اضافی و افزایش هزینه های درمانی گردد(۳۲) .به همین دلیل، امروزه کاهش وحذف این خطاها و افزایش ایمنی مراقبت به یک اولویت جهانی تبدیل شده است(۱۱). در این راستا، بهترین راه برای پیشگیری از خطاهای پزشکی، شناسایی خطاها، شناسایی علل ریشه ای و سیستمی خطاها، یادگیری از آن ها و اصلاح سیستم مراقبت در راستای جلوگیری از تکرار این خطاها است(۳۳،۳۴). سازمان های مراقبت بهداشتی باید ضمن شناسایی وقایع تهدید کننده ایمنی بیمار و خطاهای پزشکی، به تحلیل آنها بپردازند و براساس آن فرصت های بهبود را شناسایی و برنامه های بهبود را اجرا کنند)۳۵(.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

فرهنگ ایمنی مثبت می تواند گزارش خطاها و تحلیل آنها توسط ارائه دهندگان مراقبت سلامت را تشویق کند که خود ابزاری موثر برای بهبود ایمنی خواهد بود و اولین گام برای ایجاد فرهنگ ایمنی مثبت، ارزیابی فرهنگ ایمنی جاری است(۳۶) .از طرفی بیمارستان ها باید قبل از اجرای مداخلات ساختاری دست به ایجاد یک فرهنگ ایمنی بیمار در بین کارکنان خود بزنند، لذا بر اهمیت آگاهی از فرهنگ موجود ایمنی بیمار تاکید می گردد(۳۷). سیستم اطلاعات ایمنی بیمار و سیستم گزارش دهی خطاهای پزشکی یکی از ارکان لازم برای اجرای برنامه های ایمنی بیمار به منظور کاهش خطاهای پزشکی محسوب می شوند زیرا یکی از مهم ترین گام ها برای یادگیری از خطاها، شناسایی و ثبت دقیق آنها و درس آموزی از تجارب قبلی
است و به وسیله سیستم اطلاعات ایمنی بیمار می توان داده ها و اطلاعات مربوط به وقایع تهدید کننده ایمنی را گردآوری و تحلیل نمود(۳۸).
علیرغم اهمیت ثبت و تحلیل رویدادهای ناگوار و خطاهای پزشکی، به نظر می رسد که هنوز در بیمارستان های ایران سیستم نظام مندی برای شناسایی، ثبت و مقابله با خطاها وجود ندارد. از طرفی، طی دستورالعمل ابلاغی وزیر بهداشت(آذر۱۳۸۸) برنامه حاکمیت خدمات بالینی به عنوان اولویت وزارت بهداشت برای بهبود کیفیت خدمات درمانی در نظرگرفته شده است. یکی از موارد مهم و مورد تاکید در برنامه حاکمیت خدمات بالینی توجه به ایمنی بیمار است(۴۲). بی تردید، اجرای برنامه های ایمنی بیمار مورد تاکید در برنامه حاکمیت بالینی مستلزم وجود سیستم اطلاعات ایمنی بیمار به منظور ثبت، گزارش دهی و تحلیل خطاهای پزشکی و وقایع تهدیدکننده ایمنی بیمار است.
در بین بخشهای بیمارستانی، اتاقهای عمل یکی از مناطق بسیار مهم برای وقوع خطر برای بیماران و نقض ایمنی آنان است. سالانه بیش از ۲۳۴ میلیون عمل جراحی در جهان انجام میگیرد که حدود ۴/۰% تا ۸/۰% از این آمار، بیماران جان خود را در نتیجه عوارض مستقیم جراحی از دست میدهند و در حدود ۳% تا ۱۶% از بیماران دچار عوارض اعمال جراحی میشوند که این معادل یک میلیون نفر مرگ و میر و حدود ۶ میلیون معلولیت در هر سال در سراسر جهان میشوند(۵۷،۵۲).
