معنوی هر چند در دو حوزه محدود به حق سرپرستی و حق احترام به اثر اشاره نموده است. با این وجود حقوق معنوی در صورتی حمایت خواهد شد که به شهرت و اعتبار پدیدآورنده لطمه ای وارد آمده باشد. در نتیجه کنوانسیون برن با در نظر گرفتن حمایت حداقلی در حمایت از آثار ادبی و هنری در سطح بین المللی و هم به لحاظ تعداد کشورهای عضو از اهمیت بسیاری در زمینه حق مولف (کپی رایت) برخوردار است.
سال ۱۹۰۸ میلادی همزمان با بازنگری کنوانسیون در برلین به پیشنهاد فرانسه حمایت از آثار سینمایی مطرح شد ، گرچه این پیشنهاد را سازندگان آثار سینمایی مطرح نکرده ، بلکه در آغاز نویسندگان نمایشنامه بواسطه استفاده از کل اثرشان در فیلم خواستار حق قانونی خویش شدند ، نهایتاً با بررسی های دقیق حمایت از آثار سینمایی و کارهای مرتبط با آن در زمینه مکان حمایت (بند اول ماده ۴) ، زمان و مدت حمایت (بند دوم ماده ۷) ، حقوق مادی (ماده ۱۴، ۱۴ و ۱۱ مکرر) ، حقوق معنوی (ماده ۱۵،۶ مکرر) در کنوانسیون گنجانده شد.^[۴۴]واضح است که به حمایت از آثار تلویزیونی در کنار آثار سینمایی اشاره نشده باشد ، به دلیل آنکه تلویزیون تا آن زمان هنوز اختراع نشده بوده که آثار پخش شده از آن بخواهد مورد حمایت قرار بگیرد. با این وجود شباهت هایی که در ساخت اثر سینمایی و تلویزیونی از حیث نحوه تهیه و تولید وجود دارد و نیز به دلیل تمثیلی بودن ماده ۲ کنوانسیون برن در مقام بیان آثار قابل حمایت می توان ، تلویحاً آثار تلویزیونی را نیز قابل حمایت دانست. از طرف دیگر در بازنگری بعدی کنوانسیون در سال ۱۹۲۸ میلادی در رم ، به پیشنهاد فرانسه حمایت از سیستم پخش رادیویی مطرح شد. ناگفته نماند ، کشور انگلستان اولین کشوری است که حمایت از پخش رادیویی را در قالب قانون کپی رایت خود مقرر کرده است.^[۴۵] در این زمان پخش بوسیله دستگاه رادیو (پخش صدا) رواج یافته بود ، اما پخش بوسیله دستگاه تلویزیون (پخش همزمان صدا و تصویر ) روزهای آغازین خود را طی می کرد. در نتیجه ابراز نگرانی از تضییع حقوق مولفان بواسطه پخش آثارشان از وسایل ارتباط جمعی ، حق مادی دیگری برای پدیدآورنده به دلیل پخش اولیه^[۴۶] و یا پخش مجدد^[۴۷] اثرش در قالب آگهی، صدا یا تصویر در ماده ۱۱ کنوانسیون تعبیه شد. بنابراین کنوانسیون برن علاوه بر حمایت از آثار سینمایی و تلویحاً آثار تلویزیونی به عنوان اثر ادبی و هنری ، برای کلیه آثار قابل حمایت حق مادی پخش از رادیو یا تلویزیون را در نظر گرفته است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

