نحوه شکل گیری عزت نفس

در نحوه شکل گیری عزت نفس کیفیت روابط در کودکی اهمیت اساسی دارد زیرا در این زمان است که بذرهای عزت نفس کاشته می‌شود. که مادر یا (جانشین مادر) از این لحاظ نقش محوری ایفا می‌کند. اگر رابطه مادر- فرزند سالم باشد (یعنی کودک احساس کند که مادرش قادر است به احساسات و نیازهای او به سرعت و به طور مؤثر واکنش نشان دهد و آن ها را درک کند)، کودک خواهد توانست، ‌در مورد خود و توانایی برقراری روابط شخصی صمیمی‌در بزرگسالی، احساس مثبت داشته باشد که عکس این موضوع نیز، در صورت ضعیف بودن رابطه مادر فرزند می‌تواند صادق باشد. شکست در ایجاد، دلبستگی عاطفی به مادر می‌تواند به اضطراب دایمی‌ناشی از بی توجهی یا طرد منجر شود. پیامهایی که کودکان، به مرور و با گذشت زمان،از افراد مهم پیرامون خود درمورد خودشان دریافت می‌کنند،برای عزت نفس آن ها بسیار مهم است. تجاربی که فرد درزندگی کسب می‌کند،سهم عمده ای در پرورش عزت نفس وی دارد.تجربیات مثبت یا منفی زندگی درایجادنگرش مثبت یا منفی نسبت به خود مهم است .چنانچه نگرش مثبت ومطلوب باشد،احساسات مثبت فردنسبت به ارزش خود را افزایش می‌دهد.وچنانچه نگرش فردنسبت به خودمنفی باشد،فردنسبت به ارزش خود احساسات منفی پیدا می‌کند.‌در سال‌ های اولیه زندگی والدین مهم ترین نقش وتاثیر را برعزت نفس کودک دارندو منبع اصلی تجربیات مثبت ویا منفی هستند که کودک خواهد داشت.تاکیدی که دانشمندان مختلف بر محبت بدون قید وشرط والدین دارند،نشان دهنده اهمیت والدین بر رشد کودک است(اولسن^[۶۷] و همکاران، محبت بدون قید وشرط والدین دارند،نشان دهنده اهمیت والدین بر رشد کودک است(اولسن^[۶۸] و همکاران، ۲۰۰۸)کودکان معمولاً همه چیز را به عنوان حقیقت قبول می‌کنند در واقع این مسئله به جذابیت آن ها می‌افزاید. عزت نفس خود پدر و مادر نیز می‌تواند بر روی فرزندان تاثیر بگذارد. این عقیده وجود دارد که فعالیت پدر و مادر برای کاربر روی عزت نفس شخصی خودشان بیشتر از آموزش مستقیم این موارد، بر کودکانشان تاثیر دارد. در دوران کودکی ابتدا یاد می‌گیریم که با نسخه برداری از رفتار پدر و مادر با خودمان رفتار کنیم، در نتیجه اگر پدر و مادر ایرادگیر باشند، خود انتقادی ما بیشتر خواهد شد. پس عملکرد و ساختار خانواده نیز در عزت نفس مهم است. مطالعات نشان می‌دهد که فرزندان والدین طلاق گرفته و بی خانمانها از عزت نفس ضعیفی برخوردارند (ایلین شیهیان، ۱۳۸۴).گرایش اساسی به داشتن احساس خوب نسبت به خود ‌و دنیای اطراف چیزی است که همه ما با آن به دنیا می آییم با این حا ل با گذشت زمان این تما یل طبیعی به طرق مختلف مورد تهدید قرار می‌گیرد،در این خصوص پژوهشگران متغیرهای زیادی را بررسی نموده اند که به پاره ای از آن ها پرداخته می شود.

الف : شیوه پرورش: سبک های فرزندپروری والدین نقش بسیارمهمی در عزت نفس فرزندانشان دارند،دانش آموزانی که عزت نفس بالایی داشتند،والدینی داشتند که دلسوز وحمایت کننده بودند و استانداردهای روشن برای فرزندانشان تعیین کرده واجازه می‌دادند که در کارهایشان خودشان تصمیم گیرنده باشند.علاوه براین ،رضایت از زندگی ،شادی،شیوه های رفتاری سالم،موفقیت تحصیلی وسازگاری اجتماعی با عزت نفس بالا مرتبط هستند(میشائل^[۶۹] و همکاران، ۲۰۰۷).

ب:بدرفتاری جسمی یا جنسی: ” هرکه بیشتر محبت می‌کند بیشتر کتک می زند ” جمله ای است که اغلب برای توجیه بدرفتاری جسمانی با بچه ها به کارمی رود،اینگونه بدرفتاری جسمانی به مرور زمان در قربانیان احساس درماندگی ایجاد می‌کند.تنبیه یا تهدید شدن به آن می‌تواند عزت نفس را به شدت تحت تاثیر قرار دهد ،آثار بدرفتاری جنسی در دوران کودکی نیز خود را در سرتا سر زندگی قربانی نشان می‌دهد ،باورهای منفی درباره خود که از بدرفتاری جنسی دوران کودکی ناشی می شود عزت نفس را پایین می آورد قربانیان این گونه بدرفتاری ها اغلب باور دارند که “بی ارزش یا بد ” هستند ونسبت به دیگران احساس حقارت می‌کنند (شیهیان،۱۳۸۴).

ج :ظاهرجسمانی:امروزه در جوامع به ” خوش ظاهر بودن “در هر سنی اهمیت ویژه ای داده می شود ،باور بر این است که خود انگاره ی جسمانی یکی از اولین سنگ بنا ها ی عزت نفس در کودکان است کسانی که جذاب به حساب می‌آیند بیشتر از آن هایی که ظاهر خوشا یندی ندارند مورد توجه قرار می گیرند ، سرانجام با ورود به بزرگسا لی برداشت او از ظاهرش اهمیت می‌یابد (شیهیان،۱۳۸۴).

جذاب به حساب می‌آیند بیشتر از آن هایی که ظاهر خوشا یندی ندارند مورد توجه قرار می گیرند ، سرانجام با ورود به بزرگسا لی برداشت او از ظاهرش اهمیت می‌یابد (شیهیان،۱۳۸۴).

د :رویداد های جاری زندگی:عزت نفس یک فرد هرچقدر هم محکم وقوی باشد زندگی همواره موقعیت هایی پیش می آورد که ارزش گذاری مثبت فرداز خودش را به خطر می اندازد.تجارب دوران کودکی که ‌در پرورش عزت نفس سالم ومطلوب نقش دارند شامل: مورد توجه واحترام قرار گرفتن،دریافت مراقبت های مناسب، ومحبت وتشویق پس از موفقیت های به رسمیت شناخته شده ویا اشتباهات ‌و شکست ها وپذیرش آن ها،است.‌و تجاربی که منجربه عزت نفس نامطلوب می شود شامل: به شدت مورد انتقاد قرار گرفتن،مورد سوء استفاده جسمی،جنسی یا عاطفی قرارگرفتن،نادیده گرفته شدن،مورد تمسخریا طعنه قرارگرفتن ویا انتظارات زیادی از آن ها در هرزمانی ،است.(اورل واورت،^[۷۰] ۲۰۱۱).