تصویر (۲-۵) قراردادهای FOB ،CIF وDES به تفکیک مراحل تحویل
۲-۱۱-۳- مفاد قراردادهای LNG
قراردادهای خرید و فروش LNG در جهان حاوی یکسری شروط و مفاد می باشند که برخی از آن‌ها عبارتند از:
۱ – بازه زمانی قراردادهای LNG
۲- حجم قرارداد سالانه (مقدار LNG تحویلی در سال) و درجه انعطاف پذیری
۳ – دوره زمانی رسیدن به بهره برداری کامل
۴ – قیمت تمام شده LNG
۵ – مشخص نمودن مسئولیت های طرفین قرارداد
۶ – زمانبندی تحویل LNG
۷ – نمونه برداری و بررسی ارزش حرارتی و ترکیبات اصلی LNG
۸ – شرایط اضطراری و حوادث غیر مترقبه
اغلب قراردادهای LNG ، بلند مدت بوده و دارای دوره زمانی ۲۰ ساله می باشند و در بعضی از موارد به ۲۵ تا ۳۰ سال هم افزایش می‌یابد و طولانی بودن قرا‌ردادها به‌دلیل اطمینان تولید کننده به حضور خریدار دائمی برای تولیدات خود جهت سرمایه گذاری اولیه و احداث این زنجیره پر هزینه می باشد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

منظور از حجم قرارداد سالانه ، مقدار گاز طبیعی مایع شده‌ای است که در طول دوره ساخت تا بهره‌برداری پروژه (تولید با ظرفیت کامل) از ظرفیت تاسیسات و دوره ای که تحویل LNG به صورت ثابت و بدون تغییر در می‌آید. در تمام مدت اجرای قرارداد ، فروشنده متعهد به فروش LNG و خریدار متعهد به خرید سالانه آن می شود .
در هنگام انعقاد قرارداد LNG میان فروشنده و خریدار، دوره‌ای جهت بهره برداری آزمایشی و رسیدن به ظرفیت کامل تولید وجود دارد که تولید کننده سعی می کند تا حد قابل قبولی LNG تولید نماید. ولی اگر در زمان تولید به دلیل مشکلات فنی یا قطع تاسیسات، خلف وعده نماید ، هیچ گونه جریمه ای لحاظ نمی‌گردد. طول دوره تولید آزمایشی با توجه به توانایی تولید فروشنده و ظرفیت دریافت خریدار، توافقی می باشد. معمولاً دوره بهره برداری آزمایشی چند ماه و مدت زمان رسیدن به ظرفیت کامل تولید ۵ یا ۶ سال می باشد .
یکی از موضوعات مهم در هنگام عقد قرارداد LNG، توافق طرفین بر روی قیمت آن می باشد . در هنگام عقد قرارداد، معمولاً طرفین بر روی یک قیمت توافق نموده و از یک فرمول برای تعیین میزان افزایش قیمت طی دوره قرارداد استفاده می کنند. ولی در برخی دیگر از قرار‌دادها شروطی جهت مذاکره بر سر قیمت در فاصله زمانی مشخص و یا در مواقعی که قیمت به واسطه تاثیر بازار تغییر می کند، وجود دارد .
در قراردادهای LNG باید مسئولیت های طرفین به طور کامل مشخص شود تا در صورت خلف وعده هر یک از مراحل این زنجیره ، طرف مسئول ، جریمه ی ناتوانی خود را پرداخت نماید .
فاکتورهایی که در زمان بندی مورد توجه قرار می‌گیرند عبارتند از میزان تولید ، تعداد محموله هایی که باید تحویل داده شود ، تعداد کشتی های حمل کننده و تاریخ بارگیری و تخلیه که این برنامه ریزی سالانه بوده و باید مورد توافق طرفین قرار گیرد .
در هنگام خرید و فروش LNG خریدار حق دارد از محموله نمونه برداری و آزمایش نماید. ارزش حرارتی محموله (مقدار حرارت هر واحد حجم گاز در فشار معین) محموله و ترکیبات آن (هیدروکربورهایی نظیر متان ، پروپان و ناخالصی هایی نظیر سولفور) حائز اهمیت بوده و در صورتی‌که محموله خصوصیات نمونه تعیین شده را نداشته باشد خریدار می تواند آن را عودت داده و جریمه دریافت کند .
در شرایط اضطراری و حوادثی که خارج از تاثیر و اختیار طرفین باشد مانند وقوع جنگ، تغییر دولت‌ها، خرابی تاسیسات که ناشی از قصور هیچ یک از طرفین نباشد، به طرف دیگر قرارداد که در نتیجه این حوادث آسیبی ندیده اجازه داده خواهد شد تا زمانی که خسارات ناشی از حادثه برطرف نشده است با طرف های دیگر وارد معامله شده و در صورت به درازا کشیدن حادثه، معامله را فسخ نماید.