علاوه بر کنوانسیون برن ، « کنوانسیون جهانی کپی رایت »^[۴۸]نیز در زمینه حقوق مولف در سال ۱۹۵۲ میلادی تحت نظر سازمان آموزش ، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد یونسکو و تشویق ایالت متحده آمریکا در ژنو برگزار شد که در سال ۱۹۵۵ میلادی جنبه اجرایی به خود گرفت. حمایت همه جانبه از پدیدآورنده به موجب کنوانسیون برن و عدم تامین خواسته های کشورهای در حال توسعه که نیازمند ترجمه آثار فکری و پخش برنامه های رادیویی و تلویزیونی کشورهای پیشرفته بودند و در عین حال قادر به پرداخت هزینه های سنگین حقوق مادی آن آثار نبودند از یک سو و پذیرش تشریفات در حمایت از آثار ادبی و هنری در کشورهایی مانند آمریکا برخلاف آنچه در کنوانسیون مقرر بود و مدت حمایت محدودتر از کنوانسیون برن از سوی دیگر زمینه تدوین کنوانسیون ژنو را فراهم کرد. این کنوانسیون از این حیث که در مقام بیان آثار قابل حمایت از عباراتی کلی استفاده نموده ، نسبت به کنوانسیون برن برتری دارد ، اما با قراردادن مدت حمایت ۲۵ سال پس از مرگ پدیدآورنده شرایط استفاده از اثر ادبی و هنری را ساده تر نموده است. کنوانسیون ژنو در سال ۱۹۷۱ میلادی مورد اصلاح قرار گرفته و علاوه بر پذیرش حق پخش رادیو و تلویزیونی استفاده از برنامه های علمی و آموزشی رادیو و تلویزیون دیگر کشورها را با کسب اجازه از مرجع صلاحیت دار داخلی مجاز دانست.
ب)کنوانسیون رم^[۴۹]– علی رغم تلاش های صورت گرفته در تدوین کنوانسیون برن و بازنگری های پی در پی آن جهت حمایت از همه نوع اثر ادبی و هنری ، برخی آثار به دلیل ماهیت متفاوت خود از این حمایت برخوردار نشده اند. زیرا ویژگی های خاص آثار حق مولف همچون اصالت و خلاقیت را دارا نبوده ، بلکه تنها تکنولوژی و سیستم های فنی بودند که به ضبط و پخش آثار حق مولف کمک می کردند. از طرف دیگر به دلیل اینکه هدف از خلق آثار ادبی و هنری آن بوده که به منصه ظهور رسیده و در دسترس عموم قرار بگیرند ، قاعدتاً نمی شد ، این فناوری ها را نادیده گرفت و از آن ها حمایت نکرد. به همین دلیل در بازنگری کنوانسیون برن در سال ۱۹۴۸ میلادی در بروکسل بر ضرورت حمایت از اجراکنندگان^[۵۰]، تولید کنندگان آثار صوتی^[۵۱]، سازمان های پخش^[۵۲] تاکید شد ، هر چند نتیجه ای درپی نداشت ، اما بعد از آن حمایت از این سه گروه شکل جدی تری به خود گرفت. تا اینکه پیش نویس کنوانسیون رم توسط یونسکو ، دفتر اتحادیه برن و سازمان بین المللی کار تهیه شده و پس از بررسی های لازم در سال ۱۹۶۱ میلادی تحت عنوان «کنوانسیون حمایت از اجراکنندگان ، تولید کنندگان آثار صوتی و سازمان های پخش» در رم به تصویب رسید. کنوانسیون مذکور ، کنوانسیونی پیشرو محسوب می شود ، زیرا برخلاف سایر کنوانسیون های بین المللی که به جهت هماهنگ سازی قوانین ملی شکل گرفتند، کنوانسیون رم تلاشی بود ، برای تامین مقررات بین المللی درزمینه های جدیدی که تنها چندکشور محدود آن را قبول داشتند و غالب کشورها برای عضویت در کنوانسیون رم اقدام به تدوین قوانین ملی در زمینه حقوق مرتبط نمودند.^[۵۳] از ویژگی های کنوانسیون رم در جهت حمایت از سه دسته آثار دارای حقوق مرتبط (مجاور) و همچنین مقایسه آن با کنوانسیون برن می توان به موارد زیر اشاره کرد :
اول آنکه به موجب ماده ۱ کنوانسیون رم^[۵۴] که تحت عنوان اصل حفاظتی نیز از آن یاد می شود ؛ اعضای کنوانسیون رم نباید حقوق شناخته شده برای آثار ادبی و هنری تحت عنوان حق مولف را مورد تعرض قرار دهند. زیرا از یک طرف شرط الحاق به کنوانسیون رم ، پیوستن به کنوانسیون برن یا ژنو در زمینه حق مولف می باشد. از طرف دیگر حقوق مرتبط زمانی قابل حمایت می باشند که اثر ادبی و هنری قبلاً شناسایی شده باشد. در نتیجه هیچ یک از مقررات کنوانسیون نباید به گونه ای تفسیر شوند که به حمایت از اثر اولیه آسیبی وارد نماید.
دوم آنکه در ماده ۲ کنوانسیون رم رعایت اصل رفتار ملی همچون کنوانسیون برن پیش بینی شده و حتی در تعریف رفتار ملی آمده ؛ « رفتار پذیرفته شده بوسیله قانون داخلی کشور عضو کنوانسیون رم نسبت به آثار سایر کشورهای عضو»^[۵۵]بنابراین اعضاء مکلف هستند علاوه بر حقوق انحصاری اعطاء شده بوسیله این معاهده و حق اجرت منصفانه ، حقوق اعطایی خود را نیز به اتباع کشورهای عضو اعطاء نمایند. همچنین برخلاف کنوانسیون برن ، در کنوانسیون رم رعایت حقوق معنوی همچون رعایت نام و تمامیت اثر مورد اشاره قرار نگرفته و تنها حقوق مادی آثار مورد حمایت قرار گرفته است.
سوم آنکه فارغ از اینکه کنوانسیون رم نسبت به کنوانسیون برن از آثار محدودتری حمایت می کند ، ماده ۳ کنوانسیون تنها سه گروه اجراکنندگان ، تولید کنندگان آثار صوتی ، سازمان های پخش را مورد حمایت حقوق مرتبط قرار می دهد. اگر چه برخی کشورها در قوانین داخلی خود آثار دیگری را نیز در زمره حقوق مرتبط مورد حمایت قرار می دهند ، برای مثال در قانون مالکیت فکری فرانسه تولید کنندگان آثار تصویری (ویدئوگرام) و در قانون مالکیت فکری آلمان پایگاه های داده ، آثار عکاسی علاوه بر سه گروه اصلی مورد حمایت در کنوانسیون مورد حمایت حقوق مرتبط قرار می گیرند. البته در مقابل کشورهای دارای حقوق کامن لا مانند انگلستان این آثار را نیز به موجب حقوق کپی رایت مورد حمایت قرار می دهند ، بدین تعبیر که بین حقوق مولف و حقوق مرتبط تفکیکی قائل نشده و هر دو گروه از حقوق را به موجب کپی رایت مورد بررسی قرار می دهند. در نهایت برخی کشورها مانند ایران حقوق مرتبط را به صراحت مورد حمایت قرار نداده و حمایت از اشخاص موضوع این حقوق منوط به قواعد عام مسولیت مدنی و حقوق قراردادها می باشد.^[۵۶]
پنجم آنکه ماده ۱۱ کنوانسیون رم ^[۵۷]در رابطه با آثار صوتی قائل به رعایت تشریفات شده و حمایت از اثر صوتی منوط به درج علامت p همراه با سال و تاریخ اولین انتشار بر روی اثر شده است.از طرف دیگرمدت حمایت از حقوق مرتبط پیش بینی شده در کنوانسیون رم ۲۰ سال پس از اجرا یا تثبیت (ضبط) یا پخش در نظر گرفته شده است. در حالی که حداقل مدت حمایت از حقوق مولف آثار ادبی و هنری طبق کنوانسیون برن تا ۵۰ سال پس از مرگ پدیدآورنده و نسبت به آثار سینمایی ۵۰ سال از زمان ساخت یا انتشار اثر در نظر گرفته می شود.
حمایت کوتاه کنوانسیون رم از تولید کنندگان آثار صوتی و عدم حمایت از سیستم های پخش بدون سیم از یک سو و پیشرفت تکنولوژی مربوط به ضبط آثار صوتی و سیستم های پخش بدون سیم از سوی دیگر موجبات انعقاد دو کنوانسیون در این زمینه یعنی « کنوانسیون حمایت از تولید کنندگان آثار صوتی در مقابل تکثیر غیر مجاز»^[۵۸]در سال ۱۹۷۱ در ژنو و « کنوانسیون مربوط به توزیع سیگنال های حامل برنامه که با ماهواره مخابره می شوند.»^[۵۹] در سال ۱۹۷۴ در بروکسل گردید. آخرین مقرره در این زمینه
« معاهده راجع به اجراها و آثار صوتی»^[۶۰] بود که در سال ۱۹۹۶ در ژنو تصویب شد و از ویژگی های مهم آن می توان به حمایت از اجراها و آثار صوتی در فضای مجازی و پذیرش حقوق معنوی برای اجراکنندگان و افزایش مدت حمایت آثار صوتی از ۲۰ سال به ۵۰ سال اشاره کرد.
با بیان این مقدمه در باب کنوانسیون های مربوط به حقوق مرتبط ، نمی توان رابطه سه گروه حقوق مرتبط یعنی اجراکنندگان ، تولید کنندگان آثار صوتی و سازمان های پخش را با آثار تلویزیونی نادیده گرفت. زیرا اجراکنندگان از طریق اجرای آثار ادبی و هنری کسب درآمد می کنند و این درآمد خود از طریق تولید کنندگان آثار صوتی و سازمان های پخش حاصل می شود. تولید کنندگان آثار صوتی نیز از یک طرف به اجراکنندگان برای ضبط آثار ادبی و هنری نیازمند هستند و از طرف دیگر به سازمان های پخش برای انتشار و تبلیغات و معرفی اثر خود نیاز دارند. نهایتاً سازمان های پخش برای تنظیم و تهیه برنامه های خود جهت پخش از رادیو و تلویزیون به اجراکنندگان و تولید کنندگان آثار صوتی نیازمند هستند. به بیان واضح تر سازمان پخش به عنوان منشاء پخش اثر تلویزیونی علاوه بر ارتباط مستقیم با دیگر آثار حقوق مرتبط یعنی اجرای اجراکنندگان و اثر صوتی تولید کنندگان ، از همین طریق ارتباطی غیر مستقیم با آثار ادبی و هنری موجد حق مولف خواهد داشت. در این میان نباید سازمان های پخش و حقوق و تکالیف آن در برابر پخش آثار رادیویی و تلویزیونی را نادیده گرفت.
ج) موافقت نامه تریپس^[۶۱]– به طور کلی سه تحول عمده موجب شد تا برخی کشورهای عضو پیمان گات (راجع به تجارت بین المللی) ضرورت برپایی دور جدیدی از مذاکرات را احساس کنند : اول ضعف مقررات پیمان گات در دو بخش مهم تجارت یعنی کشاورزی و منسوجات دوم ناظر بودن قواعد و مقررات گات صرفاً بر کالاها نه خدمات و سوم اجرای غیر موثر قواعد ملی در حمایت از حقوق مالکیت فکری از حیث عدم یکپارچگی قواعد آن در کشورها که خود منجر به رشد تجارت کالاهای تقلبی شده بود. این تحولات در نهایت منجر به برگزاری دور اروگوئه شد ، که قرار بود چهار سال به طول انجامد ، اما پس از۷ سال و به طور رسمی به پیمان مراکش منتهی شد. از مهم ترین نتایج این مذاکرات تاسیس سازمان تجارت جهانی ، بهبود تجارت کالا و خدمات و یک موافقتنامه راجع به جنبه های تجاری حقوق مالکیت فکری بود. موافقتنامه تریپس هم به لحاظ فنی و هم به لحاظ سیاسی یکی از بحث انگیزترین موضوعات دستور کار دور اروگوئه بوده است. زیرا به همان اندازه که کشورهای توسعه یافته مانند آمریکا ، خواستار اعمال حمایت حقوق مالکیت فکری در نظام تجارت جهانی بودند ، کشورهای در حال توسعه نگران افزایش قیمت ها و عدم دسترسی به کالاهای موجد مالکیت فکری بودند.^[۶۲]هدف از انعقاد موافقت نامه تریپس در مقدمه آن بدین شکل بیان شده است : « به منظور کاهش انحرافات و موانع در تجارت بین الملل و احساس نیاز به افزایش موثر حمایت از حقوق مالکیت فکری و جلوگیری از اینکه تدابیر و تشریفات اعمال این حقوق خود تبدیل به مانعی بر سر راه تجارت مشروع نشود ، باید موضوع حقوق مالکیت فکری در رابطه با جنبه های تجاری مطمح نظر قرار بگیرد. »^[۶۳] بدین ترتیب از جمله ویژگی ها و اصول حاکم بر موافقتنامه تریپس به عنوان یکی از جامع ترین اسناد بین المللی در خصوص مالکیت فکری می توان به موارد ذیل اشاره کرد :
اول آنکه موافقتنامه تریپس تمام حوزه های مالکیت فکری اعم از حق مولف ، حقوق مرتبط ، پایگاه های داده ، برنامه های رایانه ای و مالکیت صنعتی و تجاری را مورد حمایت قرار می دهد. لیکن در باب حمایت از حقوق مولف ماده ۹ موافقت نامه تریپس دولت های عضو را مکلف نموده تا به مواد ۱ تا ۲۰ کنوانسیون برن نظر داشته و خود را با آن تطبیق دهند. اما در باب حمایت حقوق مرتبط در ماده ۱۴ به کنوانسیون رم ارجاع نشده بلکه حقوق مندرج در این کنوانسیون به شکل مختصر در موافقت نامه بیان شده است. بدین تعبیر که کنوانسیون رم در موافقت نامه تریپس ادغام نشده و تنها در موارد خاصی به آن ارجاع داده شده است.
دوم آنکه نسبت به حقوق معنوی که جزء لاینفک حقوق مولف بوده و در ماده شش مکرر کنوانسیون برن به آن تاکید شده است ، ماده ۹ موافقتنامه مقرر می دارد ؛ کشورهای عضو ملزم به رعایت ماده ۶ مکرر کنوانسیون برن نیستند ، اگرچه ملزم به تطبیق خود با مواد ۱ تا ۲۱ کنوانسیون برن هستند.در توجیه این قسمت از ماده ۹ می توان گفت : سازمان تجارت جهانی به عنوان یکی از سازمان های وابسته به سازمان ملل متحد با هدف مهم تجارت آزاد بین المللی تشکیل شده و به همین دلیل جنبه اقتصادی و تجاری هر معامله در آن پر رنگ تر بوده ، در این صورت واضح است که توجه به حقوق معنوی این هدف مهم را تحت الشعاع قرار می دهد. در نتیجه حقوق معنوی در موافقت نامه تریپس به رسمیت شناخته نشده است.^[۶۴]
سوم آنکه طرح حق مولف در موافقتنامه موجب هماهنگی هر چه بیشتر حقوق مولف و حقوق مرتبط را گشته تا آن جایی که به موجب بند ۵ ماده ۱۴ مدت حمایت یکسانی برای هر دو دسته از حقوق در نظر گرفته شده، اگر چه نسبت به حق مولف همان مدت مورد نظر کنوانسیون برن است. اما مدت حمایت کنوانسیون رم از حقوق مرتبط از ۲۰ سال به ۵۰ سال افزایش یافته است. دیگر آنکه موافقتنامه تریپس در زمینه سازو کارهای اجرای حقوق مالکیت فکری و نظام حل و فصل اختلافات حتی نسبت به کنوانسیون های تخصصی حقوق مالکیت فکری مقررات جامع تر و بهتری وضع نموده است.
چهارم آنکه قاعده رفتار ملی که پیش از این در کنوانسیون برن و رم از آن صحبت شد ، در بند ۴ ماده ۳ موافقتنامه تریپس نیز پذیرفته شده است. اما قاعده ی دیگری نیز در موافقتنامه پیش بینی شده که در مقایسه با سایر مقررات بین المللی در زمینه حقوق مولف ، مبحثی جدید است. آن هم درج شرط یا اصل کشورهای کامله الوداد^[۶۵] در ماده ۴ موافقتنامه است ، هر چند نمی توان این اصل را به صورت مطلق مجری دانست و استثنائات زیادی بر آن وارد شده است.^[۶۶]
بنابراین نسبت موافقت نامه تریپس با دو کنوانسیون برن و رم را در خصوص کپى رایت و حقوق مرتبط مى توان چنین تحلیل کرد که امضاکنندگان موافقت نامه همچنان به مفاد دو کنوانسیون برن و رم پای بند بوده ، اگر چهشرط قبول این موافقت نامه ، عضویت در کنوانسیون برن نیست; ولى به موجب ماده ۹ آن، امضاکنندگان ملزم به تعهدات کنوانسیون برن هستند ، به جزءآنچه در ماده ۶ مکرر بیان شده یعنی حقوق معنوى مؤلف. از طرف دیگر برخلاف کنوانسیون برن ، کنوانسیون رم در موافقت نامه تریپس ادغام نشده و تنها در موارد خاصى به آن ارجاع داده شده است. بنابریان در این موافقت نامه نیز نسبت به آثار تلویزیونی به صورت واضح سخنی به میان نیامده ، زیرا در رابطه با آثار قابل حمایت به کنوانسیون برن و رم ارجاع شده است.موافقت نامه ترپیس در چند زمینه نسبت به کنوانسیون رم و برن بهتر عمل نموده است از جمله :حقوق ناشى از کپى رایت را افزایش داده وصاحبان آثار یعنى صاحبان برنامه هاى کامپیوترى ، صاحبان آثار سینمایى و صاحبان آثار صوتی یا وارثان آنها مى توانند اصل یا کپى آثار خود را اجاره تجارتى دهند یا از اجاره دادن آن جلوگیرى کنند.
در نتیجه شباهت میان آثار سینمایی و تلویزیونی می توان حق اجاره تجارتی برای این آثار نیز در نظر گرفت. از طرف دیگر مدت حمایت از اجراکنندگان و تولید کنندگان آثار صوتی همانند آثار حقوق مولف به ۵۰ سال از تاریخ اولین اجرا یا ضبط افزایش یافته ، این در حالی است که در مورد سازمان های پخش نسبت به آثار رادیویی و تلویزیونی همان مدت حمایت ۲۰ سال از زمان پخش قابل اعمال می باشد. بنابراین اگر اجرا یا اثر صوتی به سازمان پخش واگذار شود ، تنها برای ۲۰ سال مورد حمایت قرار خواهد گرفت. اصولاً و بر طبق آنچه در کنوانسیون برن آمده مولف تنها می تواند شخص حقیقی باشد ، این در حالی است که با بررسی مواد موافقت نامه تریپس می توان گفت : مولف اعم از شخص حقیقی و حقوقی است. نکته حائز اهمیت دیگر آن است که سازمان های پخش به موجب موافقت نامه حق ممانعت از پخش یا پخش مجدد برنامه های تلویزیونی خویش به عموم از طریق ابزار اعم از بی سیم و با سیم را دارا هستند و این در حالی است که در کنوانسیون رم تنها به ممانعت از پخش بوسیله ابزار با سیم اشاره شده است.^[۶۷] بنا بر همین مقررات جدید موافقت نامه تریپس نسبت به آثار تلویزیونی چه از حیث حق مولف و چه از حیث حقوق مرتبط قابل بررسی و توجه است.
بند سوم ) در دکترین و رویه قضایی
قوانین داخلی و بین المللی راجع به حقوق مالکیت فکری نسبت به سایر شاخه های حقوق مبحثی جدید می باشد ، زیرا اگر چه نویسندگان ، شعرا و به معنای اعم کلمه هنرمندان استفاده از آثار ادبی و هنری بدون مجوز پدیدآورنده را مذموم می دانستند ، اما جنبه قانونی و آمرانه این مقررات از عمر طولانی برخوردار نمی باشد. واضح است که رویه قضایی از جهت رسیدگی عملی به مسائل پیش آمده و همچنین پژوهش های تئوریک علمای حقوق در زمینه مالکیت فکری بسیار حائز اهمیت است. بنابراین می توان گفت : رویه قضایی و دکترین در کنار عرف نقش شالوده و مبنا را در تدوین مقررات مالکیت فکری همانند دیگر گرایش های حقوق بر عهده دارند. در همین راستا قوانین مالکیت فکری انگلستان و علی الخصوص فرانسه ( به عنوان اولین تدوین کنندگان قانون مالکیت فکری ) به طرز قابل توجهی پیشرفت قانون گذاری در زمینه حق مولف و حقوق مرتبط را مدیون رویه قضایی و دکترین می باشند. بی شک به همین دلیل در تدوین قوانین بین المللی نیز بسیار اثرگذار بوده اند. نباید این نکته را از یاد برد که حتی پس از تصویب قوانین و مقررات در زمینه مالکیت فکری ، رویه قضایی و دکترین ضمن تحلیل ضوابط کلی و عمومی مالکیت فکری نسبت به کلیه آثار ، باید در زمینه هر یک از موضوعات متنوع این نوع مالکیت مطالعه عمیق و بررسی دقیق فنی و حقوقی به صورت کاملاً جداگانه به عمل آورده و در صورت لزوم زمینه را برای تدوین قوانین جامع تر فراهم سازند ، زیرا قوانین هر چه کامل باشند ، با توجه به توسعه روزافزون تکنو لوژی باز هم نیاز به بازنگری و اصلاح جهت شمول کلیه آثار قابل حمایت خواهد داشت.
