۲)تغییر و تحول یا تبدیل^[۲۴۱] : فرایند تبدیل داده های خام استخراج شده به صورتهای قابل انطباق با سایر داده ها و اطلاعات در انبار ذخیره داده ها می باشد. تبدیل داده ها، دسترسی به انبار ذخیره داده ها و پردازش هر چه بیشتر آنها را سرعت می بخشد و به موازات آن نهایتاً بخشی از آن داده ها نیز به دانش تبدیل می شوند. (رادینگ،۱۳۸۳).
۲-۷-۲-۲- انتقال دانش^[۲۴۲]
دانش، خواه فرایند انتقال آن را به سازمان کنترل کنیم و خواه نقشی را در این زمینه نداشته باشیم، به سازمان منتقل می شود. منظور از انتقال دانش، افزایش توانایی سازمان در انجام کارها و در نهایت بالا بردن ارزش آن است. به طور کلی هر چه دانش غنی تر و نامشهود تر باشد می بایستی برای انتقال آن از فناوری بیشتری استفاده شود تا اجازه تسهیم بی واسطه در آن را به خواستارانش بدهد. اما ارزشها، هنجارها و رفتارهایی که فرهنگ یک شرکت را تشکیل می دهند، تعیین کننده های اصلی موفقیت انتقال دانش ارزشمند هستند. عامل اصلی در موفقیت هر نوع طرح انتقال دانش، پدید آوردن زبانی مشترک بین همکاران است. تأکید نوناکا و تاکه اوچی بر تکرار پذیری یا هم پوشانی حوزه های تخصصی و بحث توماس آلن درباره ناسازگاری های فرهنگی به عنوان موانع انتقال فناوری، ضرورت دستیابی به زبانی مشترک یا همزبانی را روشن می سازد. به گفته آلن، اگر کسانی علائم فرهنگی دو فرهنگ متفاوت یا علائم محیطی دو منطقه مختلف را به مرزهای قابل درک تبدیل کنند، زبان مشترک و به تبع آن زمینه برقراری ارتباط و مبادله دانش فراهم خواهد بود ( آلن^[۲۴۳]، ۲۰۰۲).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۷-۲-۳- تسهیم دانش^[۲۴۴]
مؤسسات به منظور به کارگیری مطلوب مدیریت دانش بایستی ضرورت ایجاد فرهنگ اشتراک دانش میان کارکنان را از طریق فرآیندی تحت عنوان” نهادینه سازی مدیریت دانش”درک نمایند. اهمیت نهادینه سازی مدیریت دانش در مؤسسه به این دلیل است که اولاً درک نادرست کارکنان را از مدیریت دانش تصحیح نموده و ثانیاً آنها را در درک مزایای اشتراک دانش در سازمان یاری رساند. تحقیقات حاکی از این مطلب است که مهمترین مانع اجرای اثربخش مدیریت دانش در سازمان فقدان فرهنگ اشتراک دانش به دلیل ارتباطات ضعیف میان کارکنان می باشد.فرهنگ اشتراک دانش در سازمان به نگرش افرادی که این فرهنگ را ایجاد نموده اند، وابسته است. در صورتیکه کارکنان تمایلی به تقسیم دانش با دیگر اعضا سازمان نداشته باشند، بسیار مشکل خواهد بود که از طریق سیستم پاداش دهی یا الزامات قانونی، فرهنگ اشتراک دانش را میان آنان گسترش داد. ایجاد فرهنگ اشتراک دانش در سازمان نیازمند آموزش مدیران و کارکنان و فرایند مدیریت تغییر می باشد. رهبران دارای نقش کلیدی در تغییر نگرشهای کارکنان و ایجاد موفقیت آمیز فرهنگ اشتراک دانش و نهادینه سازی مدیریت دانش در سازمان هستند (بکرا^[۲۴۵]، ۲۰۰۰). امروزه اغلب مؤسسات پی برده اند که کارشناس ارشد دانش^[۲۴۶] می تواند به عنوان رهبر بالقوه جهت بهبود فرایند کشف و انتشار دانش در سازمان و ترغیب کارکنان با شخصیتهای متفاوت به منظور پذیرش فرهنگ اشتراک دانش نقش ایفا نمایند (ارل و اسکات^[۲۴۷]، ۲۰۰۱).
