بر اساس جدول ۴-۲ همان طور که تیمار شاهد نشان می دهد غلظت بور برگ طی فصل تشکیل و نمو میوه روندی کاهشی دارد به طوری که غلظت این عنصر یک هفته پس از برداشت میوه حدود ۹۳ درصد نسبت به غلظت آن قبل از اولین محلول پاشی کاهش یافت. محلول پاشی با سولفات روی اثر مثبت معنی داری بر غلظت بور داشت به طوری که با افزایش سطح سولفات روی محلول پاشی شده میزان افت غلظت بور برگ به طور معنی داری کاهش یافت. نتایج این آزمایش ظاهرا نشان داد که افزایش غلظت سولفات روی محلول پاشی شده باعث افزایش غلظت بور از خاک توسط نخل خرمای برحی کشت بافتی شده است. که نشان دهنده رابطه سینرژیستی این دو عنصر با هم دیگر است. که این نتایج با مشاهدات گروهی از محققان مشابهت دارد[۷۴ ،۲۹].
محلول پاشی با اسید بوریک نیز، اثر مثبت و معنی داری بر افزایش غلظت بور برگ داشت. به طوری که با افزایش غلظت اسید بوریک محلول پاشی شده، غلظت بور برگ نیز افزایش پیدا کرده است. این افزایش غلظت بور احتمالا به طور کامل ناشی از جذب اسید بوریک محلول پاشی شده باشد در حالی که افزایش بور برگ ناشی از محلول پاشی سولفات روی به طور منطقی می تواند به دلیل اثر سینرژیستی سولفات روی بر جذب بور از خاک باشد. اثر اسید بوریک محلول پاشی شده بر میزان افزایش غلظت بور برگ بیشتر از اثر سولفات روی محلول پاشی شده بوده است. به طوری که برترین تیمار که باعث بیشترین درصد تغییر غلظت اسید بوریک برگ (۰۵/۷۶ درصد) شده است تیمار ۲ گرم بر لیتر اسید بوریک می باشد. نتایج مشابهی توسط عارف (۲۰۱۲) و موسوی (۲۰۱۱) گزارش شده است.
تیمارهای ترکیبی اسید بوریک و سولفات روی نیز مشابه با تیمارهای تک عنصری آنها اثر مثبت معنی داری بر افزایش محتوای بور برگ نشان دادند به طوری که با افزایش غلظت از ۵/۰تا ۲ گرم بر لیتر اسید بوریک و سولفات روی این روند افزایشی غلظت بور برگ به طور متناسب مشاهده شد.
۴-۱-۲-۲- روی
بر اساس جدول ۴-۲، با توجه به تیمار شاهد، غلظت عنصر روی در برگ یک هفته پس از برداشت میوه کاهشی ۱۸ درصدی نسبت به ابتدای فصل یعنی قبل از ظهور گل آذین ها دارد.
محلول پاشی با سولفات روی اثر مثبت و معنی داری بر غلظت روی برگ داشت. به طوری که با افزایش غلظت سولفات روی محلول پاشی شده از ۵/۰ به ۲ گرم بر لیتر غلظت روی برگ هم افزایشی خطی یافته است و در غلظت ۲ گرم بر لیتر بیشترین غلظت درصد تغییر غلظت رسیده است (۷۶/۳۱۱%) مشاهده می شود این میزان تغییر غلظت روی برگ، بیشترین مقدار در میان همه تیمارهای تغذیه ای اعمال شده می باشد و تفاوت معنی داری با همه آن ها دارد.
محلول پاشی با اسید بوریک نیز همانند سولفات روی، اثر مثبت معنی داری بر افزایش غلظت عنصر روی برگ دارد که این را نیز می توان به اثر سینرژیستی این دو عنصر بر جذب یگدیگر نسبت داد. اسید بوریک محلول پاشی شده تا غلظت ۱ گرم بر لیتر روند افزایشی را در میزان درصد تغییر غلظت روی نشان می دهد به اما با افزایش غلظت به ۲ گرم بر لیتر افت معنی داری در این روند مشاهده می شود. دامنه سمیت و کمبود بور بسیار باریک است [۷۴]. با افزایش غلظت بور ایجاد سمیت آن کاهش جذب روی رخ می دهد [۵۲].