در زمینه حمایت ازآثار سمعی و بصری و خاصه آثار تلویزیونی؛ رویه قضایی و دکترین کشور فرانسه سر آمد است ، همان گونه که منشاء بسیاری از قوانین دیگر این کشور را می بایست ، در رویه قضایی پویا و نظرات مفسران حقوقی جست و جو کرد. بنابراین می توان اولین تلاش ها برای حمایت فیلم به عنوان اثری ادبی و هنری و نه اثری صرفاً فنی، مولفان مفروض فیلم و حتی حمایت از بازیگران و لزوم ذکر نام آن ها در آثار و در نهایت مدت حمایت از آثار و بسیاری از تحولات مثبت دیگر در این زمینه را در رویه قضایی و نظریه علمای حقوق فرانسه یافت. البته این تحولات داخلی به سبب پیشنهاد دولت فرانسه دراصلاح کنوانسیون برن نیز موثر بوده است. حقوق کشور انگلستان به عنوان یکی از بارزترین کشورهای نظام کامن لا بیشتر بر رویه قضایی استوار بوده و توجه به آراء قضات در مسائل مشابه یکی از منابع مهم حقوقی این کشور را تشکیل می دهد. این منبع مهم نسبت به آثار تلویزیونی نیز مجری بوده و نویسندگان و حقوق دانان در نگارش و به بیانی دیگر در تبیین حقوق مالکیت فکری بسیاری از این آراء قضایی را در کتب خود به عنوان مثال و در مقام بیان مورد عملی رسیدگی شده در محاکم بدوی یا عالی بیان می دارند.
در ایران اما شناسایی حقوق مالکیت فکری نسبت به کشورهای اروپایی با تاخیر بیشتری صورت گرفت ، به تبع همین تاخیر رویه قضایی و دکترین رشد چندانی را تجربه ننموده ، به همین دلیل اگر چه در زمینه مالکیت صنعتی مجموعه آرای قضایی منتشر شده ، ولی نسبت به مالکیت ادبی وهنری اساساً رویه قضایی منتشر نشده است. ادبیات حقوقی کشور یعنی دکترین نیز همانند عرف و رویه قضایی در این زمینه ناچیز است ، با این وجود در چند سال اخیر با برگزاری سمینار و کنفرانس های بین المللی این ادبیات در حال گسترش است.^[۶۸] با توجه به فقدان رویه قضایی مستند در ایران نسبت به آثار ادبی و هنری قاعدتاً نمی توان در رابطه با آثار تلویزیونی رویه قضایی مکتوبی را مشاهده کرد ، زیرا بدون هیچ دلیل منطقی منتشر نمی شوند. به عنوان نمونه ؛ جدیدترین رای صادره نسبت به یک اثر تلویزیونی با توجه به آنچه در جراید و فضای مجازی آن هم به صورت کاملاً خلاصه آمده را می توان بدین شرح بیان کرد: شهاب الدین موسوی طاهری نویسنده کتاب «یوسف صدیق» به طرفیت فرج الله سلحشور نویسنده ، تهیه کننده و کارگردان مجموعه تلویزیونی یوسف پیامبر شکایتی مبنی بر سرقت ادبی فیلمنامه اثر و طرح داستانی آن و همچنین عدم درج نامش به عنوان نویسنده در اثر نهایی ، در دادگاه ویژه رسیدگی به جرائم کارکنان دولت و رسانه ها مطرح نمود. دادگاه مذکو با ارجاع موضوع به به هیات سه نفره کارشناسی به همراه دو مشاور ؛ نهایتاً در رای خویش متهم را به بیست درصد استفاده غیر مجاز از کتاب «یوسف صدیق » از طریق رونویسی فیلمنامه سریال یوسف پیامبر از مجموعه کتاب و فیملنامه دوجلدی «یوسف صدیق»، طرح ساخت صوتی و تصویری و بیانی فیلم یوسف پیامبر و نهایتاً سه سال حبس و پرداخت یک و نیم میلیارد تومان از محل قرارداد ساخت اثر به شاکی محکوم نمود. البته با تجدیدنظرخواهی فرج الله سلحشور و با بررسی مجدد فیلمنامه و سریال یوسف پیامبر و تطبیق آن با کتاب « یوسف صدیق » حکم به برائت وی صادر شد. ^[۶۹] واضح است که ارائه این آراء در قالب کتاب مجموعه آرای قضایی یا در کتب نویسندگان کتب حقوق مالکیت فکری در شناسایی هر چه بهتر حقوق مالکیت ادبی و هنری موثر و مفید فایده خواهد بود.
مبحث دوم : مفهوم شناسی
در هر پژوهش حقوقی نخستین و منطقی‌ترین وظیفه قبل از ورود به ماهیت و بررسی آن ارائه تعریفی از موضوع مورد بحث است تا به کمک آن بتوان تمامی مصداق های موجود یا جدید را شناسایی کرد ، در این صورت زمینه برای درک هر چه بهتر موضوع فراهم می شود. با این مقدمه در ابتدای امر مفهوم اثرتلویزیونی به عنوان یکی از آثار قابل حمایت در حقوق مالکیت فکری مطرح شده و سپس در ادامه انواع آثار تلویزیونی با توجه به قواعد و مقررات خاص رسانه تلویزیون مورد تحلیل قرار گرفته و نهایتاً دست اندرکاران ساخت چنین آثاری مورد بررسی قرار می گیرند ، زیرا بحث از حقوق مالکیت ادبی و هنری آثار تلویزیونی از حیث ماهوی و شکلی در فصل های آینده نیازمند توضیح انواع آثار تلویزیونی و شناسایی پدیدآورندگان این آثار خواهد بود. پر واضح است که بیان تعاریف و مفاهیم فوق الذکر موجب می شود تا یک شمای کلی از آثار تلویزیونی ارائه شود.
گفتار اول : مفهوم اثر تلویزیونی
اثر^[۷۰] در لغت به معنای نشانه ، علامت باقی مانده از هر چیز ، جای پا ، تالیف ، تصنیف ، دیوان شعر ، کتاب نثر ، آنچه از یک شاعر یا نویسنده به جا می ماند ، کیفیت و حالتی که از فاعل در منفعل گذارده می شود ، آمده است.^[۷۱]
در اصطلاح فقهی اثر به معنای باقی مانده چیزی است. نَحنُ نُحیِ المَوتی وَ نَکتُبُ ما قَدُّمُوا اَو آثارَهُم- مراد اعمال و کارها و سنت هایی است که از انسان ها باقی می ماند. (یس آیه ۱۲ ) البته باقی مانده هرچیز متناسب با آن است ، برای مثال اثر هریک از عقد ، ایقاع ، زوجیت ، ملکیت ، احکام وضعی یا تکلیفی مترتب بر آن بوده و اثر متکلم کلام اوست. همچنین در علم درایه به حدیث نیز اثر اطلاق شده است.^[۷۲]
قانون گذار ایران در ماده ۱ قانون حمایت از حقوق مولفان ، مصنفان و هنرمندان و در مقام بیان موضوع مورد حمایت در تعریف اثر آورده است : « … به آنچه از راه دانش یا هنر و یا ابتکار پدیدآورندگان پدید می آید ، بدون در نظر گرفتن طریقه یا روشی که در بیان و یا ظهور و یا ایجاد آن به کار رفته اثر اطلاق می شود.» علی رغم آن که در این ماده سعی شده تا اثر به صورت ماحصل فکری پدیدآورنده تعریف شود ، اما بنا به تحلیل یکی از حقوق دانان این تعریف دارای اشکال بوده و جامع و مانع نسیت : جامع نیست ، زیرا اوصاف اصلی و دقیق یک اثر فکری یا ذهنی را بیان نمی کند. مانع نیست ، از این حیث که به دلیل کلی گویی تمامی آثار فکری اعم از اختراعات فنی و صنعتی را در برگرفته و از این حیث مجمل و مبهم است.^[۷۳] اما در ماده ۱ پیش نویس لایحه جدید این ایراد برطرف شده و آمده است : « اثر عبارت است از هر گونه آفریده ادبی و هنری که در آن افکار و احساسات به شیوه ی اصیل ارائه شده است. » این ماده با بیان آفریده ادبی و هنری در بادی امر اختراعات فنی و صنعتی را از تعریف خارج نموده ، از طرف دیگر با بیان اصطلاح « شیوه ی اصیل ارائه » در انتهای ماده صراحتاً معیار اصالت را برای اثر تلقی شدن آثار ادبی و هنری که خود مقدمه حمایت مادی و معنوی می باشد ، بیان نموده است.
پس از روشن شدن مفهوم اثر نوبت به تبیین مفهوم اثر تلویزیونی می رسد ؛ در رابطه با مفهوم اثر تلویزیونی در قانون حمایت حقوق مولفان ، مصنفان و هنرمندان تعریفی ارائه نشده و تنها در بند ۳ ماده ۲ قانون مذکور و در مقام بیان آثار قابل حمایت به اثر سمعی و بصری اشاره شده و آمده است : « اثر سمعی و بصری به منظور اجراء در صحنه های نمایش یا پرده سینما یا پخش از رادیو یا تلویزیون که به هر ترتیب نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد ، قابل حمایت می باشد. » با این وجود در پیش نویس لایحه جدید بعد از تعریف اثر ، ابتدائاً اثر ادبی^[۷۴] تعریف شده و اثر دیداری- شنیداری (ترجمه فارسی اثر سمعی و بصری) از مصادیق آن خارج شده است. اما در بند ۶ ماده ۱ لایحه مذکور به تبعیت از معاهده بین المللی ثبت آثار سمعی و بصری ۱۹۸۹ میلادی^[۷۵] در تعریف اثر دیداری – شنیداری آمده است : « اثر دیداری- شنیداری عبارت است از : اثری متشکل از مجموعه ای از تصاویر متوالی و مرتبط به گونه ای که مشاهده آن ها احساس متحرک بودن را در ذهن به وجود آورد ، خواه با صوت همراه باشد یا نباشد.» نکته قابل تامل آنکه در کنوانسیون برن و اصلاحیه های بعدی آن نه تنها به تعریف اثر یا اثر سمعی و بصری اشاره نشده ، بلکه تنها به حمایت از آثار سینمایی و فعالیت های مربوط به آن اشاره شده است. حتی در کنوانسیون رم هم علی رغم حمایت از سازمان های پخش به تعریف آثار قابل پخش ( اعم از رادیویی یا تلویزیونی) اشاره ای نشده است.
با توجه به اینکه یکی از حقوق دانان در تعریف اثر تلویزیونی آورده است : « اثر تلویزیونی مجموعه ای از تصاویر است که براساس قواعد و ویژگی های خاص این رسانه پرداخته شده و یا مورد اقتباس قرار گرفته و در نهایت یک برنامه تلویزیونی را می سازد. »^[۷۶] نتیجتاً می توان گفت : اثر تلویزیونی همان برنامه های دیداری و شنیداری است که با روشن شدن تلویزیون بر صفحه آن پدیدار شده و بیینده را وارد دنیای ناشناخته ها می کند. بنابراین آنچه از رسانه تلویزیونی پخش می شود ، برنامه تلویزیونی است که خود ممکن است حاوی یک یا چند اثر تلویزیونی باشد.
گفتار دوم : انواع آثار تلویزیونی
افزایش کانال های تلویزیون سراسری و استانی از یک سو و پخش آثار تلویزیونی در اغلب ساعات شبانه روز و گاهاً در تمام ۲۴ ساعت موجب شده تا آثاری که در قالب برنامه های مختلف از تلویزیون پخش می شوند ، دارای تنوع و گستردگی فراوانی باشند. بدون شک مهم ترین هدف از تولید چنین برنامه هایی جذب مخاطب و اثرگذاری بر رفتارهای اوست ؛ در یک برداشت کلی رسانه ها به خصوص تلویزیون برای رسیدن به هدف مذکور کارکردی ۴ وجهی خواهند داشت :
در بادی امر همان گونه که در مقدمه قانون اساسی آمده است ، برنامه ها و آثار تولیدی می بایست جنبه ارشادی داشته و بیش از پیش بر تحکیم آرمان های اصیل جامعه اسلامی اعم از واجبات و مستبحات بپردازند. دوم آنکه از لحاظ اطلاعاتی با انعکاس رویدادهای داخلی و خارجی و تحلیل اخبار با ارتقای آگاهی عمومی جامعه زمینه را برای برداشت صحیح از وقایع فراهم سازند. سوم آنکه با آموزش های مفید و موثر در زمینه علمی و فرهنگی و هنری در جهت برخورداری بینندگان از آموزش رایگان و سهل الوصول برای افزایش توانمندی ها و نهایتاً ارتقای فرهنگ عمومی گام بردارند. نهایتاً با طراحی برنامه های شاد و تفریحی موجبات ساعاتی خوش را برای بینندگان فراهم سازند.^[۷۷] نیل به این کارکرد چهار گانه مستلزم تلاش روز افزون طراحان و برنامه سازان سازمان صدا و سیما برای تولید و پخش برنامه ها است. علی رغم حجم فزاینده برنامه ها می توان با بهره گرفتن از سه معیاری که در ادامه تشریح می گردد ، آن ها را طبقه بندی نمود.
بند اول ) از لحاظ موضوع
اولین معیار برای طبقه بندی آثار تلویزیونی براساس موضوعات و مفاهیم مطرح شده در آن می باشد. البته با توجه به « قانون خط مشی کلی و اصول برنامه سازی سازمان صدا و سیما »که در ۱۷/ ۴/۱۳۶۱ با ۶۵ ماده و۱ تبصره به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید ، اندیشه کلی حاکم بر برنامه های رادیو و تلویزیون مشخص گردید و با توجه به این که در مقدمه قانون اساسی نیز آمده برنامه ها و آثار تولیدی می بایست ، جنبه ارشادی داشته و در راستای پیشرفت جریان انقلاب اسلامی و تقویت باورهای دینی حرکت نمایند و با انعکاس و تحلیل مسائل گوناگون داخلی و خارجی از یک سو و آموزش های موثر و مفید بینندگان در زمینه های مختلف فرهنگی ، اجتماعی ، هنری و …. در جهت افزایش آگاهی های عمومی گام بردارند. بنابراین ، موضوعات قابل طرح در آثار تلویزیونی را می توان به طور نسبی شامل موارد ذیل دانست :
الف) خبری^[۷۸]– برنامه هایی که در این گروه جای می گیرند ، کلیه رویدادهای داخلی و خارجی اعم از سیر تحولات سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی ، ورزشی … را به منظور اطلاع رسانی پوشش خواهند داد. امروزه تولید این گونه آثار به یکی از دغدغه های مهم مراکز پخش تبدیل شده ، تا جایی که کشورها برای حضور مستمر و تاثیر گذار در این عرصه علاوه بر تقویت شبکه های داخلی از لحاظ پخش به موقع و کامل خبرها اقدام به تاسیس شبکه های خبری برون مرزی می کنند. برای مثال در ایران علاوه بر شبکه خبر که ۲۴ ساعته به پخش خبر مشغول است ، می توان به شبکه های برون مرزی press tv والعالم اشاره نمود که به پخش خبر به زبان انگلیسی و عربی می پردازند.
ب) عقیدتی و تربیتی^[۷۹]– برنامه هایی هستند که با بهره گرفتن از حضور علمای حوزه و دانشگاه در زمینه افزایش اطلاعات دینی با هدف معرفی کامل تر و بهتر مبانی و احکام اسلامی فعالیت می کنند. به دلیل اهمیت این موضوع علاوه برآنکه در شبکه های مختلف تلویزیون روزانه و به انحای مختلف برنامه هایی به بررسی سیره پیامبران و ائمه ، آشنایی با واجبات و مستحبات ، حتی معرفی فرقه های ضاله و منحرف ضد دین (برای مثال بهایت ، بابیت…) و پخش اذان و قرآن اختصاص یافته ، شبکه قرآن و معارف سیما نیز تمام وقت و به صورت کاملاً تخصصی به تشریح موضوعاتی از این دست می پردازد.
ج) فرهنگی^[۸۰]– برنامه هایی از این دست به معرفی نمادها و فرهنگ داخلی و خارجی اعم از ادبی ، هنری و تاریخی می پردازند. بدین تعبیر که با روایت زندگی نامه ادبا ، هنرمندان ، دانشمندان و در مجموع فرهیختگان و آثار آن ها در قالب های متفاوت اعم از مستند یا داستانی سیر تاریخی یک کشور را مورد بررسی قرار می دهند. شایان ذکر است که از طریق این برنامه ها می توان به شکل گیری یک فرهنگ اصیل ایرانی و اسلامی اقدام نمود که نه تنها پیرو هیچ یک از فرهنگ های شرق و غرب نباشد ، بلکه خود فرهنگی قابل اعتنا و در خور توجه و الگو ارائه دهد.
د) اجتماعی^[۸۱]– برنامه هایی که با طرح نقدهای چالشی مشکلات و بحران های اجتماعی همچون فقر ، فحشا ، اعتیاد ، جنایت ، بیکاری و معضلاتی از این دست را بررسی کرده و در راستای آگاه سازی آحاد مختلف جامعه با حقوق فردی ، اجتماعی ، قوانین اساسی ، مدنی و… از یک سو و بهداشت فردی و اجتماعی نیز گام بر می دارند. برنامه های اجتماعی بسته به اهمیت موضوع از شکل های مختلفی همچون مستند ، نمایش ، مجموعه داستانی و … برای آموزش خانواده ها به عنوان مهمترین و کوچکترین اجزای تشکیل دهنده جامعه گام بر می دارند.
ه) سیاسی^[۸۲]– برنامه های سیاسی به طور کاملاً تحلیلی مسائل سیاسی روز اعم از داخلی و خارجی را بررسی می کنند. بی شک زمینه اصلی چنین برنامه هایی بسته به مورد وضعیت داخلی و خارجی ایران از لحاظ سیاسی در جریان انقلاب شکوهمند اسلامی ، هشت سال دفاع مقدس و از سوی دیگر موقعیت فعلی ایران در منطقه خاورمیانه نسبت به سایر کشورها می باشد.
و) اقتصادی^[۸۳]– آن دسته از برنامه هایی هستند که با مبنا قرار دادن اقتصاد اسلامی به بررسی وضعیت نهادهای دولتی ، تعاونی و خصوصی پرداخته و اثرات بخش های مهم و تاثیر گذار از جمله کشاورزی ، صنعت و خدمات را بر اقتصاد داخلی مورد تحلیل قرار می دهند.
ز) سرگرمی و ورزشی– این موضوع اولویت اول ساخت برنامه در تلویزیون را شامل می شود. طراحان چنین برنامه هایی با ساخت برنامه های ترکیبی به ترویج روحیه جمعی ، تقویت سلامت فردی و اجتماعی پرداخته و از سوی دیگر با ارائه نمونه سالم و شاد از تفریح و سرگرمی به پویایی هر چه بیشتر جامعه اسلامی کمک می کنند.
بند دوم ) از لحاظ شکل (قالب)
برنامه سازان صدا و سیما با توجه به اینکه از پخش اثر تلویزیونی چه انتظاری دارند ؛ بدین تعبیر که تاثیر آن بر بیننده تا چه اندازه باشد ، شکل و قالب برنامه را انتخاب خواهند نمود. حتی گاهی بسته به نوع برنامه از چند شکل برای ساخت آن استفاده خواهند کرد. بنابراین شکل برنامه متناسب با محتوا و موضوع برنامه انتخاب خواهد شد. اما پرکاربرد ترین قالب ها برای ارائه اثر تلویزیونی عبارتند از :
الف) نمایش(درام) : رایج ترین قالب برای ارائه اثر تلویزیونی در قاب تلویزیون نمایش می باشد. کارگردانان با بهره گرفتن از این شکل ، بر اساس داستان اعم از آنکه تخیلی باشد یا واقعی ، مطلب را به شیوه ی هنری بیان می کنند. پر واضح است که طرح مسائل به شکل روایی و داستانی برای مخاطب جذابیت بیشتری داشته و از حیث اثر گذاری نیز حائز اهمیت است. قالب نمایش برای آثار تلویزیونی بسته به نحوه ساخت اثر و عوامل تهیه و تولید آن ؛ به یکی از صورت های زیر ارائه خواهد شد :