۲-۷-۳- نظام فناوری اطلاعات
جدید ترین تعریف فناوری اطلاعات که تعداد کثیری از علما و دانشمندان نظیر اندولسن ^[۲۴۸](۱۹۹۹)، کمپل^[۲۴۹] (۱۹۹۹)، ادواردز^[۲۵۰] (۱۹۹۹)، گرام (۱۹۹۹)، شوبر^[۲۵۱] (۱۹۹۹)، ویلدسترم^[۲۵۲] (۱۹۹۹) و …… بر آن اتفاق نظر دارند این چنین بیان شده است: “فناوریهای اطلاعات شامل محدوده وسیعی از اختراعات و رسانه های ارتباطی است که سیستمهای اطلاعاتی و افراد را به همدیگر مرتبط می کنند، شامل پست صدا^[۲۵۳]، پست الکترونیکی^[۲۵۴]، کنفرانس صوتی^[۲۵۵]،کنفرانس ویدئویی^[۲۵۶]، اینترنت، نرم افزارها، سخت افزارها و مانند آن. سیستمهای اطلاعات و فناوری های اطلاعات اغلب در هم پیچیده هستند و معمولاً آنها را با همدیگر به اسم فناوریهای اطلاعاتی به کار می برند.” (تی سانگ^[۲۵۷]، ۲۰۰۲). تکنولوژی اطلاعات می تواند به عنوان ابزار قدرتمندی عمل کرده و ابزارهایی مؤثر و کارآمد برای همه وجوه مدیریت دانش شامل تسخیر،اشتراک و کاربرد دانش تأمین کند. مطالعات انجام شده اخیر نشان داده است که سازمانهایی که بر روی مدیریت دانش سرمایه گذاری می کنند، عموماً برای رسیدن به اهداف خود بر ایجاد زیرساختهای مناسب فناوری اطلاعات تأکید دارند. نظام فناوری اطلاعات با سیستمهای اطلاعاتی،فرآیندهای کسب اطلاعات و مدیریت فناوری اطلاعات ارتباطی تنگاتنگ دارد که در زیر به توضیح هر یک می پردازیم.
۲-۷-۳-۱- سیستمهای اطلاعاتی
سیستم اطلاعات به سیستمی گفته می شود که برای کاربران در یک سازمان داده یا اطلاعات فراهم کند. گروهی از نویسندگان سیستم اطلاعات را همانگونه که از نامش پیداست به عنوان سیستم در نظر گرفته و آن را از دید سیستمی تعریف کرده اند.آنها معتقدند یک سیستم اطلاعات را می توان از نظر فنی به مجموعه ای از اجزای مرتبط با هم تعریف کرد که اطلاعات را به منظور حمایت از تصمیم گیری و کنترل در یک سازمان جمع آوری،پردازش و ذخیره و توزیع و می کنند. اصولاً سیستمهای اطلاعاتی، قلب اکثر سازمانها را تشکیل می دهند. در سیستم اطلاعات نیز مانند هر سیستمی سه فعالیت اصلی انجام می گیرد. ورودی، داده های خام را از درون سازمان یا محیط بیرون جمع آوری می کند. پردازش، این ورودیهای خام را به شکل معناداری تبدیل می کند. خروجی، اطلاعات پردازش شده را به افراد ارائه می دهد. بازخور در سیستم اطلاعات بسیار ضروری است. این بازخور اطلاعات را به افراد مناسب در سازمان بر می گرداند تا بتوانند مرحله ورودی را ارزیابی یا تصحیح کنند.