اتاق عمل بخشی است که اهداف ویژه ای را دنبال می کند و از آنجایی که این بخش به ویژه با سلامت مردم سر و کار دارد و جامعه با حساسیت خاصی آنرا زیر نظر دارد، ایمنی عملکرد در این واحد، نقش بسزایی دارد(۱۳). جستجو در پایگاه های علمی و سایت های مرتبط و انجام بررسی ها در متون یا مقالات موجود، بیانگر خطاها و اشتباهات متعدد در اتاق های عمل می باشد که به تعدادی از آنها اشاره می شود: جابجایی گرافی ها در بخش و تحویل گرافی اشتباه به اتاق عمل از سوی بخش، ارسال کیسه خون اشتباه از سوی آزمایشگاه به اتاق عمل، تحویل بیمار به اتاق عمل با پرونده بیمار دیگر، فراموش شدن شکستگی بینی بیمار مولتی تروما به علت ثبت اشتباه مشخصات در گرافی بیمار، اجرای یک دوز بیشتر دارو برای بیمار
بیهوش بعلت عدم ثبت دوز قبلی در برگه بیهوشی، سقوط بیمار از تخت عمل، همراه داشتن دندان مصنوعی بیمار هنگام تحویل به اتاق عمل، عدم آموزش بیماردرخصوص ^[۵]NPO بودن و نیز اطلاعات مربوط به عمل جراحی، تحویل بیمار جهت نفرکتومی به اتاق عمل بدون رضایت برداشتن عضو، تزریق خون به بیمار بدون داشتن گروه خونی و RH، وجود برگه مراقبت های قبل از عمل بیمار دیگر در پرونده بیمار، تحویل بیمار به اتاق عمل جهت عمل جراحی بدون رضایت عمل، تحویل بیمار به اتاق عمل جهت عمل جراحی با زیور آلات، انجام گچ گیری در اتاق عمل بر روی اندام سالم بعلت نداشتن مارکر در گرافی بیمار، و چندین موارد دیگر(۵۱،۱۴).
همانگونه که پیش تر اشاره شد، به مخاطره افتادن ایمنی بیماران میتواند عوارض زیادی برای بیماران نیز به دنبال داشته باشد که اهم آنها عبارتند از: اشتباهات داروئی، اشتباه در تزریق، سوختگیهای ناشی از تجهیزات پزشکی مانند سوختگی با الکتروکوتر و تشک برقی، سقوط بیمار از تخت، ابتلاء به عفونت حاد بیمارستانی، پوزیشن نامناسب بیمار، عدم تشخیص هویت صحیح بیمار، اجرای عمل جراحی بر روی سمت نادرست (راست بجای چپ و بر عکس) که مورد اخیر شایعترین خطای جراحی است(۵۲،۵۱). عدم بر چسب صحیح بر روی نمونه های خون، پاتولوژی، کشت و غیره، انجام عمل جراحی بر روی بیمار اشتباهی، انجام روش جراحی اشتباه، عوارض بیهوشی، مستعد شدن برای زخم بستر در طول اعمال جراحی طولانی، نارسایی در نجات بیمار، هماتوم یا خونریزی بعد از جراحی، بجا ماندن جسم خارجی در بدن بیمار به هنگام عمل جراحی، از دیگر این عوارض است(۵۳).
طبق آمار و ارقام بین المللی میزان اشتباهات رخ داده در اتاقهای عمل در سطح بالائی قرار دارد. در ایالت متحده آمریکا سالانه ۲۰۰۰ عمل جراحی اشتباه و ۵۰۰ مورد سوختگی در اعمال جراحی روی میدهد که عوارضی را برای بیمار بدنبال داشته است که ۴۵ مورد در سال از این نوع عوارض، مربوط به گزارش هائی است که بیمار شخصا” به مراجع ذیصلاح شکایت نموده و یا گزارش هائی است که توسط رسانه ها انجام گرفته است(۵۸).