1. 1. فیلم سینمایی^[۸۴]–این نوع فیلم محصول تبدیل فیلم نامه با بهره گرفتن از عناصر مکانی ، زمانی و شخصیت ها به یک فیلم با مدت پخش مشخص ( بین ۹۰ تا ۱۲۰ دقیقه ) و پیاده کردن آن روی نوار سلولوئید است. قالب مذکور معمولاً در سالن های عمومی به نمایش در می آید . از حیث منطقی رابطه میان اثر سینمایی و اثر تلویزیونی عموم خصوص من وجه است ؛ بدین تعبیر که بعضی آثار سینمایی می توانند کاری مستقل یا چکیده یک سریال تلویزیونی باشند و یا بالعکس بعضی آثار تلویزیونی نیز می توانند کاری مستقل یا اثر سینمایی باشند.

1. 1. فیلم تلویزیونی^[۸۵]–این نوع از فیلم هم روایت تصویری فیلم نامه است که با توجه به کادر تلویزیون تهیه شده و قاعدتاً با فیلم سینمایی از جهت نحوه ساخت و تولید دارای تفاوت های است.(تله فیلم)

1. 1. نمایش تلویزیونی^[۸۶]– این گونه از نمایش تبدیل اثر تئاتری به شکل تصویری است ، یعنی بدون آنکه بیننده در سالن تئاتر حضور داشته و مستقیماً با بازیگران ارتباط برقرار کند ، با بهره گرفتن از دوربین و سایر امکانات ؛ صحنه تئاتر ضبط شده و بینندگان فارغ از محدودیت های سالن های نمایش می توانند ، از طریق دیدن تلویزیون از تماشای تئاتر لذت برده و همان فضا را تجربه کنند. (تله تئاتر)

1. 1. برنامه های عروسکی^[۸۷]– سازندگان برنامه های کودک ، با خلق عروسک های جذاب و طراحی آن ها به عنوان موجودی زنده و صاحب تفکر و دارای قدرت عمل ، آن ها را ملموس و پذیرفتنی می کنند. قاعدتاً این آثار لحظه های خوشی را برای بینندگان به خصوص کودکان رقم زده و از حیث انتقال پیام نیز دارای قابلیت های بالقوه ای می باشند. برای مثال می توان به برنامه کاملاً عروسکی مدرسه ی موش ها اشاره کرد.

1. 1. انیمیشن یا زنده نمایی^[۸۸]– هنری است که در آن به مدد تکنولوژی جدید تلویزیون و سینما به اشکال ، اجسام و تصاویر ساکن ، روح ، حرکت و هویت و شخصیت داده می شود. انواع گوناگون انیمیشن کامل و نیمه انیمیشن و جاندار انیمیشن در برنامه های تلویز

مدل­های سنتی رفتار هزینه
دست­یابی به دانش رفتار هزینه­ها در تمامی سطوح هزینه و فعالیت­های حسابداری مدیریت، به ویژه در سطح کنترل هزینه­ها، برنامه­ ریزی و تصمیم ­گیری ضروری است. با وجود سازه­های زیادی که بر مقدار هزینه اثر می­گذارند، سطح فعالیت تاثیر بسزایی در مقدار هزینه­ها دارد. سطح فعالیت به رو­ش­های مختلفی مانند تن واحد تولیدی، ساعات کار، ساعات استاندارد، فروش و غیره بیان می­ شود. مطابق با نظریه سنتی رفتار هزینه­ها، هزینه­ها متناسب با سطح فعالیت تغییر می­ کنند و پیش ­بینی رفتار هزینه­ها بر مبنای اطلاعات گذشته انجام می­ شود. به طور کلی، تحلیل رفتار هزینه­ها برای برنامه­ ریزی و تصمیم ­گیری با بهره گرفتن از اطلاعات کوتاه­مدت مانند سه ماهه، شش ماهه و یک ساله، انجام می­ شود. دلیل این امر آن است که در بلند مدت، روش، تکنولوژی، محیط و شرایط دگرگون شده و نمی­ توان برآورد دقیقی از ماهیت رفتار هزینه­ها داشت (لوسی^[۹]، ۲۰۰۲).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بر اساس مدل­های سنتی رفتار هزینه، گرایش هزینه­ها به چگونگی واکنش هزینه­ها در برابر تغییرات در یک شاخص مناسب سطح فعالیت اشاره دارد. به بیان دیگر مقصود از گرایش هزینه­ها مدلی است که بر اساس آن یک هزینه مشخص نسبت به تغییر در سطح فعالیت واکنش نشان می­دهد. در این مدل از یک سو هزینه­ های متغیر قرار می­گیرند که تقریبا متناسب با سطح فعالیت نوسان دارند و از سوی دیگر هزینه های ثابت قرار دارند که در یک دامنه معین از فعالیت تغییر نمی­کنند. بین این دو هزینه­ های مختلط (نیمه متغیر) قرار دارند که با تغییر در سطح فعالیت تغییر می­ کنند، اما تغییر آنها مستقیما متناسب با تغییر در سطح فعالیت نیست.
کپلن و کوپر^[۱۰] (۱۹۹۸) در سیستم هزینه­یابی بر مبنای فعالیت، هزینه­ های سربار را به سه قسمت به شرح جدول (۲-۱) تقسیم کردند.

جدول ۲-۱- تقسیم هزینه سربار از دیدگاه کپلن و کوپر (۱۹۹۸)

هزینه
تعریف
هزینه متغیر

کوتاه مدت

با حجم تولید تغییر می­ کنند مانند هزینه برق

بلند مدت

در طی زمان تغییر می­ کنند نه با حجم تولید مانند حقوق کارکنان پشتیبانی به عنوان بازرس

هزینه ثابت

در سطح فعالیت مشخص و در طی دوره ثابت می­مانند مانند حقوق کارکنان اداری

هزینه متغیر کوتاه­مدت مشابه تعریف هزینه متغیر در طبقه ­بندی اول است. تفاوت در هزینه متغیر بلندمدت در مقایسه با هزینه متغیر در طبقه ­بندی پیشین است (که در آن هزینه متغیر با تغییر در سطح فعالیت تغییر می­ کند و هزینه ثابت در سطح فعالیت مشخص، طی دوره ثابت می­ماند). در مدل قبل بعضی از هزینه­ های متغیر در این تقسیم ­بندی به عنوان هزینه ثابت در نظر گرفته می­شوند. ضمناً هزینه ثابت در هر دو مدل مشابه است (لوسی، ۲۰۰۲: ۲۸۴).
بنابراین، در مدل رایج و سنتی رفتار هزینه­ها، که در ادبیات حسابداری به‌طور عمومی پذیرفته شده است، به‌طورمعمول، هزینه­ها برحسب تغییرات در سطح فعالیت، به دو دسته‌ی ثابت و متغیر طبقه ­بندی می­شوند. در این مدل، هزینه­ های متغیر به نسبت تغییرات در محرک فعالیت، تغییر می­ کنند؛ یعنی میزان تغییر در هزینه­ها به میزان تغییر در سطح فعالیت بستگی دارد، نه به جهت تغییر (نورن^[۱۱]، ۱۹۹۱: ۱۶۰؛ بالاک­ریشنان و جروکا^[۱۲]، ۲۰۰۸: ۳).
۲-۱-۲٫ چسبندگی هزینه­ها
رفتار هزینه­ها بیشتر در حوزه­ حسابداری مدیریت مطرح می­ شود. این شاخه از حسابداری در جهت مقاصد داخلی سازمان‌ها و واحدهای انتفاعی خدمت می‌کند و بر خلاف حسابداری مالی که از طریق اصول و ضوابطی مشخص و از پیش تعیین شده با محدودیت مواجه است، از یک رشته قواعد ثابت و غیر قابل تغییر تشکیل نشده است. روش‌ها و قواعد حسابداری مدیریت برای کمک به سازمان در جهت دستیابی به هدف‌های مورد نظر، از طریق تصمیم‌گیری‌های مطلوب تدوین و اتخاذ می‌شود. به همین دلیل، روش‌های حسابداری مدیریت باید برای هر یک از سازمان‌ها متناسب با اوضاع و احوالی که دارند، طراحی و به کار گرفته شود. در واقع حسابداری مدیریت باید خود را با ویژگی‌ها و نیازمندی‌های سازمان مربوط تطبیق دهد. جوهره مدیریت، تصمیم‌گیری است و تصمیم‌گیری ذاتاً با رویدادهای آتی سروکار دارد. به همین دلیل، حسابداری مدیریت برخلاف حسابداری مالی که اساساً بر اطلاعات گذشته تمرکز دارد، عمدتاً فراهم‌کننده اطلاعاتی با ماهیت جاری و آتی است. علاوه بر این، اطلاعات حسابداری مدیریت برای آنکه بتواند مدیران سطوح مختلف سازمان را در تصمیم‌گیری‌ها و ارزیابی‌ها کمک کند، ناگزیر باید به شکل تفصیلی و در اسرع وقت در دسترس قرار گیرد. نهایت اینکه اطلاعات حسابداری مدیریت هنگامی سودمند واقع می‌شود که مربوط، صحیح، قابل­اعتماد و در صورت برآوردی بودن، بر رویه‌های صحیح برآورد مبتنی باشد. تاکید اساسی حسابداری مدیریت بر عرضه اطلاعات برای برنامه‌ریزی و کنترل توسط مدیریت است.
هزینه­ها نشان­دهنده مصرف منابع هستند و منابع نیز به منظور انجام فعالیت­های گوناگون فراهم می­شوند. چون فعالیت­ها در راستای تولید کالاها و خدمات صورت می­گیرد، پس عملاً منابع بر مبنای انتظارات از تقاضا تحصیل می­شوند و به همین دلیل، هزینه­ها از تقاضای واقعی تبعیت نمی­کنند، بلکه تابع انتظارات مدیران از تقاضا هستند. بنابراین نوسان هزینه­ها دقیقاً متناسب با نوسان میزان تقاضا و نتیجتاً نوسان سطح فروش نخواهد بود (کردستانی و مرتضوی ۱۳۹۱). بر خلاف رویکرد سنتی به رفتار هزینه­ها، تحقیقات اخیر نیز نشان می­دهد که رفتار هزینه­ها در ارتباط با نوسانات سطح فعالیت متناسب و متقارن نیست. این عدم تقارن در رفتار هزینه برای اولین بار توسط آندرسون و همکارانش (۲۰۰۳) “چسبندگی هزینه­ها” نامیده شد. به این معنی که شدت کاهش هزینه­ها بر اثر کاهش حجم فعالیت، کمتر از شدت افزایش هزینه­ها بر اثر افزایش حجم فعالیت است.
در واقع زمانی که مدیران با کاهش فروش مواجه می­شوند، ممکن است این وضعیت را موقتی تصور کرده و انتظار بازگشت فروش به سطح قبلی را داشته باشند. از این رو، برخی از آن­ها در دوره­هایی که فروش، روندی نزولی دارد، منابع لازم برای انجام فعالیت­های عملیاتی را کاهش نمی­دهند. این رفتار از آنجا قابل توجیه است که حفظ منابع، موجب کاهش هزینه­ها در بلندمدت می­ شود، زیرا در صورت کاهش منابع در واکنش به کاهش فروش، اگر فروش در دوره­ های آتی افزایش یابد، هزینه­هایی بابت تحصیل مجدد همان منابع به شرکت تحمیل می­ شود. از این رو مدیران برای کاهش هزینه­ها و در نتیجه افزایش سود شرکت در بلندمدت، اقدام به حفظ منابع می­ کنند. این اقدام منجر به ایجاد چسبندگی هزینه می­ شود.
برآورد رفتار هزینه­ها در ارتباط با سطح فعالیت بدون در نظر گرفتن چسبندگی هزینه­ها گمراه­کننده خواهد بود. در این مورد فراید، سوندهی و وایت^[۱۳] (۱۹۹۷) عنوان می­ کنند که برآورد رفتار هزینه­ها با توجه به سطح فعالیت بدون درنظر گرفتن صفاتی نظیر چسبندگی هزینه­ها ممکن است گمراه­کننده باشد. به طور مثال، در تحلیل صورت­های مالی معمولاً هزینه­ های توزیع و فروش و عمومی و اداری را به عنوان درصدی از فروش در نظر می­گیرند. در جای دیگر مینتز^[۱۴] (۱۹۹۹) بیان می­ کند که اگر یک افزایش نامتناسب با فروش در هزینه­ های توزیع و فروش و عمومی و اداری صورت گیرد تحلیلگران صورت­های مالی، آن را به عنوان ضعف کنترلی مدیریت در نظر می­گیرند. این تحلیل ممکن است گمراه­کننده باشد زیرا اگر هزینه­ های توزیع و فروش و عمومی و ادرای چسبنده باشند با افزایش فروش متناسب با فروش حرکت می­ کنند اما با کاهش فروش متناسب با آن حرکت نمی­کنند. به گفته­ی گریسون و نورین^[۱۵] (۲۰۰۱) تصمیم ­گیری­های مدیریتی بدون در نظر گرفتن چسبندگی هزینه­ها اشتباه بزرگی می­باشد. با توجه به آنچه که گفته شد به نظر می­رسد سیستم هزینه­یابی که بر مبنای ارتباط مستقیم هزینه­ها با فعالیت­ها می­باشد تحریف شده است. به عبارتی، تناسب بین هزینه­ها و سطح محصول به گونه ­ای که در مدل سنتی هزینه­یابی عنوان می­ شود، همیشه برقرار نیست. در واقع سیستم هزینه­یابی سنتی بر این فرض استوار است که در صورت دو برابر شدن حجم محصول، مقدار کلیه­ منابع مربوطه نیز دو برابر می­ شود و بالعکس. فرضی که با چسبندگی هزینه­ها، رد شده است.
۲-۱-۲-۱٫ مفهوم چسبندگی هزینه­ها
چسبندگی هزینه به این معنی است که نسبت کاهش هزینه­ها در هنگام کاهش فروش کمتر از نسبت افزایش هزینه­ها در هنگام افزایش فروش است. به عنوان مثال، اگر درآمد فروش ۱۵% درصد افزایش یابد، هزینه­ها ۱۰% افزایش می­یابد؛ اما اگر درآمد فروش معادل همان ۱۵% کاهش یابد، هزینه­ها ۹% کاهش می­یابد. در چنین وضعیتی هزینه­ های موردنظر چسبنده خواهند بود (ویس ۲۰۱۰). رفتار چسبنده­ی هزینه­ها اولین بار توسط آندرسون و همکارانش مطرح شد. آن­ها برای اثبات چسبندگی هزینه­ های فروش، عمومی و اداری مدلی ارائه کردند که با عنوان مدل ABJ شناخته شده و پس از آن توسط بسیاری از پژوهشگران، مورد استفاده قرار گرفته است. مدل ABJ اولین بار به صورت زیر ارائه شده است:
log [SG&A_i,t /SG&A_i,t-1] = β_۰ +β_۱ log [Revenue_i,t /Revenue_i,t-1]+ β_۲ ^*Decrease- Dummy_i,t^* log [Revenue_i,t /Revenue_i,t-1]+ɛ_i,t
آندرسون و همکارانش (۲۰۰۳)، نشان دادند که دلایل زیادی برای چسبندگی هزینه­ها وجود دارد که از آن جمله می­توان عدم تمایل برای اخراج کارمندان هنگام کاهش حجم فعالیت، هزینه­ های مرتبط با آن و نیاز به زمان به منظور کاهش حجم فعالیت، اشاره کرد. آن­ها دو عامل اصلی زیر را در ایجاد چسبندگی هزینه­ها مؤثر دانسته ­اند:
۱- هزینه­ های تعدیل^[۱۶]
مدیران در صورت وجود کاهش تقاضای محصولات یا خدمات شرکت، دو راه­حل پیش رو دارند. راه­حل اول اینکه منابع بلااستفاده^[۱۷] را حفظ کنند و هزینه نگهداری آن را متحمل شوند. راه­حل دوم اینکه منابع مازاد را کاهش دهند و هزینه تعدیلات را متحمل شوند. هزینه تعدیلات شامل هزینه­ های فروش دارایی­ های ویژه شرکت، پرداخت به کارکنان اخراج شده و جریمه­های آتی نقض قرارداد است. افزون بر آن، منابع اضافه­شده هنگام تجدید تقاضا، مانند هزینه سفارش دارایی­ های جدید شرکت، هزینه تحقیق و آموزش نیروی کار جدید و هزینه مذاکره قراردادهای آتی را شامل می­ شود. اگر کاهش تقاضا موقتی باشد، هزینه حفظ منابع در بلندمدت کمتر و به صرفه­تر خواهد بود. لذا در صورت کاهش موقتی تقاضا، مدیران منابع اضافی را کاهش نمی­دهند و هزینه حفظ منابع را متحمل می­شوند.