۲-۷-۳-۲-مدیریت فناوری اطلاعات
در سالهای‌ اخیر در سراسر دنیا هزینه‌های‌ فناوری‌ اطلاعات‌ در سازمانها، اعم‌ از کوچک‌ یا بزرگ‌، خدماتی‌ یاتولیدی‌، انتفاعی‌ یا غیر انتفاعی‌، افزایش‌ یافته‌ است‌. هزینه‌های‌ خودکار سازی‌ دفتری‌ و خودکار سازی‌ تولید که‌ شامل‌کامپیوترها، بسته‌های‌ کاربردی، توسعه‌ نرم‌افزارهای‌ مطابق‌ با نیاز، ارتباطات، شبکه‌های‌ کامپیوتری‌ و اینترنت‌ است‌ سرمایه‌گذاری‌ محسوب‌ می‌شود و معمولا به‌ منظور توسعه‌ اثربخشی، افزایش‌ بازدهی، نگهداری‌ و ارتقای‌ جایگاه رقابتی‌سازمان‌ صورت‌ می‌گیرند. متأسفانه‌ همه‌ سرمایه‌گذاریها و فناوری‌ اطلاعات‌ نتایج‌ مورد انتظار را به‌ بار نمی‌آورند. این‌ واقعیت‌ به‌ همراه‌ گامهای‌سریع‌ تغییر در منسوخ‌ شدن‌ فناوری‌ اطلاعات‌ در ابعاد سخت‌افزار و سکوهای‌ نرم‌افزاری، مدیران‌ سازمانها را وامی‌دارد تا ‌برنامه‌ریزی‌ بلند مدت‌ در مدیریت‌ فناوری‌ اطلاعات‌ را مورد توجه‌ قرار دهند (گاندهی، ۲۰۰۴). مدیریت فناوری اطلاعات به نوعی به توانایی مدیریت برای کنترل و نگهداری و استفاده بهینه از هر کدام از سه جز بالا می باشد.این کار معمولا به کمک مهندسین نرم افزار صورت می پذیرد.
۲-۷-۳-۳-فرآیندهای کسب اطلاعات
داده ها مجموعه ای از واقعیتهای مجزا و نا همبسته درباره اتفاقات و حوادث هستند. تمام ارگانها به داده ها احتیاج دارند و برخی صنایع به آن عمیقاً وابسته اند و حفظ و ضبط مدیریت داده ها لازمه موفقیت آنهاست. داده فقط می گوید چه اتفاقی افتاده و هیچ قضاوت یا توضیحی نمی دهد و اما اطلاعات پیغامهایی هستند که معمولا به صورت یک مدرک کاغذی و یا صوتی و تصویری می باشد. بر خلاف داده، اطلاعات معنی دارد و در واقع داده به اطلاعات تبدیل می شود وقتی که معنی و مفهوم‌دار شود. دانش مخلوطی از تجارب،کمیتها و اطلاعات بافتاری منظم است که یک قالبی برای ارزیابی و یکپارچه کردن و هماهنگ سازی تجارب و اطلاعات ایجاد می کند. دانش یک گام از اطلاعات جلوتر است. به طور قطع داده ها چه خواسته و چه نا خواسته در اطراف ما وجود دارند، هنر مدیریت این است که داده های مورد نیاز را با مفهوم دار کردن به اطلاعات تبدیل کند. فرآیندهای کسب اطلاعات نیز همانند فرآیندهای کسب دانش عبارتند از: در اختیار گرفتن، ذخیره سازی، پردازش، انتقال و تسهیم.
۲-۸- پیشینه پژوهش
رحیمیان و همکاران (۱۳۸۹)، به بررسی تأثیر عوامل فرهنگ سازمانی بر استقرار فرآیندهای مدیریت دانش در معاونت فناوری و برنامه ریزی سازمان امور مالیاتی کشور پرداخته اند. پژوهش مزبور یک مطالعه موردی و به صورت پیمایشی می‌باشد. جامعه آماری این پژوهش، کارشناسان معاونت فناوری و برنامه ریزی سازمان امور مالیاتی کشور بوده و ابزار پژوهش عبارت از دو پرسشنامه نیمرخ فرهنگ سازمانی و استقرار فرآیندهای مدیریت دانش بوده ‌است. پرسشنامه‌ی اول به بررسی هفت مؤلفه فرهنگ سازمانی شامل رقابت ‌پذیری، مسئولیت اجتماعی، حمایت ‌گری، نوآوری، تأکید برپاداش، جهت ‌گیری عملکرد و ثبات می‌پردازد. پرسشنامه‌ی دوم نیز به بررسی شش فرایند ایجاد، جذب، سازماندهی، ذخیره، انتشار و کاربرد دانش می‌پردازد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که وضعیت مؤلفه‌های فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش از نظر کارشناسان در سطح متوسط است. میان فرهنگ سازمانی با استقرار فرآیندهای مدیریت دانش رابطه مثبت و معنی‌دار ۷۰ درصد وجود دارد. همچنین میان هر یک از مؤلفه ‌های هفت‌ گانه فرهنگ سازمانی با فرایند های مدیریت دانش نیز رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد. تحلیل رگرسیون همزمان نیز چنین نتیجه داد که: تنها دو مؤلفه‌ی جهت‌ گیری عملکرد و مسئولیت اجتماعی در پیش‌ بینی متغیر استقرار فرآیندهای مدیریت دانش نقش مؤثر دارند.