۲-۱۲- قیمت گذاری LNG
گاز طبیعی به دلیل آن‌که هنوز رسماً به صورت جهانی مورد مبادله قرار نمی‌گیرد و سازمانی مانند اوپک برای آن تشکیل نشده، قیمت گذاری‌های آن در مناطق مختلف جهان متفاوت است . در قیمت گذاری LNG اروپا، آسیا و آمریکا هر کدام مکانیزم مخصوص به خود را دارند و قیمت‌گذاری LNG در این سه قاره با یکدیگر کاملا متفاوت است. در آمریکا معیار قیمت LNG ،گاز خطوط لوله می باشد زیرا LNG باید با آن رقابت کند و در اروپا به جز انگلستان از طریق مقایسه با حامل های دیگر انرژی این قیمت به‌دست می‌آید که در قسمت بعد اشاره خواهد شد ولی در آسیا معیار قیمت LNG، متوسط قیمت وارداتی ژاپن است .
در بازار آمریکا قیمت گاز کاملا رقابتی بوده و به‌طورکلی قیمت ها با قیمت بازار در هنری‌هاب ^[۲۹] محلی در لوئیزیانا جایی که ۱۷ خط لوله گاز به یکدیگر می رسند ، با دیفرانسیل هایی به صورت مثبت یا منفی نسبت به قیمت هنری‌هاب ، قیمت گذاری می شود . این تفاوت قیمت مربوط به تقاضا در نقاط مختلف و فاصله مصرف کننده نهایی می باشد. LNG که در آمریکا فروخته می شود با قیمت هنری هاب در ارتباط است زیرا همان‌طور که گفته شد در بازار آمریکا LNG با گاز لوله در رقابت است.
۲-۱۲-۱- قیمت گذاری LNG در بازار اروپا
بزرگترین بازار گاز اروپا در منطقه اروپای غربی واقع شده است.در عین حال، برخی بازارها مانند فرانسه و اسپانیا انحصاری بوده و یا مانند بریتانیا رقابتی هستند. در منطقه اروپای غربی به جهت مجاورت با منابع عظیم گازی و عرضه وسیع گاز به صورت LNG ، تاسیسات عرضه و دریافت گاز به‌خوبی گسترش یافته است و بدین جهت از امنیت بالایی جهت واردات گاز برخوردار است.
قیمت گاز طبیعی در اروپا بجز انگلستان که قیمت آن در بازار تعیین می شود، عمدتا توسط قراردادهای خرید و فروش بلند مدت و در نتیجه مذاکرات معین می گردد.
قیمت گاز خطوط لوله در اروپا معمولاً با فرآورده هایی چون گازوئیل ، نفت کوره و ذغال سنگ در ارتباطند، زیرا این فرآورده ها اصلی ترین رقبای گاز طبیعی در بازارهای خانگی ، تجاری ، صنعتی و تولید برق می باشند . نمونه ای از فرمول قیمت گذاری گاز طبیعی از طریق خط لوله به این صورت زیر می‌باشد:
که د ر آن:
قیمت گاز خط لوله بر حسب دلار بر میلیون بی تی یو
قیمت پایه
قیمت گازوئیل در شمال غربی اروپا یا مدیترانه
قیمت پایه گازوئیل
قیمت نفت کوره در شمال غربی اروپا یا مدیترانه
قیمت پایه نفت کوره
قیمت ذغال سنگ در اروپا
قیمت پایه ذغال سنگ
ارزش ، ،، که مجموع آنها معادل ۱ می باشد از طریق مذاکره تعیین می شود . از این فرمول در بسیاری از قراردادهای گازی اروپای غربی استفاده می شود.
زمانی که تجارت LNG در اروپا آغاز گردید از این مکانیزم جهت تعیین قیمت LNG نیز استفاده می‌شده و هنوز هم به کار می‌رود . برای مثال قیمت گذاری LNG نیجریه به صورت زیرمی‌باشد:
که در آن ، قیمت LNG بر حسب دلار بر میلیون بی تی یو است.
از زمان رقابت LNG با خطوط لوله، سعی شد در سایر قراردادها ، قیمت گذاری از طریق ارتباط با نفت خام برنت^[۳۰] که به‌طور فزاینده‌ای به عنوان شاخص مورد استفاده قرار می گیرد ، انجام پذیرد چرا که ارتباط قیمت LNG با کالایی که به صورت گسترده مورد معامله قرار می گیرد، هم برای خریدار و هم برای فروشنده سودمندتر است . (نگاهی به صنعت ال ان جی، غلامعلی رحیمی،۱۰۳)
۲-۱۳- نگاهی به بازار اروپا
اروپای غربی به‌عنوان یکی از مصرف کنندگان بزرگ انرژی در جهان ( با توجه به اقتصاد روبه رشد خود و افزایش تقاضای روزافزون حامل های انرژی از جمله گاز و بخصوص LNG در این منطقه)، بازار قابل اطمینانی را برای عرضه کنندگان LNG در جهان ایجاد نموده است.
