۲-۲-۴-۶) اهمیت جریان‌های نقدی ‌در شناسایی رویدادهای مالی واحدهای اقتصادی

جریان های نقدی در یک واحد تجاری از اساسی­ترین رویدادهایی است که اندازه ­گیری حسابداری بر اساس آن ها انجام می­ شود و به نظر می ­آید که بستانکاران و سرمایه ­گذاران نیز بر مبنای جریا های نقدی تصمیم می­ گیرند. وجوه نقد چون نشان­دهنده قدرت خرید عمومی است، در مبادلات اقتصادی به راحتی­ می ­تواند به سازمان‌ها و یا اشخاص مختلف جهت رفع نیازهای خاص خودشان و در تحصیل کالا و خدمات کمک کند. بیشتر اندازه ­گیری های حسابداری بر اساس جریان های نقدی گذشته، حال و یا مورد انتظار آتی انجام ‌می‌گیرد، درآمدها معمولاً برحسب خالص وجوه نقد مورد انتظار حاصل از فروش کالاها یا خدمات و هزینه ها نیز برحسب وجوه نقد پرداختی و یا وجوه نقد مورد انتظار پرداختنی برای کالاها و خدمات مورد استفاده اندازه ­گیری می­ شود ­(ناصری، ۱۳۸۸).

اندازه ­گیری تئوریک دارایی ها، بدهی ها و سود به میزان زیادی بر اساس جریان های نقدی واقعی مورد انتظار صورت می­پذیرد. ارزش فعلی یک دارایی عموماً معادل دریافت های خالص مورد انتظار تنزیل شده که از آن دارایی ایجاد می­گردد تعریف شده است. همچنین اندازه ­گیری بدهی ها ‌بر اساس مبالغ تنزیل شده پرداختی­های مورد انتظار آتی ‌می‌باشد. یکی از تعاریف ارائه شده سود عبارت است از «مازاد خالص سود سهام نقدی مورد انتظار تنزیل شده که در پایان دوره اندازه ­گیری می­ شود نسبت به همان انتظارات در ابتدای دوره بعلاوه پرداخت های سود سهام واقعی.

دو ایراد اصلی به روش تحلیلی فوق وارد است :

۱) در اختیار نبودن بعضی از نسبت­های متوسط صنعت .

۲) روش مطرح شده بر متوسط صنعت متکی است و همیشه متوسط صنعت ملاک مناسبی برای همه شرکت ها نیست و باید ملاحظات دیگری هم مد نظر باشد.

دیتمار و همکاران^[۳۳](۲۰۰۳) استدلال نمودند که اثر محدودیت­های مالی بر رویه تامین مالی شرکت ها، می ­تواند به وسیله تمایل شرکت ها برای ذخیره قسمت عمده­ای از جریان­های نقدی نمایان شوند. در نتیجه، شرکت­های با محدودیت مالی باید از حساسیت جریان نقدی وجه نقد بالایی برخوردار بوده و نگهداری وجوه نقد شرکت­های بدون محدودیت مالی نباید به طور سیستماتیکی وابسته به میزان و تغییرات در جریان­های نقدی آن­ها باشد. استدلال المیدا ودیگران مبتنی بر انگیزه احتیاطی از نگهداری وجوه نقد است. بدین صورت که شرکت­های با محدودیت مالی به منظور بهره ­برداری از فرصت­های سرمایه ­گذاری سود­آور آتی و جلو­گیری از عدم بهره ­برداری از چنین فرصت­های سرمایه ­گذاری غیر منتظره­ای، قسمت زیادی از جریان نقدی را انباشته ‌می‌کنند. آن ها نشان دادند که شرکت­های با محدودیت مالی از حساسیت جریان نقدی- وجه نقد بالاتری نسبت به شرکت­های بدون محدودیت مالی برخوردار هستند، نشان دادند که شرکت های با محدودیت مالی و نیازهای پوششی بالا (شرکت­هایی که دارای جریان­های نقدی پایین و فرصت­های رشد بالاتری هستند) تمایلی قوی برای انباشت وجوه نقدی حاصل از جریان نقدی مازاد داشته و میزان بدهی خودشان را عمدتاًً تغییر نمی­دهند. در مقابل، شرکت­های با محدودیت مالی و نیازهای پوششی پایین مشابه با شرکت­های بدون محدودیت مالی عمل نموده و عمدتاًً اقدام به کاهش بدهی­ها نموده (به دلیل حفظ ظرفیت استقراضی) و تنها مبالغ پایینی از جریان نقدی مازاد را به حساب­های وجوه نقدی منتقل ‌می‌کنند (دیتمار و همکاران، ۲۰۰۳).