۷۶% از این خطاها مربوط به عمل جراحی در قسمت اشتباهی از بدن، ۱۳% خطا در جراحی بیمار دیگر به جای بیمار اصلی و ۱۱% خطا در انجام روش درست جراحی بوده است(۵۹).
مطالعات نشان داده که ۴۸% از موارد عوارض اعمال جراحی را می توان فقط با تقویت سیستم اطلاعاتی برطرف نمود(۴۶). موارد ذکر شده نشان می دهد امروزه، نحوه تامین ایمنی بیماران بستری در بیمارستانها مخصوصاً در اتاق عمل به یک نگرانی جهانی در حوزه بهداشت و سلامت تبدیل شده است که همه مجموعه های بهداشتی و درمانی را در کشورهای توسعه یافته و یا در حال توسعه تحت تاثیر قرار میدهد(۱۳). سازمان سلامت جهانی عمل جراحی امن را یکی از ضروریات بیمارستان های دوستدار ایمنی بیمار می داند. جراحی ایمن زندگی مردم و بیماران را نجات می دهد و راه ارتقای سلامت مردم را مهیا می سازد. دستیابی به ایمنی در اعمال جراحی در تمامی کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته هدف اساسی در مراکز و سازمان های بهداشتی درمانی است(۴۹)، و این هدف تنها با وجود برنامه ایمن و ابزارهای ایمن ساز از قبیل چک لیست ها، کمیته ایمنی و تقویت مهارت جراح و عملکرد صحیح پرسنل میسر خواهد شد(۵۰).
چک لیست جراحی ایمن سازمان جهانی بهداشت، که استاندارد های ایمنی بیمار را در اتاق های عمل فراهم می کند، این اطمینان را ایجاد می کند که ایمنی بیمار به عنوان یک ضرورت پذیرفته شده است و بیمارستان و پرسنل بهترین عملکرد را در این راستا دارند.
انجمن پزشکی آمریکا^[۶] شش هدف را برای افزایش کیفیت در سیستمهای بهداشتی درمانی درنظرگرفته است که به ترتیب عبارتند از: ” ایمنی بیمار”، ” بیمار مداری “، ” اثربخشی”، “سودمندی”، “به موقع بودن خدمات” و “عدالت در ارائه خدمات”. همانگونه که از مطالب فوق بر می آید، مشخص است که” ایمنی بیمار” نخستین هدف سیستم های بهداشتی و درمانی میباشد(۱۵). عدم رعایت ایمنی بیماران میتواند عوارض زیادی به دنبال داشته باشد که عبارتند از: ایجاد عوارضی برای بیماران، پرسنل درمانی و سیستم درمانی(۲).
مهمترین عوارض عدم رعایت ایمنی بیماران برای سیستم درمانی عبارت است: از تحمیل هزینه های اضافی جهت اقامت اضافی بیماران در بیمارستان، پرداخت دیه و هزینه در موارد شکایت بیماران از مراکز درمانی، صرف نمودن هزینه های اضافی در مورد عفونتهای بیمارستانی، صرف نمودن هزینه های اضافی در مورد اتفاقات ناشی از عدم رعایت ایمنی در بیماران(۱۳،۹).