اسپانیا به عنوان بزرگترین وارد کننده LNG در اروپا کننده و دارا بودن اقتصادهای نسبتاً پایدار و روبه رشد، در میان کشورهای اروپایی از اهمیت زیادی برخودار هستند و با توجه به نیاز روزافزون آن‌ به حامل های انرژی و به ویژه گاز، این کشور به‌عنوان بازار هدف برای صادرات LNG ایران در نظر گرفته شده اند.
ایران به عنوان دومین دارنده ذخایر اثبات شده گاز طبیعی در دنیا، راهبردهای کلان خود در توسعه مخازن گاز طبیعی به‌ خصوص میدان گازی پارس جنوبی را طی سال‌های اخیر مورد بازبینی قرار داده است. موقعیت جغرافیایی ویژه ایران و دسترسی به آبراه‌های بین‌المللی از یک سو و وجود محدودیت‌های اقتصادی و ملاحظات سیاسی در دسترسی به برخی بازارهای هدف گاز طبیعی از طریق خط لوله از سوی دیگر، زمینه مساعدی را برای صادرات LNG به بازارهای هدف در منطقه اروپا و شرق آسیا فراهم ساخته است.
در این سعی شده با بهره گرفتن از آمار و اطلاعات به‌دست آمده از وضعیت اقتصادی، میزان مصرف و تقاضای انرژی این کشور و مقایسه یا دیگر کشورهای اروپایی، پتانسیل آن‌ها برای تقاضای LNG از ایران و نیز پتانسیل های موجود در ایران جهت صادرات LNG به اروپا، در آینده مورد ارزیابی قرار گیرد.
۲-۱۴-تاریخچه گاز طبیعی در اروپا
پس از اولین شوک نفتی دهه هفتاد در اقتصاد غرب، انگیزه های جدید برای استفاده از انرژی‌های جدید ایجاد شد که در ابتدا بهترین گزینه برای جایگزینی آن گاز طبیعی بود. با وجود عدم تمایل اروپا برای وابستگی به گاز وارداتی بخصوص از اتحاد جماهیر شوروی، سرانجام به تامین ۳۰ درصد از نیاز خود از طریق واردات گاز از شوروی موافقت نمودند و در این میان به توسعه میدان گازی Troll نروژ به عنوان وزنه تعادلی در مقابل واردات گاز از شوروی پرداختند و پس از مدتی کوتاه الجزایر به عنوان منبع عمده تامین گاز اروپا انتخاب شد. در همین حال مصرف گاز در اروپای شرقی به شدت گسترش یافت و گاز به عنوان انرژی مصرفی اصلی تلقی گردید و صنایع این کشورها را به شدت به خود وابسته ساخت.
کشورهای اروپایی در جهت حمایت از رشد مصرف گاز طبیعی در این قاره همانند صنعت نفت، در این بخش نیز سرمایه گذاری های گسترده‌ای نمودند و با انعقاد قراردادهای بلند مدت با تولیدکنندگان در جهت به حداقل رساندن خطر ریسک تولید، از آنان و رشد این صنعت حمایت نمودند و ابتکار قراردادهای بلند مدت را که اولین بار توسط هلندی ها مطرح گردید در این بخش رواج دادند.
۲-۱۵-روند حرکت بازار گاز در اروپا
ایجاد بازار واحد گاز و برق یک هدف اصلی در اتحادیه اروپا در جهت ایجاد بازار واحد انرژی است. در این راستا اولین بازار واحد برق در سال ۱۹۹۶ و بازار واحد گاز در سال ۱۹۹۸ ایجاد گردید که باعث رقابتی‌تر شدن بخش انرژی در اروپا شد این موضوع ، نگرانی اروپا در زمینه تامین انرژی در جهت رقابت صنعتی خود با جهان را تا حد زیادی کاهش داد. رقابت بیشتر در صنعت گاز سبب افزایش بهره‌وری اقتصادی و کاهش هزینه‌های مصرف‌کنندگان شد. اروپا همچنان در حال گذار به سمت بازار کاملا رقابتی گاز است و در این میان مسائلی همچون سرمایه‌گذاری، امنیت عرضه و روابط مبتنی بر سیاست خارجی مطرح می باشد.