جدول۴-۳۴)نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین دو متغیر رفتار‌های سایبرلوفینگ و عجین شدن با شغل ۸۸
جدول۴-۳۵)نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین دو متغیر رفتار سایبرلوفینگ و تعهد سازمانی ۸۸
جدول۴-۳۶)نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین دو متغیر سایبرلوفینگ و رضایت شغلی ۸۹
جدول۴-۳۷)نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین دو متغیر سایبرلوفینگ و عجین شدن با شغل ۸۹
جدول ۴-۳۸)نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین دو متغیر سایبرلوفینگ و تعهد سازمانی ۹۰
جدول۴-۳۹)خلاصه‏ی نتایج حاصل از بررسی سؤال های اصلی تحقیق ۹۰
جدول۴-۴۰)نتایج برازش مدل ۹۳
فهرست شکل‌ها
شکل۱-۱) فلوچارت فرایند تحقیق ۷
شکل ۲-۱)رابطه بین فعالیت‌ها و رفتارهای سایبرلوفینگ ۱۵
شکل ۲-۲) ۲۴
شکل۳-۱)مدل تحقیق ۴۸
شکل۴-۱)نمودار دایره‌ای فراوانی جنسیت کارکنان ۶۰
شکل۴-۲) نمودار فراوانی مربوط به جنسیت کارکنان به تفکیک فعالیت ها و رفتار‌های سایبرلوفینگ ۶۱
شکل۴-۳)توزیع فراوانی کارکنان بر حسب سن ۶۲
شکل۴-۴)نمودار میله‌ای سن کارکنان به تفکیک فعالیت ها و رفتارهای سایبرلوفینگ ۶۳
شکل۴-۵)نمودار دایره ای تحصیلات کارکنان ۶۴
شکل ۴-۶) نمودار میله‏ای توزیع فراوانی تحصیلات افراد در نمونه ۶۵
شکل ۴- ۷) توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب متغیر سنوات خدمت ۶۶
شکل۴-۸)نمودار میله ای توزیع فراوانی سابقه کار ۶۷
شکل ۴- ۹) توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب سمت شغلی ۶۸
شکل۴-۱۰)نمودار میله ای توزیع فراوانی سمت شغلی کارکنان ۶۹
شکل۴-۱۱)مدل مفهومی روابط بین متغییر‌ها ۹۲
شکل۴-۱۲) تخمین غیر استاندارد مدل ۹۲
شکل۴-۱۳) تخمین استاندارد مدل ۹۴
شکل ۵-۱) مدل مفهومی پیشنهادی تحقیق ۹۷

۱-۱) مساله اصلی تحقیق

در دانشگاه‌های شهرستان بابل به دلیل اینکه هر کارمند در استفاده از اینترنت آزاد و بدون محدودیت است، کارکنان در خلال کار روزانه به پیگیری اخبار از اینترنت، گشت و گذار در سایت های سرگرمی مختلف و همچنین بخش قابل توجهی از زمان را به ارتباطات اجتماعی از طریق اینترنت اختصاص می‌دهند.صرف نظر از اجتناب ناپذیر بودن این پدیده و در شرایطی که جلوگیری از این پدیده سبب بروز نارضایتی توام با عصبانیت در میان کارکنان خواهد شد، نشان داده شده است که استفاده کارکنان از اینترنت در محل کار می‌تواند باعث پیدایش اثرات مثبتی نیز شود.با توجه به این موارد و همچنین برای جلوگیری از مخالفت استبدادانه با کارکنان در این امر، در این تحقیق سعی شده است برخی عوامل مثبت استفاده از اینترنت در محل کار شناسایی و ارائه شود.