با توجه به مرور متون و بررسی در پایگاه های اطلاعات پرستاری و پزشکی، متاسفانه در ایران آمار مدونی در مورد میزان اشتباهات پزشکی در دسترس نیست. اما بنظر میرسد که درصد خطاها بدلایل ذیل زیاد باشد: افزایش مراجعین به بیمارستان ها، افزایش آمار شکایت مردم از سیستم درمانی (پزشک و پرستار) و افزایش ارجاع پرونده بیماران به سازمان نظام پزشکی ایران و نیز در کشور ایران، کل موارد شکایت از کادر درمانی ارجاعی به سازمان پزشکی قانونی تهران در سال ۱۳۷۴، ۱۳۴ مورد، در سال ۱۳۷۸، ۲۹۹ مورد، در سال ۱۳۸۳، ۸۲۳ مورد و در سال ۱۳۸۴، ۱۲۷۰ مورد بوده است و نهایتا” نبود سیستم گزارش دهی مناسب. با بررسی شکایتهای مردم در پروندههای ارجاعی به سازمان نظام پزشکی، میتوان آماری از خطاهای پزشکی را بدست آورد که ۴۲% تا ۵۳% شکایتها مربوط به قصور درمان، ۴۴% شکایتها مربوط به فوت بیمار است، ۳۵% شکایتها، مربوط به پروندههای عوارض جانبی است و پروندههای مربوط به صدمات جسمی به بیماران ۲۷% شکایتها را شامل میشود که همگی نشان دهنده آمار رو به رشد خطاهای پزشکی می باشد(۶۷).
بنابراین، با توجه به اهمیت مسئله و آمار و گزارش های موجود، که وضعیت ایمنی بیماران را در اتاقهای عمل بررسی نموده است و نیز تجارب شخصی اینجانب در اتاق های عمل و همچنین در اولویت بودن ایمنی بیمار در حاکمیت بالینی، محققین برآن شدند تا بر اساس دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت به بررسی ایمنی بیماران در اتاقهای عمل مراکز آموزشی و درمانی تبریز بپردازند. نتایج این مطالعه میتواند گامی مهم در راستای ارتقاء فرآیندها، اقدامات درمانی و مراقبتی در جهت افزایش ایمنی بیماران محسوب گردد. از طرفی، با توجه به اهمیت نقش پرسنل اتاقهای عمل در این مطالعه، دیدگاه آنان در مورد فرهنگ ایمنی بیماران نیز مورد بررسی قرار گرفت.
هدف کلی پژوهش
تعیین دیدگاه و عملکرد پرسنل اتاق های عمل در مورد ایمنی بیمار در مراکز آموزشی- درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز، ۱۳۹۲
اهداف اختصاصی طرح
۱)تعیین دیدگاه پرسنل اتاقهای عمل در مورد فرهنگ ایمنی بیماران در مراکز آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز ۱۳۹۲٫
۲)تعیین ایمنی بیماران قبل از بیهوش نمودن بیمار در اتاقهای عمل مراکز آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز
۳)تعیین ایمنی بیماران حین عمل جراحی در اتاقهای عمل مراکز آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز
۴)تعیین ایمنی بیماران قبل از ترک اتاق عمل در اتاقهای عمل مراکز آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز
ج) اهداف فرعی
۱) تعیین رابطه دیدگاه پرسنل اتاق های عمل در مورد فرهنگ ایمنی بیماران با برخی مشخصات آنان در اتاق های عمل مراکز آموزشی و درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز
۲) تعیین رابطه عملکرد پرسنل اتاق های عمل در مورد ایمنی بیماران با برخی مشخصات آنان در اتاق های عمل مراکز آموزشی و درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز
د) اهداف کاربردی
مسئولین بیمارستان ها با توجه به نتایج این مطالعه میتوانند مشکلات اساسی در ایمنی بیمار، شامل عدم امنیت بیهوشی، عفونت قابل اجتناب جراحی و ارتباطات ضعیف را در بین اعضای تیم جراحی شناسایی کرده و نسبت به ارتقاء ایمنی عمل های جراحی و کاهش عوارض و مرگ و میرهای ناخواستهی جراحی اقدام نمایند. همچنین میتوانند سیاستهای ارتقای فرهنگ ایمنی را در اولویت کارهای خود قرار داده و بیمارستان خود را به عنوان بیمارستان پیشتاز در ایمنی بیمار معرفی نمایند.