«روشنی چشم پرهیزکار در چیزهایی قرار دارد که جاودانه است، وآن را ترک می‌کند که پایدار نیست». (دشتی: ۲۸۹)
تعبیر به «قره عینه» با توجه به اینکه «قّرّه» در اصل از ریشه «قُرّ» (بروزن حر) به معنای سردی گرفته شده و عرب معتقد بوده که اشک شوق همواره سرد و خنک و اشک غم داغ و سوزان است، این تعبیر جایی گفته می‏شود که مایهی شادی و خوشحالی است و معادل آن در فارسی «چشم روشنی» است. به این ترتیب این عبارت کنایه از این است که چشم پرهیزکاران به جهان آخرت روشن است؛ زیرا جهانی است پایدار و برقرار. (مکارم، ۱۳۷۸، ج۵۷۴: ۷)
در ادامه امام (ع) « فیما لایزولُ» را کنایه از تقوا و عمل صالح، و « فیما لا یبقی» را کنایه از لذّتهای دنیوی به کار برده است. رابطه بین لازم و ملزوم در کنایههای بالا آشکار و واضح است تا خواننده با کمک سایه معنایی بقا و زوال به تفاوتهای جوهری تقوا و لذّت طلبی موقتی دنیا پی ببرد. در واقع امام در اینجا از «کنایه قریب» (نک: شمیسا، ۱۳۷۱: ۹۵) بهره برده است تا ذهن شنونده در درک مفهوم به مشکل و ابهام برنخورد و هدف اصلی بیان که همان غرض دینی و پند و اندرز است، تحقق یابد. این کنایه بسیار جذّاب و پویاست و «همچون استعاره از حیث قدرت بر تجسم معانی و در آوردن آن به صورت محسوس پر از حیات و حرکت است ». (عتیق: بی تا، ۲۲۴)
-مُقْبِلاً خَیرُهُ، مُدْبراً شَرُهُ فی الزَّلاَزِلِ وَقُورٌ (خطبه: ۱۹۳)
«نیکیهای او به همه رسیده، آزار او به کسی نمی رسد.در سختیها، آرام است» (دشتی: ۲۸۹)
اقبال خیر و شر، کنایه از آن است که پرهیزکار در انجام نیکیها پیوسته روبه پیش می رود و اگر بدیهایی در گذشته داشته، همواره از آن فاصله می گیرد. (مکارم، ۱۳۸۵، ۷: ۵۸۴)
زلازل نیز در اینجا کنایه از سختیها و مصایب است. واژهی « وقور» نیز که به معنای سنگینی است، در اینجا کنایه از ایستادگی و استواری است. امام با بهره گیری از تصرفات بیانی چون کنایه و استعاره، علاوه بر شیرین ساختن کلام و پویا ساختن آن، مفهوم آن را رساتر، مؤکِّدتر، نموده و تقویت بخشیده است. واژه زلازل سرشار از حرکت است و عبارت را از ایستایی بیرون آورده است. «حرف «زاء» در واژه زلازل با طنین آوایی خود معنای اضطراب و شدّت را بیان می‌کند. (عباس، ۱۹۹۸: ۱۷) همچنین ساخت رباعی این کلمه و ساختار مفهومی جمله مفهوم سختی و اضطراب را به خوبی به مخاطب القا می‌کند. تصویرگری به کمک الفاظ و صدای برخاسته از آنهاست؛ زیرا الفاظ با معنای آنها تنیده، که گاه یک واژه با رنگ مخصوص صوتی خود، معنا را به خواننده القا می کند و صورتی مطلوب از معنا را در ذهن او ایجاد می کند.کلمه « زلازل» از چنین ویژگیهایی برخوردار است.
-فَاسْعَوا فی فَکَاکِ رِقابِکُمْ مِنْ قَبْلِ اَنْ تُغْلَقَ رَهَائِنُهَا (خطبه: ۱۸۳)
«در آزادی خویش پیش از آنکه درهای امید بسته شود، بکوشید.» (دشتی: ۲۵۳)
آزاد سازی گردن کنایه از رهایی از دل بستگی به دنیا و بُت نفس می باشد. بسته شدن درهای امید نیز به نوعی کنایه از یأس و ناامیدی محض است. امام در اینجا با عباراتی مختصر، جایگاه تقوا و ارزش آن را در آزادی و آزادگی انسان و خوشبختی وی به تصویر می کشد. امام بیان، از رهگذر کنایه، در قالب اسلوبی دلکش و مؤثر، به بیان اندیشه خود پرداخته است. در واقع خواننده، علاوه بر لذّت از جستجو در یافتن معنا، به درک عمیقتر و ژرفتری از این سخنان دست می یابد و مطلب در دل و جان وی نفوذ میکند.
-تَنکَبَ المَخالِجَ عَنْ وَضْحِ السبَّیل ِ: (خطبه: ۸۳)
«ازتمام راه ها، جز راه حق چشم پوشیده است.» (دشتی: ۹۳)
امام در وصف متّقین میفرماید که سرگرمیها او را مشغول نکرده و امور منصرف کننده او را از صراط مستقیم و راه استوار منحرف نمی کند. پس به آنچه خدا راضی است، خود را مشغول کرده و به خشنودی خدا رسید. مخالج، کنایه از راه های انحرافی و گناه است. این واژه علاوه بر سایه معنایی، با آهنگ و موسیقی خویش نیز نوعی انزجار و نفرت را به طور ناخودآگاه در ذهن شنونده القا می‌کند. امام به جای اینکه با بیانی معمولی و عادی بیان دارد که انسان متّقی از کارهای ناشایست دوری می کند؛ جمله را به شیوهی غیر مستقیم و خارج از منطق عادی گفتار بیان داشته تا مفهوم رساتر و قویتر انتقال یابد و تأثیر بیشتری را در مخاطب برجای نهد.
-قَدْ عَبَرَ مَعْبَرَ اَلْعَاجِلَهِ حَمِیداً وَ قَدَّمَ زَادَ اَلْآجِلَهِ سَعِیداً: (خطبه: ۸۳)
«با بهترین روش از گذرگاه دنیا عبور کرده، توشه آخرت را پیش فرستاده، و از ترس قیامت در انجام اعمال صالح پیش قدم شدهاست.» (دشتی: ۹۷)
در این عبارت زیبا، « عاجله » کنایه از دنیا و « آجله» کنایه از آخرت است، زاد هم کنایه از تقواست وفصلهرسه کلمه کنایه از موصوفند. تقابل این دو واژه نیز بر زیبایی کلام امیر المؤمنین افزوده است. سجع متوازی و هماهنگی و تناسب بین واژه های « عاجِله و آجِله » و «حَمید و سَعید » نیز سبب تولید موسیقی دلنشینی شده است که لذّت موسیقایی را در شنونده ایجاد می‌کند و اثر و نفوذ کلام را در مخاطب دو چندان میکند. لذا امام در اینجا در قالب ایماء، با بیانی که در آن رابطه بین لازم (عاجله) و ملزوم (دنیا) مشخص است، «سبب می گردد که ذهن شنونده، برای ایجاد پیوند میان معانی و ارتباط اجزای سازنده خیال، به تلاش و کوشش روی آورد و حاصل این جستجو و یافتن پیوند، به صورت لذّت و شوق در وی تبلوُر می یابد». (کدکنی، ۱۳۷۰، ۱۳۹)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

