در انتخاب روش های فوق دو عامل اساسی نقش دارند:
-
- تمایل و توانایی رسیدن به خواسته‌ها و تقاضاهای منبع تکنولوژی
- کنترل منبع تکنولوژی برنحوه استفاده از تکنولوژی مطابق با خواست‌ها و شرایط مورد نظر.
از ترکیب این دو عامل، ماتریسی با چهار موقعیت مختلف برای انتخاب روش فعالیت به دست می‌آید (آراستی و همکاران، ۱۳۸۷).
به طور مثال هنگامی که منبع تکنولوژی بر استفاده از تکنولوژی مطابق خواسته‌هایش کنترل دارد و گیرنده تکنولوژی نیز تمایل و توانایی رسیدن به خواسته های منبع تکنولوژی را دارد سیستم‌های همکاری پیشنهاد می‌گردد.
- مدل جامع (دلاوری- آراستی)
مدل‌هایی که قبلاً ارائه گردید، از دیدگاه های متفاوت به بررسی عوامل تاثیر گذار برانتخاب روش اکتساب تکنولوژی پرداخته‌اند که بعضی از این عوامل مشترک هستند. اما در این مدل جامع با یکسان سازی عوامل مشترک و طبقه بندی عوامل مؤثر بر انتخاب روش اکتساب تکنولوژی، مدلی جامع برای انتخاب روش (روش های ) مناسب اکتساب ارائه می‌گردد.
در اینجا عوامل مؤثر بر انتخاب روش مناسب اکتساب تکنولوژی به پنج طبقه تقسیم بندی شده‌اند که در نگاره (۲-۸) نمایش داده شده است. در هر طبقه وضعیت‌های مختلف هر یک از عوامل مورد بررسی قرار گرفته و برای هر حالت روش‌هایی پیشنهاد شده است (دلاوری و آراستی، ۱۳۸۳، آراستی و همکاران، ۱۳۸۷).
جدول ۲-۸ مدل جامع انتخاب روش مناسب اکتساب تکنولوژی (آراستی)
طبقه
شرح
وضعیت
روش انتقال تکنولوژی
میزان آشنایی شرکت با بازار و تکنولوژی مورد نیاز
– تکنولوژی پایه
– بازار پایه
اخذ مالکیت
– تکنولوژی پایه
– بازار جدید و شناخته شده
اخذ مالکیت
همکاری مشترک
– تکنولوژی پایه
– بازار جدید و نا شناخته
همکاری مشترک
ائتلاف‌ها
– تکنولوژی جدید و شناخته شده
– بازار پایه
اخذ مالکیت
خرید حق امتیاز
– تکنولوژی جدید و شناخته شده
– بازار جدید و شناخته شده
اخذ مالکیت
خرید حق امتیاز
– تکنولوژی جدید و شناخته شده
– بازار جدید و ناشناخته
استخدام و تبادل نیروی انسانی
– تکنولوژی جدید و ناشناخته
– بازار پایه
همکاری مشترک
ائتلاف‌ها
– تکنولوژی جدید و ناشناخته
– بازار جدید و شناخته شده
استخدام و تبادل نیروی انسانی
– تکنولوژی جدید و ناشناخته
– بازار جدید و ناشناخته
استخدام و تبادل نیروی انسانی
طبیعت تکنولوژی
عمر تکنولوژی
پیدایش
تملک سهام
ابتدای رشد
ائتلاف‌ها
همکاری مشترک
قراردادهای پیمانکاری تحقیق و توسعه
بلوغ
خرید حق امتیاز
زوال
برونسپاری
مشخصات
سازمان دارنده تکنولوژی (منبع تکنولوژی)
نوع همکاری مطلب میان گیرنده و دارای تکنولوژی
نوع همکاری مطلب میان گیرنده و دارای تکنولوژی
هدف از همکاری
قابلیت تعریف مفاد همکاری
نحوه ارتباط با شرکت
قابلیت تقسیم سرمایه
سیاست‌های شرکت گیرنده تکنولوژی
سطح سرمایه گذاری
سطح مالکیت بر شرکت سطح مالکیت بر شرکت
ضرورت دستیابی سریع به تکنولوژی
ضرورت دستیابی سریع به تکنولوژی
کم
همکاری مشترک
قراردادهای پیمانکاری تحقیق و توسعه
بالا
خرید حق امتیاز
تامین از بیرون
قابلیت حفاظت از تکنولوژی
ضعیف
اخذ مالکیت / ادغام
بسته (محکم)
–
سطح ریسک
بالا
همکاری مشترک
پایین
ائتلاف‌ها
ضرورت تملک بر تکنولوژی
غیر ضروری
برونسپاری
کم
خرید حق امتیاز
بالا
همکاری مشترک
قراردادهای پیمانکاری تحقیق و توسعه
توانایی تکنولوژی در بنگاه
بالا
اخذ مالکیت یک شرکت
متوسط
قراردادهای پیمانکاری تحقیق و توسعه
همکاری مشترک
ائتلاف‌ها
خرید حق امتیاز
پایین
برونسپاری
۲-۸- مروری بر تحقیقات گذشته
با توجه به هدف این تحقیق که انتخاب شیوه مطلوب اکتساب تکنولوژی در صنعت پتروشیمی می‌باشد در این بخش ابتدا جایگاه اکتساب تکنولوژی در مطالعات صورت پذیرفته در سطح دنیا نشان داده شده است. سپس به برخی از مطالعات صورت پذیرفته، و بررسی مدل‌های موجود حاصل گردیده شده است، نمایش داده می‌شود.
۲-۸-۱- جایگاه اکتساب تکنولوژی در مطالعات صورت پذیرفته
مطالعاتی که در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در خصوص تکنولوژی و مباحث مرتبط با آن صورت پذیرفته است. به پنج بخش عمده سازمان، استراتژی تکنولوژی، طراحی نوآوری و بهبود محصولات جدید، سیاست تکنولوژی و اکتساب تکنولوژی قابل تفکیک می‌باشد. در (جدول ۲-۹)، متداول‌ترین تحقیقاتی که در این پنج بخش انجام شده، در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته در سال‌های ۱۹۹۷-۱۹۹۶ و ۲۰۰۵-۲۰۰۴ مقایسه شده است. همچنین جایگاه اکتساب تکنولوژی در میان مطالعات صورت گرفته در حوزه تکنولوژی به خوبی مشهود است.
جدول ۲-۹ متداول‌ترین تحقیقات صورت پذیرفته در حوزه تکنولوژی در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته
ستین دمار[۶۴] و همکاران،(۲۰۰۹)
مطالعات انجام شده در کشورهای توسعه یافته
مطالعات انجام شده در کشورهای در حال توسعه
سازمان
(% ۱۵)
سیاست تکنولوژی
(%۸٫ ۱۲)
استراتژی تکنولوژی
(%۹ .۹)
سازمان
(%۱٫ ۱۲)
طراحی نوآوری و بهبود محصولات جدید
(%۴٫ ۸)
اکتساب تکنولوژی
(%۴٫ ۱۱)
سیاست تکنولوژی
(%۷٫ ۷)
مدیریت تحقیق و توسعه
(%۵٫ ۸)
اکتساب تکنولوژی
(%۹٫ ۴)
بهبود فنی، تغییرات فنی تکنولوژیکی
(%۸٫ ۷)
۲-۸-۲- سابقه تحقیقات و مطالعات انجام گرفته
سابقه مطالعات انجام گرفته در این زمینه را در دو بخش تحقیقات انجام گرفته در خارج از کشور و داخل کشور به طور مجزا بیان می‌کنیم:
