طرح مسئله: خانواده به عنوان یک عامل مؤثر بر شخصیت فرزندان نقش مهمی در تاب آوری آن ها در برابرمصرف سیگار و مواد مخدر دارد. هدف این پژوهش شناخت رابطه کارکرد خانواده و تاب آوری فرزندان آن ها در برابر مصرف سیگار و مواد مخدر است. روش: این پژوهش، از نوع پژوهش های همبستگی و نمونه مورد بررسی شامل ۱۴۵ دانش آموز پسر دبیرستانی بود که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای، انتخاب شدند. برای اندازه گیری متغیرها، از ابزار سنجش خانواده (FAD) و پرسش نامه محقق ساخته تاب آوری در برابر مصرف مواد، استفاده شد. شاخص های روان سنجی پرسش نامه محقق ساخته تاب آوری در برابر مصرف مواد از طریق بررسی روایی محتوا، روایی همگرا، بازآزمایی و ضریب آلفای کرونباخ، آزمون گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها، ضریب همبستگی پیرسون و روش تحلیل رگرسیون چندگانه به کار برده شد. یافته ها: نتایج ضریب همبستگی نشان داد که بین ابعادکارکرد خانواده (حل مسئله، آمیختگی عاطفی، نقش ها، کنترل رفتار، ارتباط و کارکرد کلی) و تاب آوری در برابر مصرف مواد، رابطه مستقیم و معنی دار وجود داشت. فقط خرده مقیاس پاسخ دهی عاطفی رابطه معنی داری را نشان نداد. خرده مقیاس آمیختگی عاطفی توانست ۱۳% از واریانس تاب آوری در برابر مصرف مواد را پیش‌بینی کند.
نتایج: نتایج به دست آمده از این مقاله نشان می‌دهد که هرچه کارکرد خانواده، وضعیت سالم تر و مطلوب تری داشته باشد، تاب آوری فرزندان در برابر مصرف مواد بیش تر خواهد بود.
کشتکاران (۱۳۸۸) در بررسی رابطه الگوهای ارتباطی خانواده با تاب آوری در دانشجویان دانشگاه شیراز بیان کردند هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه الگوهای ارتباطی والدین (گفت و شنود و همنوایی) با تاب آوری دانشجویان است.
این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. بدین منظور۲۰۰ نفر از دانشجویان سال اول که در مقطع کارشناسی در دانشگاه شیراز مشغول تحصیل بودند، به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزارهای به کار رفته شامل مقیاس تاب آوری بزرگسالان (فریبرگ[۸۲] و همکاران،۲۰۰۳) و مقیاس تجدیدنظر شده الگوهای ارتباطی خانواده (ریچی۲ و فیتز پاتریک۳،۱۹۹۴) بود، که برای بررسی پایایی این ابزارها از آلفای کرونباخ و برای بررسی روایی از روش تحلیل عامل استفاده شد که هر دو پرسشنامه پایایی و روایی خوبی را نشان می‌داد. برای بررسی اینکه آیا انواع الگوهای ارتباطی خانواده قدرت پیش‌بینی کننده تاب آوری را دارا هستند، از تحلیل رگرسیون و برای بررسی تفاوت میان انواع اشکال خانواده از منظر تاب آوری از تحلیل واریانس استفاده شد. نتایج تحلیل آماری یافته ها از طریق تحلیل واریانس و رگرسیون چند متغیری نشان داد که، اولا بعد گفت و شنود پیش‌بینی کننده مثبت تاب آوری است (۰۰۱/۰)، اما بعد همنوایی پیش‌بینی کننده منفی تاب آوری است (۰۰۵/۰) و بین انواع الگوهای ارتباطی یعنی خانواده های کثرت گرا و توافق کننده و خانواده های بی قید و محدود کننده تفاوت معنادار (۰۰۱/۰) از لحاظ میزان تاب آوری وجود دارد.