اینترنت به عنوان بخش اساسی زندگی کاری و روزانه بسیاری از مردم تبدیل شده است. گذراندن زمان کاری جهت فعالیت‌های گوناگون غیر‌کاری مورد غیر معمولی نمی ­باشد. فعالیت‌هایی مانند بلیط رزرو کردن جهت تعطیلات، خرید آنلاین، شرکت در مزایده های آنلاین و دریافت ایمیل از دوستان و همکاران از آن جمله می باشند. (Griffiths,2010)
مزایای استفاده از سیستم‌های کامپیوتری و شبکه‌های محلی امری است که برای تمام مدیران موفق ثابت شده است و در اکثر کشورهای پیشرفته دنیا یک چیز عادی محسوب می‌شود.این مسئله راه خود را به کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته نیز باز کرده است و هر کجا مدیری به دنبال پیشرفت سازمانش است یکی از اولین مواردی که احساس نیاز می‌کند استفاده از تکنولوژی کامپیوتر و اتوماسیون کردن نظام اداری، مالی و سازمانی زیر نظرش می‌باشد.
امروزه فناوری و تحولات آن به یکی از مهمترین عناصر محیط استراتژیک سازمان تبدیل شده است. برخی اعتقاد دارند تحولات و تکامل فناوری بیشتر از خود آن، آثار و پیامدهای چشمگیر در سیستم‌های اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی دارند. این مهم به ایجاد و توسعه دانش علمی در حوزه مدیریت فناوری و مدیریت تکنولوژیک شده است. همان طور که هدف در مدیریت فناوری، مدیریت به کارگیری و نهادینه کردن فناوری به عنوان یک منبع استراتژیک در سازمان و ایجاد ارزشهای استراتژیک توسط آن است، در مدیریت تکنولوژیک که مفهومی وسیع تر از مدیریت فناوری است، هدف درک و کنترل آثار به کارگیری فناوری در تمام وظایف مدیریت است (Chanaronettal, 2002) .
در این میان چیزی که باعث نگرانی مدیران سازمان‌ها شده و اکثر مدیران در سازمانها سیاستهای بسیار جدی برای مقابله با آن را در پیش گرفته‌اند پدیده سایبرلوفینگ می‌باشد.
سایبرلوفینگ، به عنوان یک رفتار منحرف در زمینه گشت و گذار در اینترنت از سوی کارکنان در زمانی که باید کار کنند معرفی شده است. (۲۰۰۹، (Vengas
همچنین در تعریفی دیگر،سایبرلوفینگ عملی است که کارمندان با دست‌یابی به اینترنت جهت انجام اهداف شخصی در ساعات کاری در سازمان­هایشان انجام می­ دهند.گشت‌زنی‌اینترنتی به این گونه را به معنای انحراف از تولید نیز معرفی کرده‌اند. (Lim,2002)
برای سایبرلوفینگ دو شکل در نظر گرفته شده است: سایبرلوفینگ جزئی ( به عنوان مثال، ارسال و دریافت ایمیل شخصی در محل کار) و سایبرلوفینگ جدی( مانند، قمار آنلاین، گشت و گذار در وب سایت­هایی که محدودیت سنی دارند^[۱]). (Blanchard & Henle,2008)
معادل­های دیگری برای سایبرلوفینگ نامبرده شده است، واژه ­هایی مانند، سایبراسلکینگ^[۲] یا سایبربلدینگ^[۳] که تماما به عنوان رفتاری در جهت ناکارآمدی کارکنان در محیط‌های کاری یاد شده است. گوفینگ آف^[۴]، معادل دیگری است که یک اصطلاح عامیانه در ایالات متحده می­باشد و به معنای نادیده گرفتن تعهدات کاری به دلیل درگیر شدن با تفریح و سرگرمی می­باشد. یک تعریف ساده از این مفهوم، سوءاستفاده کارمندان از اینترنت می­باشد. ) Lim,2002 & Teo,2005؛(Blanchard & Henle,2008
بر اساس تحقیقاتی که به تازگی توسط سایت سیلیکن^[۵] انجام شده است پدیده سایبرلوفینگ عارضه کارکنانی است که بی انگیزه اند و احساس می‌کنند که سازمان آنطور که باید و شاید آنها را با کار درگیر نمی‌کند.این بی انگیزگی حاصل از عدم مشغولیت کاری مناسب، زمینه ساز روی آوری آنان به سایبرلوفینگ شده است.
با توجه به اینکه سهم عمده تحقیقات انجام شده در زمینه سایبرلوفینگ، به بررسی پیامد‌های منفی آن اختصاص داده شده است و اکثر مدیران اینگونه فعالیتهای کارمندان را سوء استفاده از زمان و منابع سازمان دانسته و با روش های مختلف سعی در متوقف کردن آنها دارند، به گونه ای که گروهی از مدیران بر این عقیده اند که بطور کلی مانع دسترسی کارکنان به اینترنت شوند و فقط در موارد لزوم و با ایجاد کنترل‌هایی مانند دیواره آتشین، و یا استفاده از سیستم‌های امنیتی، که شرکت‌هایی خاص برای این منظور نیز وجود دارند، کارکنان خود را کنترل کنند.
همه این بحث‌ها در حالی است که در تحقیقاتی که در هلند انجام شده، نشان داده شده است که کسانی که در محل کار، کارهای شخصی خود را توسط اینترنت یا به هر نحو دیگر انجام می‌دهند از بهره‌وری بالاتری نسبت به کسانی که این کار را نمی‌کنند برخوردارند زیرا کارهای سازمانی و شخصی خود را اولویت بندی کرده و به نحو صحیحی مدیریت می‌کنند و استرس کاری خود را با لذت بردن از ساعات کاری کاهش می‌دهند. (Van Doorn,2011)
همچنین مساله دیگری که مطرح می‌شود این است که، با فرض اینکه دسترسی کارکنان به اینترنت در محل کار محدود و یا قطع شود و با توجه به اینکه با خیل عظیم کارهایی که توسط اینترنت با صرف هزینه کمتر و مدت زمان کمتر می‌توان انجام داد و با این کار کارکنان را مجبور به انجام کارهایشان بدون وجود اینترنت کنیم، آیا این امر موجب نارضایتی کارکنان در محل کار نخواهد شد؟
در حالیکه اینترنت منافع زیادی همچون کاهش قیمت­ها، کاهش زمان چرخه تولید، آسان کردن دسترسی به اطلاعات، و سرویس­های خرید را دارد، مضرات آن نیز مورد بحث قرار گرفته که شامل نگرانی کارمندان در مورد حریم شخصی، کاهش بهره­وری و شایستگی سازمانی و … است. به عبارت دیگر اینترنت مانند یک شمشیر دوطرفه می­باشد که شرکت­ها و سازمان­ها باید آنرا در میان کارمندان گسترش دهند اما احتیاط لازم را نیز داشته باشند. (Thompson & Vivien 2005 ,p1081)
با این اوصاف مدیران سازمان‌ها هر روزه سعی می‌کنند قوانین سخت تری نسبت به گذشته در راستای جلوگیری از استفاده کارکنان از اینترنت در محل کار، وضع کنند برای مثال، نرم افزارهایی جهت نظارت و پیگیری فعالیت‌های کارکنان در اینترنت، یا نصب و راه اندازی پروکسیهایی برای جلوگیری از دسترسی به منابع اینترنتی مانند محیط‌های مسنجر و چت و یا برخی بازیهای آنلاین و …، بعضی اقدامات انضباطی برای کارکنان و اقداماتی از این قبیل، که مطمئنا نه تنها با این اقدامات نمی‌توانند از این پدیده جلوگیری کنند چه بسا سازمان را به مثابه زندانی برای کارکنان تبدیل می‌کنند و کارمندان خود را حتی از استفاده صحیح از اینترنت نیز محروم می‌کنند.
مطمئنا پدیده سایبرلوفینگ زیان‌هایی را برای شرکت از نظر متحمل شدن هزینه و تلف شدن ساعات کاری در پی دارد ولی اگر این عمل منفی به درستی و در جهت اهداف سازمان هدایت شود می‌تواند منجر به نتایج مثبتی شود، که این تز در این راستا صورتبندی شده است.