عباسی و همکاران (۱۳۸۸)، به بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی بر اجرای مدیریت دانش در کتابخانههای مرکزی دانشگاههای وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری پرداختهاند. این پژوهش کاربردی و از نوع پیمایشی و با هدف شناسایی الگوی فرهنگ سازمانی حاکم در کتابخانههای مرکزی دانشگاه‌های جامع وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و نیز رابطه آن با میزان اجرای مدیریت دانش در این کتابخانه ‌ها انجام پذیرفته است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کتابخانههای مرکزی دانشگاه‌های جامع وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که حداقل ۲۰ سال از زمان تأسیس آن گذشته باشد، تشکیل میدهد. پرسشنامه های پژوهش به ۲۳ کتابخانه ارسال گردیده و در نهایت ۲۸۱ پرسشنامه تکمیل شده از ۲۱ کتابخانه دریافت و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. ابزار گردآوری اطلاعات دو پرسشنامه و یک سیاهه وارسی بود. پرسشنامه اول برای سنجش الگوی فرهنگ سازمانی که توسط کامرون و کوئین (۱۹۹۹) طراحی شده و بر اساس آن ۴ الگوی فرهنگ سازمانی (گروهی، کارآفرین، بازاری و سلسله مراتبی) قابل شناسایی است. پرسشنامه دوم که توسط محقق طراحی شد و جهت بررسی میزان اجرای مدیریت دانش در کتابخانه ها مورد استفاده قرار گرفت.
جعفری و همکاران (۲۰۰۷)، نیز به توسعه یک مدل مفهومی برای مدیریت دانش با تکیه بر عوامل کلیدی موفقیت پرداخته‌اند. این مدل بر پایه فرهنگ سازمانی، مدیریت، نیروی انسانی، آموزش، ابعاد سازمانی، پایلوت، فناوری اطلاعات، اندازه‌گیری عملکرد، الگوبرداری و ابعاد مدیریت دانش شکل گرفته ‌است. این مدل با تأکید بر عوامل موفقیت، رویکرد جدیدی را برای مدیریت دانش پیشنهاد می‌کند. چهار عامل مدیریت، ابعاد سازمانی، فرهنگ و نیروی انسانی عواملی هستند که به صورت همزمان مورد توجه قرار گرفته و در مرکز مدل قرار دارند. در بعد مدیریت، مواردی چون تعهد و حمایت مدیریت ارشد، مدیریت تغییر، برنامه‌ریزی استراتژیک و انتصاب افرادی چون مدیران دانش سازمانی و قهرمانان دانش مطرح می‌باشند. مباحثی از قبیل درک و درگیری کارکنان، غنی‌سازی شغلی، کار تیمی، موارد مرتبط با امنیت شغلی و انگیزشی از جمله موارد مرتبط با بحث نیروی انسانی به‌شمار می‌روند. ابعاد سازمانی نیز شامل مواردی چون ساختار سازمانی برای پذیرش سیستم مدیریت دانش، زیرساخت ‌ها و بحث چگونگی یکپارچه ‌سازی سیستم مدیریت دانش با سیستم جاری سازمان می‌شود و در نهایت در بعد فرهنگ سازمانی، اعتماد، پذیرش فرهنگ یادگیری مستمر، ارتقای روحیه همکاری و ارتباطات بین افراد و ریسک‌ پذیری از موارد مهم این مقوله به ‌شمار می‌روند. از طرفی نقش و جایگاه ابعادی چون آموزش، فناوری اطلاعات، اندازه ‌گیری عملکرد و الگو برداری و پایلوت نیز در مدل به وضوح مشاهده می‌شود. این عوامل به نوعی نقش واسط، کاتالیزور یا پیشرانه را برای احیای ابعاد مختلف مدیریت دانش بر عهده خواهند داشت. ابعادی که در لایه‌ی بیرونی مدل نشان داده شده ‌است شامل مواردی چون اشتراک دانش، معماری دانش، اندازه‌گیری دانش، مخازن دانش، سیستم‌ های مدیریت دانش و ساختار دانش می‌گردد.