-فارعَوا عِبادَ اللهِ ما برَعایته یفوزُ فائزُکُم وبِاضاعَته یخسِرُ مُبطِلُکُم. (خطبه: ۱۹۰)
«ای بندگان خدا مراقب چیزی باشید که رستگاران به پاس داشتن آن، سعادتمند شدند، و تبهکاران با ضایع کردن آن به خسران و زیان رسیدند.» (دشتی: ۲۶۷)
روشن است که عبارت اول امام، کنایه از تقوا و عمل صالح است که رعایت آن سبب رستگاری و پشت کردن به آن سبب زیان و خسران است. معنی مبهم است، تا از طریق تداعی معانی در ذهن مخاطب جای گیرد. این تلاش ذهنی در مخاطب برای دریافت معنای کلام کنایی، ذهن او را به کنجکاوی و دور اندیشی واداشته و سبب انبساط خاطر مخاطب می شود؛ همانگونه که در قرآن می فرماید: ” ومن یطعِ اللهَ ورسولَه ویخشَ اللهَ ویتَّقیه فاولئکَ هُمُ الفائزون ». (نور: ۵۲)
فقَرَّبَ علی نَفْسِه البَعیدَ وهَوَّنَ الشَّدیدَ (خطبه۸۷)
«دوریها ودشواریها را بر خود نزدیک و آسان ساخته است.» (دشتی: ۱۰۳).
در این عبارت که امام یکی دیگر از ویژگی های متّقیان را بیان می دارد، «بعید» کنایه از مرگ است که در واقع نزدیک است. «شدید» نیز کنایه از صبر بر انجام واجبات و رعایت تقوا و پرهیزکاری در برابر محرمات است. در این بیان کنایی شیرین نیز، طباق (قرّب و بعید) و متناقض نما (هوّن الشَّدِیدَ)، سخن را از ایستایی و خمود خارج کرده و به آن جان و نیرو بخشیده است که هر شنوندهای را بر سر ذوق می آورد.
صَبَروُا اَیاماً قَصیرَهٌ أعْقَبَتْهُم راحَهًطَویلَهً (خطبه۱۹۳).
«در روزگار کوتاه دنیا صبر کرده تا آسایش جاودانه قیامت را به دست آورند». (دشتی: ۲۸۷)
«ایاماً قصیره» کنایه از حیات دنیوی است. «راحه طویله» هم کنایه از آخرت است و کل عبارت هم کنایه از راحتی حیات اهل تقوا و پرهیزکاری (که سختیهای حیات این دنیا را براثر پرهیزکاری به جان خریده‏اند) در حیات اخروی است و اشاره به آیهی « إنَّ مَعَ العُسْرِ یسْراً» (انشراح: ۵) در قرآن کریم دارد. بنابراین امام پرهیزکاران در این جمله کنایی از مبالغه و تأکید بهره جُسته است و به مخاطب شکیبایی و صبر و تحمل در برابر خواهشهای نفسانی در حیات کوتاه دنیوی را گوشزد می نماید.
-أَلاَ وَ إِنَّکُمْ قَدْ أُمِرْتُمْ بِالظَّعْنِ ودُلِلْتُمْ عَلَی الزَّادِ. .. فتزوَّدوافی الدُّنیا مِنَ الدُّنیا مَا تَحْرُزُونَ به أَنْفُسَکُمْ غَداً. (خطبه۲۸)
«آگاه باشید! به کوچ کردن فرمان یافتید و برای جمع آوری توشه آخرت راهنمایی شدید. . . پس از این دنیا توشه برگیرید تا فردا خود را با آن حفظ نمایید. ». (دشتی: ۵۳)
در این قسمت امام با کنایه آوردن کلمهی (ظَعْن) برای سفر به سوی خدا و کلمهی (زاد) برای چیزی که باعث نزدیک شدن به خدا می‏شود، بر ارزش بلاغی کلام افزوده است. با این توضیح که در دنیا آدمی ‏برای سفر آخرت نیازمند زاد و توشه است، تا نیروی بدنی خود را تقویت کند، اعمال صالحی که انسان در دنیا انجام می دهد، روح وی را برای رسیدن به پیشگاه الهی نیرو می بخشد و هر دو کنایه از موصوف هستند.
همچنین امام در وصف متّقین با عبارتی کوتاه، امّا سرشار از معانی، چنین می فرمایند:
« عُمّارُ اللّیلِ و َمَنارُ النَّهارِ» (خطبه ۱۹۲)
شب زنده داران و روشنی بخشان روزند (دشتی: ۲۸۷)
یکی از ویژگی بارز متّقین راز و نیازهای شبانه است. امام در مورد شب زنده داری متّقین که دارای مراتب بالایی از تقوا و پرهیزکاری هستند و شبها نفس خود را به ریاضت وا می دارند، مطالب فراوانی ایراد نموده اند. «عُمّار اللَّیلِ: آبادگران شب » کنایه از شب زنده داری و عبادت پارسایان در دل شب است. « منار النَّهار: چراغهای افشان روز» نیز کنایه از کار و تلاش در ساعات روز است. امام با این بیان شیوا، گفتار را از حالت عادی خارج کرده و به آن رنگ و لعابی جذّاب و گیرا بخشیدهاند. در این عبارت، استعاره نیز دیده می شود؛ «عمّار» استعاره از عابدان و «منار» استعاره از هدایتگران است.
در واقع همچنان که برج دیده بانی یا جایگاه بلندی که آتش روی آن روشن می کنند؛ راه مادی را برای مردم می نمایاند و مسافران را از سرگردانی و گمراهی نجات می‏دهند، متّقیان هم مردم را که در حقیقت مثل مسافری در این دنیا زندگی می نمایند و بالأخره باید روزی این دنیا را ترک کنند ؛ به صراط مستقیم که همان راه انبیا و اولیای الهی است، برای نجات از شبهات و ضلالت راهنمایی می کنند. لذا امام با به کار گیری انواع آرایه ها از جمله کنایه، با فعال ساختن ذهن مخاطب برای جستجوی معنا، در قالب اسلوبی دلکش و مؤثر به إلقاءِ معانی می پردازد.
– إِنْ صَمَتَ لَمْ یغُمَّهُ صَمْتُهُ وَ إِنْ ضَحِکَ لَمْ یعْلُ صَوْتُهُ» (خطبه ۱۹۳)
«اگر خاموش است سکوت او اندوهگینش نمی کند، و اگر بخندد، آواز خنده او بلند نمی‏شود.(دشتی: ۲۸۹).
این عبارت کنایه از اعتدال و میانه روی شخص پرهیزکار است. در واقع امام، مفهوم اعتدال را در بیانی ملموس و قابل درک، به مخاطب خویش عرضه می دارد. « باتوجه به فرآیندی که در ذهن خواننده برای رسیدن به معنای حقیقی انجام می پذیرد، می توان گفت: این فرایند باعث می شود تا معنای حقیقی بهتر به قلب و دل مخاطب بنشیند». (ابو حمدان،۱۳۷۶: ۱۶۰) تقابل معنایی موجود در عبارت « إِنْ صَمَتَ لَمْ یغُمَّهُ صَمْتُهُ» با « إِنْ ضَحِکَ لَمْ یعْلُ صَوْتُهُ » به زیبایی هر چه تمامتر، خواننده را به نتیجهگیری اعتدال می رساند. سجع و موازنهی موجود در عبارت نیز صوت دل انگیز و گوشنوازی را تولید کرده که شور و اشتیاق را در شنونده برمیانگیزاند. عبارت « لَمْ یعْلُ صَوْتُهُ » نیز سرشار از جنبش و حرکت است. لذا کنایی بیان کردن مطلب مورد نظر، بسیار رساتر و کارآمدتر از صریح بیان کردن آن است
. -لا یهْلِکُ علی التَّقْوی سِنْخُ اصلٍٍ و لا یظْمَاُ عَلَیهَا زَرْعُ قَومٍٍ (خطبه: ۱۶)
«آنچه بر اساس تقوا پایه گذاری شود، نابود نگردد و کشتزاری که با تقوا آبیاری شود، تشنگی ندارد.» (دشتی: ۴۱)
امام علی (ع)، در این قسمت، به دو طریق لزوم تقوا را تذکر می‏دهد:
یکی آنکه هر اصلی که بر بنیاد تقوا بنا شود، محال است که خراب شود و بنیانگذار آن آسیب بیند چنانکه خداوند متعال فرموده است :
-أَفَمَنْ أَسَّسَ بُنْیانَهُ عَلَی تَقْوَی مِنَ اللّهِ وَرِضْوَانٍ خَیرٌ أَم مَّنْ أَسَّسَ بُنْیانَهُ عَلَی شَفَا جُرُفٍ هَارٍ (، آیه، ۱۰۹سوره توبه)
دوم، آن که هرکس برای آخرت کشت کند و معارف الهی را در سرزمین نفس خود بکارد یا مثلاً کارهای دنیوی انجام دهد. مانند اعمالی که مصالح زندگی مادی انسان را تأمین می کند، وآن را به آب تقوا سیراب کند و تقوا را اصل قرار دهد، بر چنین زراعتی تشنگی عارض نمی‏شود؛ بلکه قویترین ساقه و پاکترین میوه از آن به دست می آید به کار بردن دو کلمه زرع ” و “اصل ” کنایه است. (بحرانی، ۱۳۸۸، ۲: ۱۱۸) این عبارت اشاره به این دارد که هر کس تقوا را پیشه و شعار خود سازد هم در زندگی دنیوی خود سود می‏برد و هم زندگی اخروی. در این عبارت یک نوع تشبیه ضمنی نیز به چشم می خورد ؛ بدین صورت که تقوا مانند آبی ترسیم شده است که جان و روان انسان را سیراب می کند و باعث رشد و بالندگی او می‏شود.
-إِنَّ السُعَداء بِالدُّنیا غَداً هُم هارِبونَ مِنهَاأَلیومَ. (خطبه: ۲۲۳)
«سعادتمندان به وسیله دنیا در قیامت، کسانی هستند که امروز از حرام آن می گریزند.» (دشتی: ۳۲۷)
در این جمله امام (ع) کسانی از اهل دنیا را که از سعادتمندان در آخرتند، معرفی می فرماید که با رویگردانی از دنیا و درس گرفتن از ویژگیهای آن، آن را سبب کسب کمالات اخروی وخوشبختی آن جهان قرار داده ‏اند. تعبیر به « هَرْب » که به معنای گریختن است، کنایه از دوری کردن کامل از لذّتهای دنیا میباشد؛ بدیهی است وقتی انسان جز به اندازه ضرورت دلبستگی و علاقهای به دنیا نداشته باشد و در عین حال از آن درس آموخته و دگرگونیها و فراز و نشیبهای آن را وسیله ارتقای به درجات آخرت قرار دهد بهترین سعادت را کسب کرده است. (بحرانی، ۱۳۸۸، ج: ۷۷: ۶) امام از طریق مبالغه و به تلاش واداشتن ذهن و غیره برای تأثیر گذاشتن در مخاطب بهره می گیرد. « در واقع نوعی ابهام در این سخن پوشیده دیده می شود و بر وسعت، رسایی و لطف و زیبایی بیشتر آن افزوده میگردد؛ در نتیجه، متأمل لذّت ادبی بیشتری می شود». (غازی، ۱۹۸۳: ۳۰۷و۳۰۸)
-لَمْ یضِعْ حَجراً عَلی حَجَرٍ حتَّی مضی لسَبیلِه (خطبه: ۱۶۰)
«سنگی بر سنگ نگذاشت تا جهان را ترک گفت» (دشتی: ۲۱۵)
این عبارت کنایه از عدم ثروت اندوزی و رعایت تقوا و پرهیزکاری پیامبر اکرم (ص) می باشد که امام در نهج البلاغه، درباره آن حضرت آورده است. امام با به چالش کشیدن ذهن مخاطب و با بیان نمودن مطلب به صورت معما و چیستان، قوه ادراک و تخیل مخاطب را به چالش می افکند تا پس از کنار زدن صورت ظاهری عبارت، غرض اصلی امام را دریابد. همین روند، دستیابی مخاطب را به معنای اراده شده، کوتاه می گرداند و آن را از جمله کنایات ایماء قرار می دهد.
– تَقَلَّبَ أَبْدانُهم بَینَ ظَهرانی أَهْلِ الآخرهِ (خطبه: ۲۳۱)
«بدن‏هایشان به گونه‏اى در تلاش و حرکت است که گویا میان مردم آخرتند.» (دشتی: ۳۳۳)
امام بیان، در توصیفی شگفت و بیانی زیبا، از عمق اندیشه و باورهای درونی پرهیزکاران سخن می گوید. آنان در دنیا و در میان مردم به سر می برند و با آنان معاشرت می کنند؛ امّا به چنان یقینی دست یافتهاند که گویا در آخرت و در میان اهالی آن زندگی می کنند. این تعبیر، کنایه از عدم دلبستگی پرهیزکاران به دنیا و باورهای راستین آنان است. امام با این شیوه بیان، از خلال خیال ‌انگیز کردن صحنه و ترغیب کردن خواننده به تفکر و درنگ بیشتر در عبارت، غرض دینی خود را انتقال می دهد. این نوع بیان کنایی، با تحریک ذهن مخاطب و فعال ساختن قوه تخیل وی، معانی را به شیوهای عمیقتر در ژرفای وجود وی حک می کند.

۲- شرکت تغییرات در محیط را می پذیرد.
ط) پایش: در طول اجرای پروژه، تیمی شاخصهایی که در مرحله مدیریت پروژه اولیه مشخص شده است پایش می نماید و فعالیت را از نتیجه ناموثر که ممکن است اتفاق بیفتد دور می نماید. ابزار کنترل این پایش را انجام می دهد در این کنترل از انواع مختلف شاخصهای موفق برای پایش هر فعالیت استفاده می شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۲۴- پیشینه تحقیق:

