بُختی: شتر قوی درازگردن متولد از عربی و عجمی منسوب است به بخت نصر. شتر خراسانی. نوعی شتر قوی بزرگ سرخ که از جانب خراسان آرند و این منسوب به بخت است که پادشاهی بوده است و آن را بخت نصر نیز می‏خوانند. پادشاه مذکور ماده شتر عرب و نر شتر عجم را جفت ساخته بود، نتیجه‏ای که از آن حاصل شد آن را شتر بختی گویند. شتر دو کوهان
بَدر: ماه شب چهارده، ماه کامل. رسیده شدن خرما. بدرالتمر: رسیده شد خرما. در متن در هر دو معنا به کار رفته است. بدر ظاهراً در معنای میوه‏ی رسیده به کار رفته است.
بَسط: فراخی، وسعت. اصطلاحی است عرفانی مقابل قبض، در نزد ارباب سلوک انبساطی که سالک را دست دهد.
بَلَبان: نام سازی که به اشتراک لب و دست می‏نوازند و به همین سبب آن را به هندی منه چنگ گویند. برخی آن را به معنی انغوزه دانند.
بن دندان: از بن دندان کنایه از انقیاد و فرمانبرداری و اطاعت. با کمال اطاعت. رغبت تمام.
بَهرَمان: نوعی یاقوت سرخ. نوعی پارچه‏ی ابریشمین
بیره: در حاشیه نسخه د آمده است: «وجه تشبیه، آن است که بیره را برای اقبال‏ کاری می‏گیرند آن را بر گردن می‏نهند و این عمل شاید در ولایت باشد.»

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بیغاره: سرزنش. ملامت. طعنه
بیغوله: کنج. گوشه
پان: اسم هندی تَنبول است .معجونی از برگ تانبول و آهک و فوفل که هندوان همیشه در دهان دارند و آب آن بیرون کنند.
پرده‏ی زنبوری: پرده‏ای از حصیر یا پارچه‏ی مشبک. پرده و تجیرهای سوراخ سوراخ. در حاشیه‏ی نسخه اساس آمده است: «پرده‏ی زنبوری آن پرده که بر او نقش باشد به طور خانه زنبور (چراغ هدایت) پرده زنبوری نوعی از پرده باشد به شکل شأن زنبور.» در نسخه د آمده است: «پرده‏ی خیال که قوه‏ی متخیله‏ در آن مودعه است.»
پرکاله: پاره، لخت
پرند: نوعی پارچه‌ی ابریشمیِ ساده و بدون نقش و نگار. حریر ساده
پرنیان: حریر منقش. حریر چینی که نقش‏های بسیار دارد.
پری: فرشته. جن. مقابل دیو. نوعی از قماش است در نهایت ملایمی بسان مخمل، خوابکی هم دارد و رنگارنگ می‏باشد و از آن مسند و فرش سازند.
پَلارک: جنسی است از پولاد گوهردار هندی. تیغ جوهردار
تافته: نوعی از بافته و پارچه‏ی ابریشمی. تافته‏ی بوته‏دار: پارچه‏ی گلدار. بوته: گلی که بر روی پارچه و جزو آن نقش کنند.
تال: نام سازی است در هند که از روی سازند. این لفظ مفرس از” تهال” هندی است و حرف “ها” در آن نیم تلفظ است که در زبان فارسی نیست از این جهت به “تال” مفروس گشته. لفظ مذکور را فقط شعرای فارسی که در هند بودند یا هند را دیدند استعمال کردند در واقع لفظ هندی است. زنگ. طبق فلزی
تالاش: جنگ و جدال، از لغات تاتاری است و در اشعار فارسی وارد شده و به ‌صورت تلاش نویسند.