تعریف واژه های اختصاصی
الف: ایمنی
تعریف نظری: تعریف ایمنی عبارتاست از میزان درجه دور بودن از خطر(۸). در تعریفی دیگر، ایمنی بیمار همان اجتناب، پیشگیری و اصلاح آسیب ها و پیامد های نامطلوب ناشی از فرایند ارائه مراقبت سلامت است(۶۷،۵۹).
ب: ایمنی بیمار
تعریف نظری: ایمنی بیمار عبارت است از رهایی از جراحات تصادفی که در اثر مراقبت های پزشکی و در نتیجه خطاهای پزشکی ایجاد می شود(۱۴) .
ج: دیدگاه در مورد فرهنگ ایمنی بیمار
تعریف نظری: فرهنگ ایمنی در بر گیرنده یک تعهد به ایمنی که در سنتها، اعتقادات و ارزشهای هر یک از اعضاء سازمان نفوذ کرده است میباشد(۶۸). و یا به عبارتی، فرهنگ سازمان متشکل از ارزش ها، باورها، هنجارها، الگوهای رفتاری و آداب و سنن مشترک کارکنان می باشد که نشان دهنده چگونگی انجام کارها در چنین محیطی هستند(۶۹).
تعریف عملی: به منظور بررسی دیدگاه پرسنل اتاق های عمل در مورد فرهنگ ایمنی بیمار، از پرسشنامه فرهنگ ایمنی بیمار در بیمارستان^[۷] منتشرشده توسط آژانس تحقیقات و کیفیت بهداشت و درمان آمریکا (۲۰۱۱) استفاده شد.
د: عملکرد
تعریف نظری: نحوه اجرای یک فعالیت را عملکرد میگویند(۷۰).
عملکرد عبارتست مجموع رفتارهای در ارتباط با شغل که افراد از خود نشان می دهند و یا بعبارتی دیگر، عملکرد عبارتست از حاصل فعالیت های یک فرد از لحاظ اجرای وظایف محوله در مدت زمان معین(۷۱).
ھ : عملکرد در مورد ایمنی بیمار
تعریف عملی: به منظور تعیین عملکرد پرسنل اتاق های عمل در مورد ایمنی بیمار، از چک لیست جراحی ایمن سازمان بهداشت جهانی (سال ۲۰۱۱)^[۸] استفاده شد و عملکرد پرسنل در سه مرحله: قبل از بیهوش نمودن بیمار، حین عمل جراحی و قبل از ترک بیمار از اتاق عمل، توسط ابزار مربوطه اندازه گیری شد.
پرسنل اتاق عمل
تعریف عملی: در این مطالعه منظور از پرسنل اتاق عمل، پرستاران و تکنولوژیست های جراحی با مدرک کاردانی و یا کارشناسی است. در ادامه در مورد ویژگیهای آنان توضیح داده میشود.
سوالات طرح:
۱) دیدگاه پرسنل اتاق عمل در مورد فرهنگ ایمنی بیماران در اتاقهای عمل مراکز آموزشی و درمانی تبریز چگونه است؟
۲) رعایت ایمنی بیمار قبل از بیهوش نمودن بیمار در اتاقهای عمل مراکز آموزشی و درمانی تبریز در چه سطحی است؟
۳) رعایت ایمنی بیمار در حین عمل جراحی در اتاقهای عمل مراکز آموزشی و درمانی تبریز در چه سطحی است؟
۴) رعایت ایمنی بیمار قبل از ترک اتاقهای عمل مراکز آموزشی و درمانی تبریز در چه سطحی است؟
۵) چه رابطهای بین دیدگاه پرسنل اتاق های عمل در مورد ایمنی بیماران با برخی مشخصات آنان در اتاق های عمل مراکز آموزشی و درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز وجود دارد؟
۶) چه رابطهای بین عملکرد پرسنل اتاق های عمل در مورد ایمنی بیماران با برخی مشخصات پرسنل در اتاق های عمل مراکز آموزشی و درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز وجود دارد؟
محدودیت های پژوهش