در مجموع با توجه به مطالعاتی که در خصوص مرور ادبیات مرتبط انجام گرفته است، می‌توان گفت که در اکثر الگوهای مدیریت دانش، به نقش سه عامل فرهنگ سازمانی، عوامل فنی و فرآیندهای مدیریت دانش اشاره شدهاست.
۲-۹- جمعبندی
در فصل حاضر تاریخچه مدیریت دانش و مفاهیم بنیادین آن توضیح داده شد. سپس مولفه‌های مختلف مدیریت دانش تشریح گردید. در نهایت به نحوه ارتباط و تاثیر آنها بر یکدیگر از دیدگاه محققین مختلف پرداخته شد. در فصل آتی الگوریتم پیشنهادی تحقیق بیان شده و به تشریح تکنیک‌های مورد استفاده در مسیر تحقیق می‌پردازیم.
فصل سوم
روش پژوهش
۳-۱- مقدمه
پایه هر علمی، روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین هر علمی به روش شناختی مبتنی است که در آن علم به کار میرود. روش تحقیق مجموعهای از قواعد، ابزار و راه های معتبر و نظام یافته برای بررسی واقعیتها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات است. به طوری که انتخاب متدولوژی تحقیق یکی از مهمترین و فنیترین مراحلی است که پژوهشگر باید با حساسیت ویژه، ابزار مناسبی برای گردآوری داده ها طراحی نموده و با انتخاب نمونه آماری، داده‌های نگرشی و جمعیتشناختی مورد نیاز را جمعآوری کند. علاوه بر این، انتخاب روش پژوهش مناسب امری دشوار و مهم است و شناخت روش های پژوهش و آگاهی از میزان دقّت آنها از حساسیت بیشتری برخوردار میباشد(خاکی، ۱۳۹۱). در این راستا، در این فصل روش تحقیق، جامعه آماری، روش نمونهگیری، تعیین حجم نمونه، ابزار جمعآوری داده ها، روایی و اعتبار سنجش و همچنین روش های آماری مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل داده ها مطرح شده است.
۳-۲- روش تحقیق
روش‌های تحقیق متعدد و متفاوتند و در کتب گوناگون تقسیم‌بندی‌های متفاوتی از آنها ارائه شده است. در تحقیق حاضر هدف اصلی بررسی مقایسهای آمادگی دستگاه های اجرایی ستادی استان سیستان و بلوچستان در زمینهی زیرساختهای پیادهسازی مدیریت دانش است. از نظر «دواس» رایجترین تکنیک مورد استفاده در تحقیق پیمایش، پرسشنامه است(دواس،۱۳۷۶). با این حال برخی از صاحبنظران در نوشته‌های خود درباره پیمایش، پیوند اساسی میان روش پیمایش و شیوه جمع‌ آوری اطلاعات برقرار کرده‌اند لذا در این پژوهش از روش پیمایش^[۲۵۸] استفاده شده است. کرلینجر^[۲۵۹] در مورد این روش می‌نویسد: «تحقیق پیمایشی، جمعیت‌های کوچک و بزرگ را با انتخاب و مطالعه نمونه‌های منتخب از آن جامعه‌ها برای کشف میزان نسبی شیوع، توزیع و روابط متقابل متغیرهای روان‌شناختی و جامعه‌شناختی مورد بررسی قرار می‌دهد» (کرلینجر، ۱۳۷۶). قابل ذکر است که برای تدوین چارچوب نظری تحقیق و مروری بر تحقیقات پیشین از روش اسنادی نیز بهره گرفته شده است. و نهایتاً اینکه، این مطالعه به لحاظ هدف، کاربردی، به لحاظ معیار زمان، مقطعی و به لحاظ معیار ژرفایی، پهنانگر است.
۳-۳- فرایند تحقیق
با توجه به هدف پژوهش، مراحل زیر جهت انجام پژوهش صورت گرفت.