تا به حال درباره مدیریت زنجیره تامین و مدیریت ارتباط با مشتری تحقیقات زیادی انجام شده است که بخشی از تحقیقات داخلی انجام شده تاکنون در اینجا ذکر خواهد شد.
تحقیقی با عنوان: ارائه یک مدل تصمیم گیری چندمعیاره برای انتخاب بهترین تامین کنندگان در زنجیره تامین با تلفیق فرایند تحلیل سلسله مراتبی و برنامه ریزی آرمانی (مطالعه موردی صنایع خودروسازی) توسط غلام حسین سلیمانی شیری در سال ۱۳۸۸ انجام گردید. در این تحقیق ارتباط ویژگی های محصول با استراتژی زنجیره تامین مورد بررسی قرار گرفته است و از معیارهای عملکردی سطح یک مدل مرجع عملیاتی زنجیره تامین به عنوان معیار تصمیم گیری استفاده شده است. همچنین از روش های تصمیم گیری چند معیاره مبتنی بر فرایند تحلیل سلسله مراتبی و برنامه ریزی آرمانی برای در نظر گرفتن عوامل کمی و کیفی در انتخاب تامین کننده استفاده شده است.
همچنین در سال ۱۳۸۸ توسط محمدرضا طبیبی, نادر مظلومی مقاله ای با عنوان: « ارائه مدلی به منظور تجزیه و تحلیل، گزینش و اجرای راهبرد زنجیره تامین کسب و کار » ارائه شد. در این مقاله این ساختار علمی مدیریتی با دو ویژگی بارز و عمده زنجیره تامین و مدیریت راهبردی تحت عنوان مدیریت راهبردی زنجیره تامین از ساختار سنتی تبیین می شود. بدین منظور مولفه های مدل مدیریت راهبردی و روابط میان آن ها از دیدگاه جامعه آماری یعنی مدیران کسب و کارهای کشاورزی فعال در بورس کالایی کشاورزی تهران، شناسایی، غربال سازی و با روش معادلات ساختاری تحلیل شده است. بر اساس نتایج مشخص می شود، با این که مدیران به بیشتر متغیرهای شناسایی و تبیین شده مدیریت راهبردی توجه دارند، ولیکن از رابطه میان آن ها و نحوه استفاده از آن آگاه نیستند. در نهایت مدل مدیریت راهبردی ارائه شده در این مقاله راه گشای آنان خواهد بود.
تحقیقی باعنوان :« ارائه روشی برای اندازه گیری چابکی زنجیره تامین با بهره گرفتن از ترکیب تئوری گراف، رویکرد ماتریسی و منطق فازی » توسط احمد جعفرنژاد, علی محقر, مریم درویش, مهرداد یاسایی در سال ۱۳۸۹ انجام شد. در این مقاله نویسندگان ابتدا به اهمیت و ضرورت چابکی زنجیره تولید می پردازند به نظر آنها، برای محیط همیشه در حال تغییر این دوران، چابکی زنجیره تامین عاملی است حیاتی که بر رقابت پذیری سازمان ها اثرگذار می باشد. به منظور ایجاد یک زنجیره تامین چابک ابتدا لازم است معنای زنجیره تامین چابک روشن گردد، چرا که چابکی مفهومی بسیار وسیع ودارای ابعاد متفاوتی می باشد که جنبه های مختلفی از سازمان را در بر می گیرد. به طورکلی، با وجود اینکه در رابطه با چابکی تحقیقات زیادی انجام گرفته است، ولی به نسبت، مفهوم چابکی در زنجیره تامین چندان مورد بررسی قرار نگرفته است. چنین وضعیتی نیاز به تکنیکی جهت اندازه گیری چابکی زنجیره تامین را مشخص می سازد. هدف این مقاله ارائه تکنیکی برای اندازه گیری چابکی زنجیره تامین است، این تکنیک ترکیبی از تئوری گراف و رویکرد ماترسی با منطق فازی و مدلسازی ساختار یافته مفهومی می باشد. تکنیک مذکور در یک مطالعه موردی به کار گرفته شده است و موانع اصلی چابکی زنجیره تامین در این مطالعه موردی شناسایی شده اند.
در سال ۱۳۸۴ مقاله ای با عنوان :« مدیریت زنجیره تامین و پشتیبانی تکنولوژی اطلاعات» توسط علیرضا پویا ارائه گردید. به نظر نویسنده، برای اداره صحیح زنجیره تامین لازم است تا نسبت به خدمات عالی به مشتریان، هـزینه های پایین و زمان چرخه کوتاه اطمینان حاصل کنیم. زنجیره های تامین دارای انواع مختلفی هستند که می توان از مهمترین آنها به «ساخت یکپارچه برای ذخیره کردن»، «پس از تخلیه پرکردن به طور مستمر»، «ساخت برمبنای سفارش» و «مونتاژ کانالی» اشاره کرد. اداره زنجیره تامین با وجود عدم اطمینان در تقاضا و تامین و نیاز برای هماهنگی بین چندین فعالیت تجــــاری شرکاء مشکل است. از اصلی ترین این مشکلات می توان از «اثر شلاق چرمی» و «ذخیره فریبنده» نام برد. راه حلهایی برای مشکلات زنجیره تامین وجود دارند که از آن جمله می توان به «ادغام عمودی»، «موجودی مناسب»، «استراتژی های کاهش عدم اطمینان محیطی» و استفاده از «تکنیک ها و فنون مناسب برنامه ریزی و تولید» اشاره کرد. فناوری اطلاعات نیز با پشتیبانی از راه حلهای ارائه شده گام موثری در حل مشکلات مذکور برداشته است. دومین شکل کمک فناوری اطلاعات از زنجیره تامین به وسیله کارکرد تجارت الکترونیک است که آن را ازطریق خودکارکردن فرایندها و یکپارچه کردن فعالیتهای اصلی شغل تجاری به وسیله یک ساختار الکترونیکی فراهم آورده است. اما اجرای سفارش نیز در تجارت الکترونیک به دلیل نیاز به حمل بسته های کوچک کالا برای مشتریان زیاد مشکل است که این مشکل ازطریق راه حلهایی همانند تحویل درهمان روز و حتی همان ساعت و انبارهای خودکار قابل حل است.
در سال ۱۳۸۳ مقاله ای با عنوان : «زنجیره های تامین» توسط فرهاد متین نفس ارائه و تدوین شد. نویسنده در این مقاله به تشریح این موضوع پرداخته است که چگونه فناوری اطلاعات نقش محوری را در توسعه عملکرد و موفقیت سازمانهای مجازی ایفا می کند و سیستم های اطلاعاتی باعث ارتباط و ترکیب طراحی قابل برنامه ریزی محصول و تولید آن با فعالیتهای طراحی و فرایند تولید می گردد. وی همچنین نوع فناوری اطلاعاتی موردنیاز برای هماهنگی درون سازمانی و بیرون سازمانی را موردبحث قرار می دهد.
همچنین تحقیقی با عنوان « بررسی سیستم مدیریت ارتباط با مشتری در نظام بانکی ایران» در سال ۱۳۸۹ توسط علیرضا شهرکی؛ محسن چهکندی و علیرضا ملاشاهی انجام شد. در این تحقیق سعی بر آن شده است که نقش مدیریت ارتباط با مشتری در بانکهای ایران و نقاط ضعف، قوت، اهداف و همچنین اثرات اجرایی نمودن آن و نقش محوری مشتری به عنوان رکن اساسی وحیاتی برای سرپا نگاه داشتن بانک مورد مطالعه و بررسی قرارگیرد و در پایان پیشنهاداتی برای اصلاح و بهبود کیفیت خدمات در بانک ارائه شده است.

۲-۲۵- مدل مفهومی :

با توجه به تحقیقات انجام شده در ارتباط با دو مفهوم مدیریت ارتباط با مشتر ی و نیز مدیریت زنجیره تامین معلوم شد که تحقیقات انجام شده هر یک از مفاهیم عنوان شده را در یک شرکت یا سازمان بصورت جداگانه مورد بررسی قرار داده اند، بطور مثال شیری در سال (۱۳۸۸)به بررسی ارتباط ویژگی های محصول با استراتژی زنجیره تامین مورد پرداخت و از معیارهای عملکردی سطح یک مدل مرجع عملیاتی زنجیره تامین به عنوان معیار تصمیم گیری استفاده کرده است. همچنین طبیبی و مظلومی(۱۳۸۸) به بررسی ساختار علمی مدیریتی با دو ویژگی بارز و عمده زنجیره تامین و مدیریت راهبردی پرداخته اند. جعفرنژاد و دیگران (۱۳۸۹) به بررسی ضرورت چابکی زنجیره تولید می پردازند به نظر آنها، برای محیط همیشه در حال تغییر این دوران، چابکی زنجیره تامین عاملی است حیاتی که بر رقابت پذیری سازمان ها اثرگذار می باشد. به منظور ایجاد یک زنجیره تامین چابک ابتدا لازم است معنای زنجیره تامین چابک روشن گردد.
پویا (۱۳۸۴ ) به بررسی ارتباط متقابل مدیریت زنجیره تامین و پشتیبانی تکنولوژی اطلاعات می‌پردازد. متین نفس (۱۳۸۳) به این موضوع پرداخته است که چگونه فناوری اطلاعات نقش محوری را در توسعه عملکرد و بررسی سیستم مدیریت ارتباط با مشتری در نظام بانکی ایران دارد. شهرکی و سعی می‌کنند تا نقش مدیریت ارتباط با مشتری در بانکهای ایران و نقاط ضعف، قوت، اهداف و همچنین اثرات اجرایی نمودن آن و نقش محوری مشتری به عنوان رکن اساسی وحیاتی برای سرپا نگاه داشتن بانک مورد مطالعه و بررسی قراردهند.
تاکنون تحقیق مشابهی که به بررسی ارتباط متقابل ابعاد مختلف مدیریت زنجیره تامین و مدیریت ارتباط با مشتری بپردازد انجام نشده است لذا با عیان ساختن ابعاد مختلف مدیریت ارتباط با مشتری و نیز مدیریت زنجیره تامین در این پژوهش سعی شده است با بهره گرفتن از مدلسازی معادلات ساختاری ارتباط متقابل ابعاد مفاهیم یاد شده مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. همانگونه که در شکل ۲-۱۰ مشاهده می‌شود مدیریت ارتباط با مشتری دارای چهار بعد حفظ و مراقبت از مشتری، درک نیازهای مشتریان، ایجاد ارزش برای مشتریان،مشتری‌محوری، مشتری‌گرایی است و مدیریت زنجیره تامین نیز از ۴ بعد کارآیی، یکپارچگی، پاسخگویی و اعتماد تشکیل شده است در این پژوهش ارتباط متقابل اجزای مدل مفهومی مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
کارآیی
حفظ و مراقبت از مشتری
درک نیازهای مشتریان
یکپارچگی
مدیریت زنجیره تامین
مدیریت ارتباط با مشتری
ایجاد ارزش برای مشتریان
پاسخگویی
مشتری‌محوری
اعتماد
مشتری‌گرایی
شکل ۲-۱۰ مدل مفهومی پژوهش
فصل سوم
روش تحقیق

۳-۱- مقدمه:

در این بخش از پژوهش روش جمع آوری و تحلیل داده ها و چگونگی یا شیوه اجرای پژوهش معرفی می‌شود. از آنجایی که خوانندگان پژوهش از طریق خواندن این بخش با نحوه انجام پژوهش آشنا می شوند، لازم است تمامی اجزای ضروری در اینجا توضیح داده شوند. در واقع این بخش دو هدف را دنبال می‌کند:
۱- پژوهشگران دیگر با مطالعه این بخش ، اگر بخواند، آن پژوهش را به دقت و با رعایت کلیه جزئیات تکرارکنند. ۲– خوانندگان قادر باشند، از طریق مقایسه نتایج پژوهش با بخش روش، اعتبار نتایج را مورد داوری قرار دهند(سیف،۲۹،۱۳۸۹). بنابراین ، در این فصل همه مراحل و اجزای ضروری روش پژوهش تشریح می شود. مک برونی (۱۹۹۰) گفته است، بخش روش قلب پژوهش است، و بسیاری از پژوهشگران ابتدا این بخش را می نویسند.

۳-۲-روش تحقیق:

این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی کاربردی است. از آنجایی که ویژگیهای جامعه مورد مطالعه را از طریق پیمایش ارزیابی می نماید، لذا تحقیق حاضر یک تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی است که در آن محقق بدون دستکاری جامعه آن را به صورت هدف قرار داده و پس از جمع آوری داده های مورد نیاز با بهره گرفتن از تکنیک مدلسازی معادلات ساختاری^[۴۵] به تجزیه و تحلیل عوامل پرداخته است. بنابراین روش تحقیق در این مطالعه، روش پیمایشی است. در روش پیمایشی با بهره گرفتن از پرسشنامه به جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز درباره متغیر ها ی تحقیق پرداخته می شود . بطور مصطلح پیمایش یکی از روش های تحقیق اجتماعی است که در آن اعضای جامعه آماری به پرسشهایی در مورد موضوع مورد مطالعه تحقیق، پاسخ می‌دهند. آنها این کار را یا از طریق پرکردن پرسشنامه‌ای که در اختیار آنها قرار می‌گیرد و یا شفاهاً از طریق مصاحبه انجام می‌دهند. فلذا روش تحقیق پیمایشی از روش های کمی است نه کیفی. مشخصه پیمایش، مجموعه ساخت‌مند یا منظمی از داده‌هاست که آن را ماتریس متغیر بر حسب داده‌های موردی می‌نامیم. بدین معنا که اطلاعاتی درباره متغیرها با خصوصیات یکسان، دست کم دو مورد، جمع‌ آوری می‌کنیم و به یک ماتریس داده‌ها می‌رسیم. به عبارت دیگر؛ صفت یا ویژگی هر دو مورد را بر حسب متغیر گردآوری می‌کنیم و با کنار هم گذاشتن این اطلاعات به مجموعه ساخت‌مند یا مستطیلی از داده‌ها می‌رسیم»( دواس، دی ای،۱۳و۱۴،۱۳۸۳).

۳-۳- روش‌ جمع‌ آوری اطلاعات

روش های جمع آوری اطلاعات مورد نیاز در این تحقیق به دو دسته تقسیم می شود:
۱) روش های کتابخانه‌ای ۲) روش های میدانی

۳-۳-۱- روش های کتابخانه‌ای

روش های کتابخانه‌ای در تمامی تحقیقات علمی مورد استفاده قرار می‌گیرد،در تحقیقاتی که ماهیت کتابخانه ای دارند، در این مطالعه بخشی از اطلاعات و داده های مورد نیاز بطریق کتابخانه ای و با بهره گرفتن از متون و مقاله های علمی گردآوری گردید، خصوصاً اطلاعات مورد نیاز برای بخش ادبیات نطری و پیشینه تحقیق با بهره گرفتن از این روش بدست آمد.

۳-۳-۲- روش های میدانی

روش های میدانی به روشهایی اطلاق می شود که برای جمع آوری اطلاعات، محقق ناگزیر است به محیط بیرون برود و با مراجعه به افراد با محیط، و نیز برقراری ارتباط مستقیم با واحد تحلیل یعنی افراد، اعم از انسان، مؤسسات و غیره، اطلاعات مورد نظر خود را جمع آوری کند. با توجه به موارد فوق اطلاعات و داده های مورد نیاز برای مدلسازی معادلات ساختاری با بهره گرفتن از پرسشنامه و ارائه آن به کارکنان بخشهای مختلف شرکت فولاد اسفراین جمع آوری گردید.

۳-۴- جامعه آماری و نمونه آماری:

جامعه آماری این تحقیق، شامل مدیران و کارکنان بخشهای مختلف شرکت فولاد اسفراین است.

