۶
۴-۳ آزمون کلموگروف اسمیرنوف ۶۷
۴-۴تجزیه و تحلیل اطلاعات ۶۸
فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادهای پژوهش
۵-۱ مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………..۷۶
۵-۲ مروری بر مطالب گذشته ……………………………………………………………………………………………………۷۶
۵-۳ تحلیل نتایج آزمون فرضیه های پژوهش ………………………………………………………………………………۷۷
۵-۴ نتیجه گیری تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..۷۷
۵-۵ پیشنهادها…………………………………………………………………………………………………………………………..۸۰
۵-۶ محدودیتهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..۸۲
منابع و ماخذ………………………………………………………………………………………………………………………………۸۳
پیوستها ……………………………………………………………………………………………………………………………………..۸۹
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول (۳-۱) ارتباطات سوالات باهریک از متغیرهای تحقیق ۵۵
جدول (۳-۲) آلفای کرونباخ ۵۶
جدول۳-۳ تحلیل واریانس ۶۱
جدول(۴-۱) وضعیت جنسیت پاسخ دهندگان در مجموعه مپنا ۶۴
جدول(۴-۲) وضعیت تحصیلات پاسخ دهندگان در مجموعه مپنا ۶۵
جدول(۴-۳) وضعیت سابقه خدمت ۶۶
جدول (۴-۴) آزمون کلموگروف- اسمیرنوف ۶۷
جدول(۴-۵)آلفای کرونباخ ۶۸
جدول(۴-۶)ضرایب رگرسیونی متغیرهای مستقل ۷۰
جدول(۴-۷) مقایسه بین مدل پیشنهادی و مدل مستقل ۷۲
جدول(۴-۸) کای دو پیشنهادی ۷۴
جدول (۵-۱) خلاصه فرضیه ها ۸۰
فهرست نمودار
عنوان صفحه
نمودار (۴-۱) وضعیت جنسیت پاسخ دهندگان در مجموعه مپنا ۶۴
نمودار (۴-۲) وضعیت تحصیلات پاسخ دهندگان در مجموعه مپنا ۶۵
نمودار (۴-۳) و ضعیت سابقه خدمت ۶۶
نمودار (۴-۴) ضرایب رگرسیونی متغیرهای مستقل ۶۸
نمودار (۴-۵) ضرایب استاندارد شده متغییرهای مستقل ۷۱