سلیمانی نیا و همکاران(۱۳۸۴) در تحقیقی با عنوان نقش سلامت روان در ظهور رفتارهای پر خطر نوجوانان نشان دادند که هر دو بعد منفی و مثبت سلامت روان در ظهور رفتارهای پرخطر نوجوانان نقش دارد و نیز بین نوجوانانی که رفتارهای پرخطردارند و آنهایی که رفتار های پرخطر ندارند در اغلب شاخص های منفی و مثبت سلامت روان تفاوت معنی داری وجود دارد. زاده احمدی و احمدآبادی(۱۳۸۷) با مطالعه ی هم وقوعی رفتارهای پرخطر در بین نوجوانان نشان دادند که بین تمامی رفتارهای پرخطر رابطه ی مثبت و معناداری برقرار است. بر اساس نتایج این پژوهش متغیرهای مصرف الکل، دوستی با جنس مخالف در مواد مخدر وروان گردان به همراه جنسیت (پسر)، تحصیلات مادر، رشته تحصیلی و درآمد خانواده (زیر دویست هزارتومان) بیشترین واریانس خطرپذیری جنسی را تعیین می‌کنند.
باریکانی (۱۳۸۷) با بررسی رفتارهای پرخطر در نوجوانان مدارس راهنمایی و دبیرستان های شهر تهران به نتایج زیر رسید:
میانگین سنی افراد شرکت کننده ۱۴٫۸سال (انحراف معیار۱٫۴)، ۸۸٫۷ افراد براین باور بودند که سیگار برای سلامتی آنه ضرردارد .۱۲% سیگار مصرف می‌کردند ۳۰٫۶ تجربه مصرف قلیان داشتند.۱۰% دریک ماه گذشته الکل و ۲% هرویین مصرف کردند. جوامع غربی با توجه به اینکه از فرهنگی باز و نامحدودی برای نوجوانان برخوردارند و نیز برای اینکه اهمیت زیادی برای آزادی کودکان و نوجوانان از نظر عدم محدودیت و فشار محیطی قایل هستند به همین دلیل میزان ارتکاب به رفتارهای پرخطر در این فرهنگ ها بیشتر از جوامع شرقی و اسلامی است.
مثلا دریک جامعه ی اسلامی مصرف مشروبات و روابط جنسی بی بند وبار، حمل اسلحه و دیگر رفتارها امری نادر و مذموم است. در حالی که این رفتارها در فرهنگ های غربی نوعی عدم محدودیت وآسایش روانی است.
۲-۷-۲ مطالعات خارجی
آلورد و همکاران[۸۳] ( ۲۰۰۸ ) در مطالعاتشان بیان کردند که تاب آوری به مهارت ها و توانمندی هایی اشاره دارد که فرد را قادر می‌سازد با سختی ها، مشکلات و چالش ها سازگار شود. هر چند برخی از ویژگی های تاب آوری قابل آموزش می‌باشد، با یک جمع بندی کلی می توان تاب آوری را شامل موارد زیر دانست: حفظ آرامش زیر فشار، انعطاف پذیری در مواجهه با موانع، اجتناب از راهبردهای فرسایشی، حفظ خوش بینی و احساسات مثبت به هنگام دشواری ها و خلاص شدن از موانع درونی. فرد تاب آور به طور عادی قادر به تفکّر خلاقانه و منعطف درباره حل مسائل است. یعنی هر وقت که نیاز داشته باشد از افراد دیگر کمک می‌خواهد و از شایستگی حل مشکلات مربوط به خود و دیگران برخودار است. افراد تاب آور درجه هایی از سلامتی و استقلال را نشان می‌دهند. آن ها قادرند که خود فکر کنند و آن را عملی سازند. آن ها می‌توانند نظرات انتقادی خود را به دیگران انتقال دهند. آن ها احساسات خوبی نسبت به اطرافیان دارند و به توانایی خود برای تغییر دادن محیطشان باور دارند.
جوکر[۸۴](۲۰۰۸) در مطالعات خود بیان کردند در شرایط پر استرس کسانی که از سر سختی و تاب آوری بالاتری برخوردارند، سلامت روانی بیشتری دارند تا کسانی که از سرسختی و تاب آوری پایین تری برخوردارند.
گارنفسکی و کراج[۸۵](۲۰۰۷)در مطالعاتشان نشان دادند که استفاده از راهبردهای غیر سازگارانه ی تنظیم شناختی هیجان (مقصر دانستن خود، نشخوار فکری و مصیبت بار تلقی کردن) در بزرگسالان دچار اختلال روانی شایع تری است و نوع راهبرد تنظیم شناختی هیجانی با علایم افسردگی رابطه دارد.