۳-۴-۱- خلاصه ای از وضعیت شرکت فولاد اسفراین

تاریخچه اصلی طرح مجتمع اسفراین به قبل از انقلاب باز میگردد. مطالعات و بررسیهای کارشناسی توسط مشاورین وقت و مصوبات نیمه اول دهه پنجاه در شورای اقتصاد بیانگر نیاز مبرم نظام صنعتی کشور در آن سالها به ایجاد صنایع ملی و مادر خصوصاً در زمینه صنایع تولید کننده ماشین آلات صنعتی، به منظور توسعه صنعتی کشور و کاهش وابستگی این گونه صنایع به خارج از کشور می باشد.
در راستای هدف مذکور و بر اساس مطالعات کارشناسان داخلی و خارجی، سازمانها و تشکیلاتی جهت توسعه صنایع کشور ایجاد گردیدند. از جمله نهادهای تأسیس شده بر پایه تفکر مزبور “ بنیاد صنعتی اسفراین ” بود که بر اساس موافقتنامه های متبادله طرح با سازمان برنامه و بودجه در سال ۱۳۵۴ بایستی صنایعی چون ذوب و قطعه ریزی ( فولادی، چدنی و آلیاژهای غیر آهنی )، ذوب و شمش ریزی، آهنگری( با قالب باز و بسته )، ماشینکاری، عملیات حرارتی و تکمیل محصول در منطقه ای مجاور ایستگاه راه آهن اسفراین احداث و در نهایت کارخانه ساخت ماشینهای سنگین تحت عنوان طرح “ بنیاد عظیم صنعتی اسفراین ”با همکاری و پشتیبانی کشور شوروی سابق شکل می گرفت. اجرا این طرح به دلیل نیاز به بودجه عظیم ارزی در آن سالها قرار بود از طریق فروش بلند مدت گاز به کشور شوروی سابق تحقق پذیرد. اما این طرح بدلیل تغییر و تحولات ناشی از انقلاب اسلامی متوقف و دوره سکوت و رکود خود را در پیش گرفت، در فرصتهای مناسب پیش آمده بعد از انقلاب، ادامه اجرای طرح مذکور بدلایلی میسر نگردید.
ولی بالاخره در اثر مطالعات و بررسیهای بعمل آمده، بنحوی پی گیری و مورد تجدید نظر اساسی قرار گرفت. در سیاست گذاری جدید قرار بود طرح متمرکز قدیم ساخت ماشینهای سنگین، به صورت طرح های کوچکتری به مقتضای نیاز هر منطقه از کشور به اجرا در آید که یکی از مهمترین آنها “ ماشین سازی کرمان ” ، برای ساخت ماشین آلات و تجهیزات معدن بود که در سال ۱۳۶۱ مطالعات و بررسیهای فنی و اقتصادی آن به مشاور واگذار گردید. متعاقب این اقدام، ۳۷ نفر از نمایندگان استان خراسان طی درخواستی از نخست وزیر وقت در سال ۱۳۶۷ مصادف با آغاز تدوین برنامه پنج ساله اول خواستار و پی گیر اجرای طرح اسفراین شدند.
در این اثنا لزوم تولید قطعات صنعتی سنگین و همچنین ضرورت توسعه کشور در زمینه صنایع سنگین موجب گردید. که نقش حیاتی ایجاد صنایعی چون صنعت ریخته گری و آهنگری در توسعه صنایع سنگین کشور محرز وباجامعیت بخشیدن به طرح قبلی، طرح جدیدی تحت عنوان “ طرح ایجاد کارخانه ریخته گری و آهنگری قطعات سنگین ” پیشنهاد گردد. که پس از بررسیهای فنی و اقتصادی بعمل آمده طرح مذکور در کلیه مراجع قانونی ذیربط تصویب و موضوع توسط ریاست محترم مجلس شورای اسلامی وقت برای بار دوم در پروتکل همکاری های صنعتی فی مابین ایران و شوروی سابق در سال ۱۳۶۸ مطرح گردید . به علت عدم توفیق در اجرا طرح در چار چوب این پروتکل بدلیل فروپاشی شوروی، در ادامه اجراء طرح با بهره گرفتن از همکاری سایر کشور های تأمین کننده ماشین آلات در سال ۱۳۶۹ با اعتباری بالغ بر ۵۱ میلیارد ریال ( ۳۰۰ میلیون دلار بعلاوه ۳۰ میلیارد ریال ) به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. بر اساس مصوبه مورخ ۱۰/۱۰/۱۳۶۹ شورای اقتصاد، محل اجرا طرح شهر اسفراین تعیین و در تاریخ ۲۹/۹/۱۳۷۰ با پیگیریهای مجری وقت طرح عملیات اجرائی مرکز آموزش ( مرکز فولاد فعلی ) در داخل محدوده شهر اسفراین و ساختمانهای صنعتی طرح در محل سایت کارخانه واقع در کیلومتر ۱۰ جاده اسفراین – بجنورد آغاز شد.
وضعیت موجود شرکت
با توجه به اهداف طرح ایجاد کارخانه ریخته گری و آهنگری قطعات سنگین ، در طرح اولیه بخش های تولیدی و جنبی متنوعی نظیر ذوب و قطعه ریزی (فولادی،چدنی و آلیاژهای غیرآهنی) ، ذوب و شمش ریزی، آهنگری (قالب باز و قالب بسته) ، ماشینکاری، عملیات حرارتی و تکمیل محصول، برای طرح در نظر گرفته شده بود.
اما در بازنگری های بعدی با توجه به نظر سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، کل طرح به پروژه های آهنگری شعاعی و مرکز فولاد ، پرس سنگین و ذوب و ریخته گری، ماشینکاری و عملیات حرارتی تقلیل یافت.
مرکز فولاد (مرکز آموزش) طراحی و اجرای مرکز فولاد ، براساس تامین نیروی انسانی طرح ، ارتقاء دانش فنی کارکنان در دوران بهره برداری و فراهم آوردن زمینه ای برای پژوهش به منظور جذب تکنولوژی و ارتقاء کمی و کیفی تولید فولادهای آلیاژی انجام شد. این مرکز در زیربنای ۲۸۰۰۰ مترمربع ساخته شد و در حال بهره برداری است. ظرفیت تولید این مرکز ۳۰۰۰ تن شمش فولادی و ۲۰۰۰ تن قطعات آهنگری شده در سال می باشد.کارگاهها و آزمایشگاههای عمده این مرکز عبارتند از :

• – Yuval Shany,op.cit , p. 918. ↑

• – C.Chinkin, Alternative Dispute Resolution under International Law, International Dispute Settlement, Ashgate , Dartmouth, ۲۰۰۱,p. 504. ↑

• – Henry G Schermers, “The Role of Domistic Courts in Effectuating International Law”, Leiden Journal of International Law, Vol. 3, No. 1 ,1990, pp.77-79 ↑

• -Resolution on the Activities of National Courts and the International Relations of Their State; ↑

• – مهدی حدادی، “نظارت دیوانهای ملی بر اجرای حقوق بین‌الملل”، اندیشه های حقوق خصوصی، شماره ۶،بهار و تابستان ۱۳۸۳،ص ۱۰۶ ↑

• – Paolo G Carozza, “Subsidiarity as a Structural Principle of International Human Rights Law”, op.cit , p. 67. ↑

• -Non precluded measures (NPM) clauses ↑

• – William W. Burke-White, Andreas von Staden, “Investment Protection in Extraordinary Times: The Interpretation and Application of Non-Precluded Measures Provisions in Bilateral Investment Treaties “,Virginia Journal of International Law,Vol 48:2,p.314.↑

• – شروط غیر مانع در حوزه معاهدات دیگربه عنوان شروط استثناء ( clauses Exception )، شروط محدود کننده ((limitation clauses، شروط خود داوری (Self-Judging)، شروط خود ارجاعی ( self-referential) و یا شروط فرار و یا عدول (Escape Clauses and Withdrawal Clauses) نیز بیان می‌گردند. ↑

• – Ibid , pp 369, (NPM clauses as incorporating a “margin of appreciation” that grants states some latitude to make initial determinations as to whether their actions are covered by an NPM clause) ↑

• – در رابطه با شروط غیر مانع مربوط به مسائل امنیتی رجوع شود به:

See China-Germany BIT, Protocol, art 4(a). U.K.-India BIT, art 12(2); U.S.-Panama BIT, art. X(1); Canadian 2004 Model FIPA, art. 10(4)(a)–(b). Peru-Paraguay BIT, art. 11(1).Peru-Venezuela BIT, , art. 3(5); Peru-Bolivia BIT, art 3(5) , Belgium-Luxembourg-Mexico BIT, art 3(2), Uzbekistan-Belgium-Luxembourg BIT, art. 3(2) ↑

• – در رابطه با شروط غیر مانع مربوط به نظم عمومی رجوع شود به:

See Germany-El Salvador BIT, art. 3(7). Belgium-Luxembourg-Mexico BIT, art. 3(2). U.S.-Argentine BIT, art. XI. Agreement on the Mutual Promotion and Protection of Investments, Port.- India, art. 12, ↑

• – در رابطه با شروط غیر مانع مربوط به سلامت عمومی رجوع شود به:

See China-Germany BIT, Protocol, art 4(a). Canada-Uruguay BIT, Annex I § III 2(b); Canadian 2004 Model FIPA, art. 10(1)(a). Agreement for the Promotion and Protection of Investments, Czech Rep.-India, art. 12, Oct. 11, 1996 ↑

• – در رابطه با شروط غیر مانع مربوط به اخلاق عمومی رجوع شود به:

See China-Germany BIT, Protocol, art 4(a). Treaty Concerning the Reciprocal Encouragement and Protection of Investments, U.S.-Egypt, art. X(1), Mar. 11, 1986, Peruvian BITs, Qatar-Turkey BIT, art. VII(1). ↑

• -Escape and Withdrawal ↑

• – Timothy Lanier Meyer, The Evolution of International Law, ProQuest, 2008,pp.16-18. ↑

• -Mathias Herzing, Essays on Uncertainty and Escape in Trade Agreements, Institute for International Economic Studies, Stockholm University, Monograph Series No. 50,2005, p.1. ↑

• -unilateral considerations ↑

• -SR.19/12, p. 196. ↑

• – Pablo Gonzalez M,” Escape Clauses and Targeting of the Real Exchange Ratethe Case of Nominal Exchange Rate Pegging “,Economic Analysis Review, Vol. 25, No. 1, p.120 ↑

• – Sempra Energy Int’l v. Argentine Republic, ICSID Case No. ARB/02/16, Award (Sept.28, 2007, para. 379 ↑

• -Stephan Schill , Robyn Briese ,”Self-Judging Clauses in International Dispute Settlement “, op.cit, p.77. ↑

• – GATT , c/m/57 , EC (and EC members), Canada, Australia against Argentina Malvinas/Falklands and a, 1995, p. 600-601, 603 and 605- 606. ↑

• -US – Indian , bit , art. 18(2) , 2004 , http://www.state.gov/documents/organization/117601.pdf ↑

• – Egypt–India, Treaty for the Promotion and Reciprocal Protection of Investments, art 11(2), Apr. 9, 1997, http://finmin.nic.in/bipa/Egypt.pdf ↑

• -North American Free Trade Agreement (NAFTA), signed 17 December 1992, art 2012(1) ,entered into force 1 January 1994, ↑

• -Australian Treaty Series 2005, No. 1, signed 18 May 2004 , art 22(2) , entered into force 1 January 2005. ↑

• -عباسعلیکدخدایی، نادر ساعد ، «بررسی انتقادی مشروعیت اختتام یک جانبه معاهده موشک های ضد بالستیک از منظر حقوق بین‌الملل»،مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره ۶۰،۱۳۸۲، ص ۱۹۶ ↑

• • – مبنای حقوقی اصل برابری حاکمیت را می‌توان در سندهای بین‌المللی زیر یافت: ۱- در بند ١ مادۀ ٢ منشور ملل منشور سازمان ملل متحد ۲- اعلامیۀ مجمع عمومی ملل متحد درسال ١٩٧٠ دربارۀ اصول حقوق بین‌الملل در زمینۀ ‏روابط دوستانه و همکاری میان دولتها مطابق منشور ملل متحد، ۳- اعلامیۀ اصول سند نهای هلسنکی ١٩٧۵ ۴- سند نهایی سال ١٩٩٨ دیدار نمایندگان دولتهای اشتراک کننده در کنفرانس همکاری و کمنیت در اروپا ۵- اعلامیۀ پاریس برای اروپایی نو ١٩٩٠. ↑

  ( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• – Andrew Emmerson, “Conceptualizing Security Exceptions: Legal Doctrine or Political Excuse?’ “, Journal of International Economic Law, vol 11, 2008, p.137. ↑

• – Stephan Schill , Robyn Briese , Self-Judging Clauses in International Dispute Settlement,op.cit, p.138. ↑

• – شروط غیر مانع در بیشتر کنوانسیون‌ها بین‌المللی و منطقه‌ای به مانند کنوانسیون اروپایی حقوق بشر ( مواد ۸-۱۱ )، کنوانسیون آمریکایی ( مواد ۱۲،۱۳،۱۵،۱۶)و منشور عرب (Arab Charter on Human Rights) صراحتاً قید شده است بطوریکه به عنوان مثال در بند (الف)ماده ۴ منشور عرب بیان شده است: «الف)هیچ محدودیتی نباید بر حقوق و آزادی‌های شناسایی شده به موجب این منشور وضع‌ شود مگر آن‌که چنین محدودیت‌هایی به موجب قانون برای حمایت از امنیت ملی و اقتصادی،نظم‌ عمومی،بهداشت یا اخلاق یا حقوق و آزادی‌های دیگران ضرورت داشته باشد. » ↑

• – Mary Helen Mourra, Thomas E. Carbonneau , Latin American Investment Treaty Arbitration: The Controversies and Conflicts , Kluwer Law International, 2008 , p.139. ↑

• – Robyn Briese , Stephan Schill, “Self-Judging Clauses Before the international court of justice,”, Melbourne Journal of International Law, Vol. 10, Number 1, May 2009, p. 327. ↑

• – Eyal Benvenisti, Moshe Hirsch, The Impact of International Law on International Cooperation: Theoretical Perspectives,Cambridge University Press, 2004,p. 231. ↑

• – Goodman Ryan , “Norms and National Security: The WTO as a Catalyst for Inquiry“,Chicago Journal of International Law, Vol. 2, No. 1, 2001, p.101. ↑