تَتار: تاتار است که آن ولایتی باشد از ترکستان که مشک خوب از آنجا آورند. در متن، با توجه به اینکه تتار شهری مشک حاصل است به معنای خوشبو به کار رفته است. “دماغ از تار موی او تتار است”
تُتُق: چادر و پرده‏ی بزرگ
تثلیث: سه گوشه کردن .در علم احکام نجوم واقع شدن ستاره‏ای است به چهارم برج که ثلث فلک است از ستاره‏ی دیگر و آن نظر سعد است.
تذرو: مرغی است رنگین و نیکو. قرقاول
تَرجُمان: نیازی را گویند که پس از ارتکاب جرم گذرانند. تاوان
ترقیم: نوشتن. کتابت کردن
ترنج: میوه‏ای است معروف و مشهور از نارنج بزرگ‏تر و همانا برای کثرت چین و شکنجی که بر روی آن است بدین اسم موسوم شده است. پوست آن را مربا سازند و به عربی تفاح مائی خوانند. نقش گل بزرگی مدور یا چند گوش که در میان قالی بافند.
تطیب: خود را خوشبوی کردن
تعویذ: پناه دادن و در پناه آوردن .دعایی که برای رفع بلا و دفع چشم زخم به گردن یا بازو بندند.
تفوق: برتری یافتن
تقطیع: پاره پاره کردن. آرایش و پیرایش لباس .(فارسیان به معنی تکلف کردن و آراستن خویش به جامه و غیره استعمال کنند.)
تل: پشته، تپه‏ی بلند
تلوین: رنگ به رنگ کردن
تَنبول: تَم برگی باشد که در هندوستان پان گویند و با آهک و فوفل خورند. لب را سرخ کند و دندان را پاک دارد. تامبول
تو بر تو: در متن به معنای پی در پی آمده است.
تیغ دودمه: تیغ دوروی. تیغی که به هر دو طرف او تیزی و آبداری باشد.
ثریا: پروین و آن مجموعه شش ستاره نزدیک به هم در برج ثور که منزل بیست و هشتم از منازل ماه است.
جِبِلی: طبیعی، ذاتی، فطری
جُرّه: نرینه‏ی هر جانور باشد از چرنده و پرنده عموماً. باز نر
جَزَع: فغان و فریاد، ناله و زاری.
جَزْع: مهره‏ی یمانی که در او سفید و سیاه باشد. شبه پیسه‏ی یمانی که چشم را در سپیدی و سیاهی به وی تشبیه دهند و مهره‏ی سلیمانی نیز گویند. مهره‏ی سلیمانی که سفید و سیاه باشد.
جَلاجِل: ج ِ جُلجُل. زنگوله‏های خرد که بر چرم دوزند و در گردن اسب و شتر و گاو اندازند. چیزی باشد مانند سینه‏بند که در آن زنگ‏ها و جرس‏ها نصب کنند. حلقه‏های فلزی که دور دف نصب کنند.
جَنتر: نام سازی است مخصوص اهل هند که آن را بین نیز گویند. شکل آن با ترازو مشابهت دارد و آن چوبی باشد مثل گردن طنبوره و زیر هر دو سر آن کدوی مدور وصل کرده باشند و بر آن چوب که بالای هر دو کدو باشد مثل طنبوره تارها کشند، پس آن چوب به منزله شاهین ترازو است و هر دو کدو به منزله هر دو پله ترازو. و در بهارعجم آمده که جنتر نوعی از بین است به زیادت چند تار از بین و بعضی از آلات رصد.
چرخ اطلس: فلک الافلاک. فلک نهم
چشم بلبل: نوعی از پارچه که به صورت چشم بلبلان می‏بافند و «بلبل چشم » نیز می‏گویند.
چشم خورشید: در حاشیه نسخه د آمده است: نام پارچه‏ای است مثل گور چشم و بلبل چشم و غیره.
چَلَم: چِ لِ مأخوذ از هندی. قلیان، سر قلیان گلی که تنباکو در آن گذاشته آتش بر آن نهند. حقه قلیان. نوعی از مخدرات از قبیل بنگ و چرس