تیمارهای ترکیبی نیز مشابه با تیمارهای تک عنصری اسید بوریک و سولفات روی اثر مثبت و معنی داری بر افزایش غلظت روی در برگ نشان دادند و همانند تیمارهای تک عنصری اسید بوریک این افزایش تا غلظت ۱ گرم بر لیتر ادامه دارد و افت معنی دار روند افزایشی تغییر غلظت روی در غلظت های بالاتر تیمارهای ترکیبی احتمالا به خاطر افزایش سطح غلظت اسید بوریک تیمار ترکیبی می باشد.
۴-۱-۲-۳- آهن
مطابق جدول ۴-۲ غلظت آهن برگ در درخت شاهد یک هفته پس از برداشت میوه حدود ۲۷ درصد نسبت به غلظت آن در ابتدای فصل (قبل از ظهور گل آذین ها) کاهش یافت. این کاهش غلظت، در محلول پاشی با سولفات روی تا غلظت ۲ گرم بر لیتر هم مشاهده می شود ولی در مقایسه با شاهد این کاهش به طور معنی داری کمتر بوده است که با مشاهدات موسوی (۲۰۱۲) و رجایی (۲۰۰۹) مغایرت دارد.
محلول پاشی اسید بوریک به تنهایی نتایج متفاوتی را در خصوص تغییر آهن برگ نشان داد. محلول پاشی اسید بوریک با غلظت ۵/۰ گرم بر لیتر باعث کاهش غلظت آهن بیشتری نسبت به تیمار شاهد شد (کاهش ۴۳ درصدی در مقابل کاهش ۲۷ درصدی تیمار شاهد)، اسید بوریک در غلظت ۱ گرم در لیتر باعث افزایش غلظت حدود ۲۸ درصدی آهن برگ شد که این بالاترین تغییر غلظت مثبت آهن برگ میان همه تیمارهای اعمال شده بود. افزایش غلظت اسید بوریک محلول پاشی شده به ۲ گرم بر لیتر نتوانست اثر بسیار مثبت معنی دار غلظت ۱ گرم بر لیتر را نشان دهد و تنها قادر شد که در مقایسه با تیمار شاهد از درصد کاهش غلظت آهن برگ به طور معنی داری بکاهد. از میان تیمارهای ترکیبی نیز تنها تیمار ۱+۱ گرم بر لیتر اسید بوریک و سولفات روی توانست تراز تغییر غلظت آهن برگ را مثبت نگهدارد. مقایسه ۲ تیمار ترکیبی دیگر برتری معنی دار تیمار ۲+۲ گرم بر لیتر اسید بوریک و سولفات روی را نسبت به تیمار ۵/۰+۵/۰ گرم در لیتر نشان می دهد. مقایسه نتایج بدست آمده نشان می دهد که محلول پاشی هر ۲ عنصر اسید بوریک و سولفات روی چه به صورت تک عنصری و چه به صورت ترکیبی اثر مثبتی بر تغییر غلظت آهن برگ دارند هر چند اثر و سهم عنصر اسید بوریک در این زمینه بیشتر و برجسته تر است. اسید بوریک باعث افزایش جذب آهن می شود۵ [۸]. کاربرد اسید بوریک باعث افزایش محتوای عناصر ماکرو و میکرو میشود[۵۵].
