۱-۲-۲- آبخیزداری
آبخیزداری عبارت است از مدیریت و بهره ­برداری هماهنگ، یکپارچه و قانونمند از منابع طبیعی، کشاورزی، انسانی و اقتصادی یک آبخیز به گونه ­ای که منابع آب و خاک کاملاً حفظ گردیده و دچار تبعات منفی نگردد (ضیائی، ۱۳۸۰).
آبخیز عبارت است از مساحتی از سطح زمین که اطراف آن را ارتفاعات در برگرفته و رواناب حاصل از نزولات جوی بر روی این سطح در پست­ترین نقطه متمرکز شده و از آن خارج می­گردد (ضیائی، ۱۳۸۰).
۱-۲-۳- اقدامات^[۶]
عناصر یا اجزای فن­آوری­های^[۷] حفاظت آب و خاک هستند (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۲-۴- ارزیابی
ارزیابی فعالیتی است بعد از اجرا (رحیمی، ۱۳۸۹؛ به نقل از ایمبودن^[۸]، ۱۹۸۷). ارزیابی نتیجه بررسی و جمع­آوری داده ­ها درباره پژوهش خاص، برنامه یا یک سازمان می­باشد (رحیمی، ۱۳۸۹؛ به نقل از اسنیدر^[۹] ۱۹۸۱).
۱-۲-۵- فن­آوری^[۱۰]
شامل یک یا چند اقدام^[۱۱] برای جلوگیری یا کاهش تخریب اراضی به منظور افزایش تولید و درآمد و افزایش امید به زندگی در سکنه­ی آبخیزها صورت می­گیرد. به­ عنوان مثال سکوبندی^[۱۲] یک فن­آوری است و شامل چند نوع اقدام^[۱۳] می­باشد که عبارتند از اقدامات سازه­ای^[۱۴]، اقدامات گیاهی^[۱۵] نظیر کشت گیاهان مختلف زراعی، باغی، و یا مرتعی بر روی سکو و اقدامات کشاورزی^[۱۶] نظیر شخم زدن روی خطوط تراز است. این فن­آوری بر حسب اقلیم (خشک، نیمه­خشک، نیمه­مرطوب، مرطوب)، نوع کاربری اراضی (زراعت سالانه، زراعت دائمی، چراگاه، جنگل، معدن، و …)، نوع تخریب (فرسایش آبی، فرسایش بادی، تخریب شیمیایی، تخریب فیزیکی، تخریب پوشش گیاهی، سازه­ای، مدیریت) و نوع دخالت (پیشگیری، کاهش، احیا) صورت می­پذیرد (لینیگر، ۲۰۰۸).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-۲-۶- فن­آوری­های حفاظت آب و خاک^[۱۷]
عبارت است از یک یا چند اقدام حفاظتی برای جلوگیری و کاهش فرسایش و افزایش تولیدات در زمین که این اقدامات در ۴ دسته، به شرح زیر طبقه ­بندی می­ شود (لینیگر، ۲۰۰۸).
الف: اقدامات زراعی^[۱۸]
اقدامات زراعی، به عنوان مثال، کشاورزی حفاظتی، کود/کمپوست، کشت روی خطوط تراز، مالچ­پاشی، مخلوطی از انواع کشت زراعی و … ، را شامل می­ شود.
– این اقدامات معمولاً مربوط به محصولات یک ساله هستند.
– در یک دوره­ رشد و یا در یک فصل تکرار می­شوند.
– طول عمر کوتاهی دارند و دائمی نیستند.
– به صورت موضعی اجرا نمی­شوند.
– منجر به تغییر در نیمرخ شیب نمی­شوند.
– به طور معمول مستقل از شیب هستند.
ب: اقدامات پوشش گیاهی^[۱۹]
اقدامات پوشش گیاهی، مانند کشت گیاهان بر روی خطوط تراز، و بادشکن، می­باشد.
– بادشکن، درختکاری، ایجاد حصار، کشاورزی و… .
– معمولاً به کشت گراس­های پایا، بوته­ها و درخت­ها گفته می­ شود.
– معمولاً طول عمر پایدار و طولانی مدتی دارند.
– اغلب منجر به تغییر در نیمرخ شیب می­شوند.
– اغلب در مساحت­های بین خطوط تراز و در یک ردیف، و یا مخالف باد کاشته می­شوند.
شکل ۱-۱- نمونه ­ای از اقدام پوشش گیاهی
ج: اقدامات سازه­ای^[۲۰]
اقدامات سازه­ای، مانند ایجاد تراس، بانکت، و پشته­های خاکی، می­باشد.
– منجر به تغییر در نیمرخ شیب می­شوند.
– عمردائمی و یا طولانی مدتی دارند.
– در ابتدا برای کنترل رواناب، سرعت باد و فرسایش به کار برده می­شوند.
– در ابتدای کار نیاز به نهاده­های زیادی نظیر نیروی کار، پول، و … هستند.
– معمولاً بر روی خطوط تراز و یا عمود بر جهت باد تعبیه می­گردند.
– فاصله­ی بین آن­ها بر اساس تندی شیب اجرا می­ شود.
– این سازه­ها از چوب، سنگ، بتون و سیمان یا فلز تهیه می­ شود.
شکل ۱-۲- نمونه ­ای از اقدام سازه­ای
د: اقدامات مدیریتی^[۲۱]
اقدامات مدیریتی، مانند قرق کردن، تغییر کاربری اراضی، چرای تناوبی، و… می­باشد.
– شامل ایجاد یک تغییر اساسی در کاربری اراضی است.
– شامل ایجاد اقدامات سازه­ای و زراعی نیست.
– منجر به بهبود پوشش گیاهی می­ شود.
– اغلب شدت استفاده را کاهش می­دهد.
شکل ۱-۳- نمونه ­ای از اقدام مدیریتی
۱-۲-۷- راه­کارهای حفاظت آب و خاک^[۲۲]
راه ­ها و اهداف به کار برده شده برای ارتقا و تکمیل­سازی فن­آوری حفاظت آب و خاک و حمایت آن در دستیابی بیشتر استفاده­ی آب و خاک است (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۲-۸- مدیریت پایدار زمین یا SLM ^[۲۳]
کاربرد منابع زمین شامل خاک، آب، حیوانات و گیاهان به منظور تولید کالا و برطرف کردن نیازهای در حال تغییر انسان در حالی که به طور هم زمان تولید پتانسیل بلندمدت این منابع را تضمین و فعالیت­های زیست محیطی آنها را مطمئن می­سازد (لینیگر، ۲۰۰۸).
۱-۲-۹- حفاظت آب و خاک^[۲۴]