۳-۳-۱-مطالعهای جامع بر مبانی نظری و پیشینه پژوهش صورت گرفته بر روی مفاهیم مدیریت دانش و زیرساخت های مدیریت دانش
در این مرحله اغلب مطالعات صورت گرفته در ارتباط با مدیریت دانش و زیرساخت های آن یعنی، فرهنگ سازمانی، فرایندهای مدیریت دانش و فناوری اطلاعات مورد مطالعه قرار گرفت.
۳-۳-۲- شناسایی شاخص های مربوط به زیرساخت های مدیریت دانش
شاخصهای اولیه مرتبط با مدل مفهومی تحقیق با مطالعه ادبیات پژوهش استخراج گردیدند.
۳-۳-۳- جمع‌ آوری داده‌‌های تحقیق
در این گام از تحقیق با توجه به شاخص‌های نهایی، پرسش‌نامه‌های تحقیق تدوین و بین جامعه آماری که کلیه کارکنان مربوط به دستگاه های اجرایی ستادی در استان سیستان و بلوچستان بود، توزیع شد.
۳-۳-۴- تحلیل داده‌های تحقیق
در این مرحله از پژوهش، با بهره گرفتن از داده‌های گردآوری شده و تکنیک‌های تشریح شده در بخش تجزیه و تحلیل داده، به تحلیل سوالات و فرضیه‌های تحقیق پرداخته شد.
به صورت شماتیک فرایند تحقیق حاضر در نمودار (۳-۱) نمایش داده شده است.
نمودار ۳-۱: فرایند تحقیق
۳-۴- جامعه آماری
جامعه آماری به کل گروه افراد، وقایع یا چیزهایی اشاره دارد که محقق میخواهد به تحقیق درباره آنها بپردازد(سکاران، ۱۳۸۰). جامعه آماری شامل عناصر، اجزاء، افراد و یا واحدهایی است که حداقل در یک صفت مشترک باشند. در تعریف جامعه باید به جامع و مانع بودن آن توجه نمود. جامع یعنی در بر گیرنده تمام اجزاء مورد نظر باشد و مانع یعنی واحدهایی را که شامل نمیشود در برنگیرد. در تحقیق حاضر جامعه‌آماری کلیه مدیران کل و معاونین مدیران کل، روسای گروه، اداره و امور و کارشناسان دستگاه های اجرایی ستادی استان سیستان و بلوچستان می باشند که در زمان تحقیق تعداد کل آنها ۲۳۱۱ نفر مربوط به ۲۸ دستگاه اجرایی می‎باشد.
۳-۵- نمونه آماری
با توجه به جدول مورگان و نیز جامعه تحقیق حاضر که ۲۳۱۱ عدد است، تعداد نمونه آماری بین ۳۲۷ تا ۳۳۱ نفر به دست می آید. بعد از توزیع بیش از ۴۵۰ پرسش نامه در بین دستگاه های اجرایی مربوطه، تعداد ۳۹۰ پرسش نامه قابل استفاده به دست آمد که بیش از نمونه تعیین شده در جدول است. این مسئله از آنجا ناشی می شود که دستگاه های اجرایی استان ملزم به تکمیل پرسش نامه این پژوهش بوده اند و از آنجا که قصد تحقیق مقایسه بین دستگاه های اجرایی بود، از تمام پرسش نامه های قابل استفاده در تجزیه و تحلیل نتایج استفاده شد.
۳-۶-مدل مفهومی تحقیق
هر مدل مفهومی به عنوان مبنایی جهت انجام مطالعات و تحقیقات است به گونهای که متغیرهای مورد نظر تحقیق و روابط میان آنها را مشخص میکند. به عبارت دیگر میتوان گفت که به صورتی ایدهآل، مدل مفهومی یا همان نقشه ذهنی^[۲۶۰] و ابزار تحلیل^[۲۶۱] (میرزایی ، ۱۳۷۵)، یک استراتژی جهت شروع و انجام تحقیق است به گونهای که انتظار میرود در حین اجرای تحقیق، متغیرها، روابط و تعاملات بین آنها مورد بررسی و آزمون قرار گرفته و حسب ضرورت، تعدیلاتی در آنها انجام شده و عواملی نیز از آنها کم یا زیاد شود. بر این اساس مدل مفهومی تحقیق به صورت زیر ارائه می گردد.