۲-۲-۴-۷) حساسیت جریان نقدی وجه نقد

میکلسون و پارت^[۳۴] (۲۰۰۳) اقدام به بررسی همزمان جریان نقدی – سرمایه ­گذاری و جریان نقدی- وجه نقد نمودند. آن ها نشان دادند که شرکت­های با محدودیت مالی نسبت به شرکت­های بدون محدودیت مالی از حساسیت جریان نقدی سرمایه ­گذاری بالاتری برخوردار بوده و حساسیت جریان نقدی وجه نقد در شرکت­های با محدودیت مالی و بدون محدودیت مالی، از لحاظ آماری معنادار نمی‌باشد. آن ها دلیل این نتایج را به انگیزه معاملاتی از نگهداری وجوه نقدی نسبت دادند. این امر دلالت می‌کند که شرکت­ها از جریان نقدی برای انجام مخارج سرمایه­ای استفاده نموده و بنابر انگیزه احتیاطی اقدام به انباشت وجوه نقدی نمی­کنند (فریرا و ویللا^[۳۵]،۲۰۰۴).

در صورت جریان های نقدی، جریان های ورود و خروج وجوه نقد به سه دسته زیر تقسیم می‌گردد:

۱) جریان های ناشی از فعالیت های عملیاتی^[۳۶]

۲) جریان های ناشی از فعالیت های سرمایه ­گذاری

۳) جریان های ناشی از فعالیت های تامین مالی

لذا مانده وجوه نقدیا شبه نقد شرکت همواره تحت تاثیر تصمیمات عملیاتی، سرمایه ­گذاری و تامین­مالی شرکت تغییر می­ کند. انجام به موقع و مناسب بسیاری از فعالیت های اغلب منوط به وجود وجه نقد کافی در شرکت است، گاهی اوقات عدم دسترسی به وجه نقدکافی سبب می­شودیک فعالیت خاص که برای شرکت دارای اهمیت است (مانند خرید مواد، خرید کالاهای سرمایه­ای، انعقاد قرارداد جدید، استفاده از یک فرصت) متوقف شود. تنظیم و کنترل میزان وجه نقد بگونه­ای که پاسخگوی نیازهای پیش‌بینی شده و پیش‌بینی نشده باشد اهمیت فراوانی دارد. در صورت عدم وجود وجه نقد کافی در شرکت وجوه نقد یا از محل حقوق صاحبان سهام تامین می­گردد و یا از محل وام، هر کدام از آن ها هزینه سرمایه خاص خودش را دارد. لذا شرکت ها برای نگهداری وجوه نقد اضافی متحمل هزینه می­شوند و از آنجا که نگهداری اینگونه وجوه بازدهی هم ندارد لذا هزینه سرمایه بیشتر از نرخ بازدهی شرکت است و ارزش شرکت کاهش می­یابد­(سوفی،۲۰۰۹).

۲-۲-۴-۸) توانایی پیش‌بینی جریان های نقدی در واحدهای انتفاعی

تعیین معیاری جهت پیش‌بینی توان شرکت در ایجاد جریان های نقدی مورد انتظار سهام‌داران، به عنوان سؤالی اساسی در حسابداری مطرح شده است. پژوهش های گسترده ای پیرامون این موضوع صورت گرفته است که در اغلب آن ها از سود یا جریان نقدی به عنوان معیار پیش‌بینی کننده جریان های نقدی آتی مورد انتظار سهام‌داران استفاده شده است، اما برتری سود نسبت به جریان نقدی در پیش‌بینی جریان های نقدی آتی شرکت همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد. در همین راستا، برخی پژوهش ها نشان دادند که سود بر مشکلات ذاتی زمان بندی و عدم تطابق که در جریان های نقدی وجود دارد، غلبه می‌کند. لذا سود، شاخصی ‌بهتر از عملکرد مالی شرکت است. اما از آنجا که سود به دلیل فروض زیربنایی آن، عاری از اشتباه های اندازه گیری نیست، اغلب شک و تردید تحلیل گران مالی و اقتصادی را در خصوص مربوط بودن سود به دنبال داشته است (بارث و همکاران، ۲۰۰۹).