۱-۲ ) تشریح موضوع ضرورت و اهمیت تحقیق:

اینترنت نقش مهمی در کار و زندگی شخصی همه افراد در سراسر جهان دارد. تا موقعی که دستیابی به اینترنت، راه‌های انجام کارها را متحول می‌سازد، به موقعیت افراد جهت گشت‌زنی‌اینترنتی هنگامی که سر کار هستند نیز می‌افزاید. (Thompson & Vivien, 2005)
بیشتر پژوهشگران بر این باورندکه پدیده سایبرلوفینگ لزوما مضر است(Anandarajan,Devine,& Simmers,2004; Anandarajan & Simmers,2004; Belanger &. Van Slyke, 2002; Block, 2001Greenfield & Davis, 2002; Oravec, 2002; Stanton,2002) با این حال برخی دیگر بر این باور نیستند و اینگونه استدلال می­ کنند که این انحرافات می ­تواند منجر به خلاقیت، انعطاف پذیری، رفاقت و ترویج یک محیط یادگیری شود. همچنین باید به این نکته توجه شود که گشت زنی اینترنتی انواع مختلف دارد و همه آنها ضرر یکسانی برای سازمان­ها ندارد؛ به عنوان مثال باید نگاه متفاوتی به چک کردن ایمیل­های شخصی با گشت و گذار در سایت­های دارای محدودیت سنی، داشت. (Belanchard&Henleh,2008,p1069).
کیم و دیگران(۲۰۰۶) استدلال می‌کنند که تحت برخی شرایط سایبرلوفینگ را می‌توان بعنوان عیبی که منجر به رفتار‌های معکوس هست دانست.با این حال، سایبرلوفینگ می‌تواند فرصت‌های سازنده تفریحی برای کارکنان فراهم آورد و همچنین به آنها اجازه می‌دهد تا با بهره گرفتن از این فناوری یادگیری بهتری داشته باشند.
بارو (۲۰۰۹) معتقد است :یکی از دلایلی که کارکنان به سمت پدیده سایبرلوفینگ جذب می شوند این مهم است که کار سراسر زندگی آنان را پوشانده است.
امروزه با حضور اینترنت در دفاتر کارکنان، به نظر می‌رسد وسوسه سایبرلوفینگ برای بسیاری از کارمندان زیاد است.
در تحقیقاتی که توسط لیم و دیگران(۲۰۰۹) در دانشگاه ملی سنگاپور روی دو فعالیت مختلف سایبرلوفینگ که از جمله مرور اینترنت و ارسال و دریافت ایمیل های غیرکاری بود نشان داده شد که همه فعالیت‌هایی که در ساعات کاری، کارکنان در وب انجام می‌دهند، مضر نیست.
تحقیقات آنها نشان می‌دهد که اگر چه ارسال و دریافت ایمیل های غیر کاری، در واقع ممکن است برای فعالیت های کارکنان مضر باشد مرور اینترنت ممکن است در حقیقت فعالیت مثبتی باشد.
گر چه برخی مطالعات اشاره کرده‌اند که سایبرلوفینگ زیانبار است، لیم و دیگران (۲۰۰۹)می گویند: مدیران نباید بیش از حد شتابزده در رد تمام فعالیت‌های غیر مولد سایبرلوفینگ عمل کنند. این مطالعه نشان داده است که همه فعالیت‌های سایبرلوفینگ مضرنیستند.