رضوانی مقدم و صادقی ثمرجان ( ۱۳۸۴) نیز طی بررسی گزارش نمودند اثر رژیمهای مختلف آبیاری بر وزن دانه در بوته و عملکرد دانه معنیدار بود. بالاترین وزن دانه در بوته و عملکرد به ترتیب مربوط به رژیم آبی فاریاب (بترتیب ۱/ ۱۲ گرم و ۳۱۹۸ کیلوگرم در هکتار) و کمترین مربوط به رژیم آبی دیم (بهترتیب ۹/۱گرم و۵۲۱ کیلوگرم در هکتار) بود. به نظر میرسد ایجاد تنش در مرحله خورجیندهی باعث کاهش وزن هزار دانه می شود. عمدتاً تنش خشکی در مراحل گلدهی به خصوص خورجیندهی از طریق کاهش عرضه مواد فتوستنزی می تواند باعث کاهش وزن هزار دانه شود همچنین وزن هزار دانه تابع ساختار ژنتیکی رقم نیز است. نتایج حاصل گویای این واقعیت است که مراحل گلدهی و نمو خورجین ها در کلزا از نظر نیاز گیاه به آب، مراحل بحرانی بوده و اعمال تنش در این مراحل به دلیل اثر نامناسب به میزان جذب آسمیلاتها موجب کاهش عملکرد دانه گردیده است (نیکنام، ۱۳۸۲).
۴-۳-۴ عملکرد دانه
نتایج آزمایش نشان داد که اثر تاریخ کاشت و آبیاری و اثر متقابل دو عامل ذکر شده در سطح احتمال خطای یک درصد معنیدار بود (جدول۴-۱۳). برشدهی اثر متقابل نشان داد که سطوح مختلف آبیاری در تاریخ کاشت اول، دوم، سوم و چهارم در سطح احتمال خطای یک درصد معنیدار بودند (جدول۴-۱۸). نتایج مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بیشترین عملکرد دانه از تاریخ کاشت ۲۵ آبان و سطح آبیاری کامل با میانگین ۵۰/۴۸۴۲ کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد دانه در تاریخ ۲۵ آذر و شرایط دیم با میانگین ۵۰/۹۲ کیلوگرم در هکتار بهدست آمد. در کلیه تاریخهای کاشت بیشترین مقدار عملکرد مربوط به سطح آبیاری کامل و کمترین مربوط به شرایط دیم است (جدول۴-۱۹). عملکرد دانه بالاتر در تاریخ کاشت ۲۵ آبان، ناشی از بهره برداری بهتر و طولانیتر از تشعشع قابل دسترس، دما و طول روز بوده است که سبب تولید سطح برگ و ماده خشک بیشتر خواهد شد. بهنظر میرسد کاهش عملکرد دانه در کشتهای تأخیری، بهعلت شاخص سطح برگ پایین و جذب تشعشع کمتر در طی مرحله رویشی و مرحله کوتاهتر رشد زایشی همراه با دمای بالا در زمان گلدهی و مراحل بعد از آن باشد. افزایش عملکرد در سطح آبیاری کامل ناشی از افزایش اجزاء عملکرد مانند تعداد خوشه در بوته، تعداد دانه در خوشه و وزن هزار دانه در این سطح آبیاری است. برخی از محققین نیز علت کاهش عملکرد دانه را در کشتهای با تأخیر، ارتفاع کم، کاهش تعداد گره های غلاف دهنده، کاهش دوره رویشی و وزن خشک تجمع یافته ذکر کرده اند.
جدول۴-۱۸ برشدهی اثر متقابل تاریخ کاشت و آبیاری بر عملکرد دانه
تاریخ کاشت
درجه آزادی
مجموع مربعات
۱۰ آبان
۳
۰۰۰۱/۰ ۳۴۹۸۰۵۰
۲۵ آبان
۳
۰۰۰۱/۰ ۲۶۰۴۴۴۶۹
۱۰ آذر
۳
۰۰۰۱/۰ ۳۲۷۵۹۶۹
۲۵ آذر
۳
۰۰۰۱/۰ ۴۹۷۸۱۱۹
توان سمت راست بالا نشان دهنده سطح احتمال خطاست
جدول۴-۱۹ مقایسه میانگین سطوح آبیاری در هر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه (کیلوگرم در هکتار)
آبیاری
تاریخ کاشت