۴-۱-۲-۴- مس
همان طور که از جدول ۴-۲ آشکار است درصد تغ
ییر غلظت مس در برگ درخت شاهد به میزان ۲۱ درصد مثبت بوده است. این افرایش غلظت مس برگ را ممکن است بتوان به غلظتی از مس که از طریق کود آبیاری جذب درخت شده است نسبت داد. در تیمارهای محلول پاشی با سولفات روی تا غلظت ۱ گرم بر لیتر، درصد تغییر غلظت مس برگ روندی کاهشی را نشان داد اما در غلظت ۲ گرم بر لیتر تغییری تقریبا ۲ درصدی بر غلظت مس برگ رخ داد. این شکل برهمکنش سولفات روی و مس در آزمایش حاضر برای ما قابل تفسیر نبوده است [۷۴]. بر خلاف اثر سولفات روی بر غلظت مس، محلول پاشی با اسید بوریک در غلظت ۵/۰ و ۱ گرم بر لیتر باعث تغییر غلظت بسیار مثبت و معنی دار مس برگ شد. در حالی که در غلظت ۲ گرم بر لیتر باعث کاهش حدودا ۱۰ درصدی آن شد. این نتایج می تواند اثر سینرژیستی اسید بوریک بر جذب مس را تا یک سطح مشخص را و اثر آنتاگونیستی آن را در بالاتر از آن سطح مشخص نشان دهد. اثر تیمارهای ترکیبی بر وضعیت تغییر غلظت مس برگ اثری کاهشی بود هر چند نوسان بیشتر از اثر اسید بوریک بر افزایش جذب مس گزارش شده است [۷۲ ، ۸۵].
۴-۱-۲-۵- منگنز
مطابق جدول ۴-۲ غلظت منگنز برگ در درخت شاهد کاهش ۲۶ درصدی را در پایان فصل نشان می دهد. کاربرد سولفات روی به صورت محلول پاشی با غلظت ۵/۰ گرم بر لیتر اثر مثبت معنی داری بر تغییر غلظت منگنز برگ نشان داد. اما با افزایش غلظت سولفات روی تا ۲ گرم بر لیتر نه تنها روند افزایشی غلظت منگنز برگ متوقف شد بلکه روندی معکوس غلظت منگنز کاهش معنی داری یافت. که مطابق با مشاهدات طریق و همکاران (۲۰۰۷) می باشد.
محلول پاشی اسید بوریک در غلظت ۵/۰ گرم بر لیتر درصد افت منگنز برگ را نسبت به شاهد کاهش معنی داری داد هر چند خود نیز افت ۲۱ درصدی را نشان داد. این عنصر در غلظت ۱ گرم بر لیتر افزایش ۶۳/۴ درصدی را در غلظت منگنز برگ در پایان فصل باعث شد اما با افزایش غلظت به ۲ گرم بر لیتر این میزان کاهش یافت که با مشاهدات گروهی از محققان مشابهت داشت [۷۰،۵۵، ۷۲، ۷۴، ۵۸، ۸۵]. تیمارهای ترکیبی اسید بوریک و سولفات روی کمترین غلظت (۵/۰+۵/۰ گرم بر لیتر) اثر مثبتی بر تغییر غلظت منگنز برگ داشت و با افزایش غلظت عناصر محلول پاشی شده این اثر مثبت کاسته شد به طوری که در بالاترین غلظت (۲+۲ گرم بر لیتر) افت حدودا ۱۱ درصدی غلظت منگنز را نشان داد.
جدول ۴-۲- مقایسه میانگین اثر تیمار های تغذیه ای اسید بوریک و سولفات روی به صورت محلول پاشی برگی بر میزان درصد تغییر غلظت عناصر ریز مغذی برگ
تیمار تغذیه ای (گرم بر لیتر)
تغییر غلظت عنصر برگ(%)
B
Zn
Fe
Cu
Mn
۰(شاهد)
۴۵/۹۳- j
۰۴/۱۸- j
۷۱/۲۶- ef
۶۳/۲۰ b
۲۵/۲۶-i
۵/۰Zn
۴۱/۶۱-i
۳۰/۶۴d
۲۱/۱۱- cd
۴۶/۱۳- g
۳۸/۶b
۱Zn
۳۰/۲۶- f
۳۰/۱۶۵ b
۰۷/۲۳- e
۰۴/۱۶- h
