شرکت تولیدی و بازرگانی جی، اولین تولید کنندهی کرم نرم کننده و ضد ترک پوست به عنوان نامی آشنا با بیش از نیم قرن سابقهی درخشان در اذهان عمومی باقی مانده و همچنان در تأمین بهداشت و سلامت جامعه میکوشد.
این مجموعه همگام با تکنولوژی روز دنیا در لابراتوارهای تخصصی به همت کادر متخصص و مجرب و بهرهگیری از ماشینآلات تمام اتوماتیک، در راستای توسعه و بهبود کیفیت محصولات و افزایش رضایتمندی مشتریان، رعایت الزامات قانونی، استقرار سیستم مدیریت کیفیت ISO90012008 را اولویت فعالیّتهای کیفی خود قرار داده است.
فصل اول
کلیات
۱-۱. ضرورت اهمیت موضوع
امروزه زندگی شهرنشینی و دوری از طبیعت باعث بروز بیماریهای مختلف در انسان شده است از آنجایی که این شیوه زندگی امروز به نظر اجتنابناپذیر میرسد راه حلهای پیشنهادی با توجه به امکانات موجود استفاده از داروهای شیمیایی و صنعتی است. که آنها نیز مزایا و معایب خود را دارا میباشند. تجربه زندگی چندین هزار ساله انسان بر روی کره زمین به او آموخته که استفاده از مواد طبیعی دارای مزایای بیشتر و معایب کمتر و اثرات دارویی موثرتر است. در این راستا تولید و استفاده از محصولات جایگزین داروهای شیمیایی مانند عصاره گیاهی، جانوری و روغنهای گیاهی و جانوری پیشنهاد میشود.
۱-۲. بیان مسأله
در دوران باستان حلزون در طب به دلیل داشتن خواص نرم کنندگی و درمان سوختگی با آفتاب مورد استفاده قرار میگرفت. حلزونها با ماده لزجی که از خود تولید میکنند در هنگام آسیب دیدن میتوانند سلولهای پوست آسیب دیده خود را در کمتر از ۴۸ ساعت بازسازی کنند. بر این اساس در مطالعه حاضر نیز بر آن شدیم تا پس از استخراج رتینول موجود در ترشح حلزون و تعیین مقدار آن به منظور ساخت کرم در جهت درمان چین و چروک سود جوئیم.
روغن شترمرغ نیز از هزاران سال قبل به عنوان مادهای در درمان درد و رماتیسم و به عنوان روغن خوراکی در صنایع غذایی مورد استفاده قرار میگرفت و به صورت سنتی به کار میرفته است. این روغن از ۳ پرنده خانواده ratite به معنای سینه پهنان شامل ostrich, rhea, amu به دست میآید. مصرف مداوم آن به حفظ سلامتی پوست، عضلات و استخوان کمک میکند بر این اساس در این مطالعه حاضر نیز بر آن شدیم تا پس از استخراج و شناسایی اجزاء اسیدهای چرب و جداسازی آنها به منظور ساخت کرم در جهت درمان چین و چروک پوست سود جوئیم. (۶)
۱-۳. اهداف
با گسترش روزافزون صنعت پرورش شترمرغ در ایران که با ورود ۵۰۰۰ جوجه در سال ۱۳۷۸ به طور جدی آغاز گردید و هدف از اجرای این طرح استفاده از گوشت این پرنده در درجه اول و سایر محصولات مانند پر و پوست بود و چربی این پرنده به عنوان زباله دور ریخته میشد، به نظر میرسید که چربی موجود به عنوان پتانسیلی بالقوه جهت تولید محصولات آرایشی، بهداشتی و درمانی منبع مناسبی خواهد بود. (۱۰)
با توجه به تعداد مزارع پرورش شترمرغ موجود در کشور و مقادیر قابل توجهی از چربی تولید شده که فعلاً کاربرد خاصی برای آن تعریف نشده و با در نظر گرفتن خواص این ماده ارزشمند که حدود ۳۰۰۰ سال است که بشر به عناوین مختلف از آن در موارد آرایشی و بهداشتی و درمانی سود جسته است. گرچه کرم حلزون و کرم روغن شترمرغ در بازار ایران بفروش میرسد ولی تولید داخل نیست. در این تحقیق سعی بر این است نمونه بومی این کرم با کارایی بالاتر تهیه شود به همین دلیل ضرورت اجرای این پروژه را احساس کردیم تا در این بخش نیز مانند سایر بخشها کشور را از دام وابستگی رهانیده و خودکفا شویم.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
فصل دوم
مروری بر متون گذشته
۲-۱. کلیاتی در مورد پوست
پوست ما، اولین نقطه تماس با جهان پیرامون ماست و با وظایف پراهمیتی که بر عهده دارد، نقش بسیار فراتر از یک پوشش ساده برای بدن ایفاء میکند. بعد از عضلات اسکلتی سنگینترین (۵۰% وزن کل بدن) و بعد از ریهها (با احتساب کامل سطح آلوئولی آنها) وسیعترین (۲۰۰۰ سانتیمترمربع) ارگان زنده بدن است.
ضخامت پوست بسیار متغیر بوده و بسته به عوامل گوناگونی نظیر سن، جنس، نوسانات انفرادی، وراثت، شغل، نژاد و … متفاوت است ولی به طور متوسط بین ۷/۰- ۴ میلیمتر در نوسان است.
از نظر پوشش مویی، پوست را میتوان بر دو نوع دانست: ۱) برهنه یا Glabrous که تنها در کف دستها و پاها به چشم میخورد و ۲) مودار یا Hairyکه تمام سطح بدن را پوشانیده و از نظر کثرت و ضخامت فولیکولهای مویی که آن را پوشاندهاند، دارای تنوع گستردهای است. (۳)
pHپوست، اسیدی و اغلب در محدوده ۲/۴-۶/۵ است. این امر که ناشی از وجود اسیدهای چرب سبوم، وجود اسیدهای آمینه در لایه هیدرولیپدیک و وجود لاکتیک اسید، اسکوربیک اسید و سیتریک اسید و … در این لایه میباشد، شرایط را برای نمو باکتریها نامساعد میسازد.
رنگ پوست، به عوامل متعددی از جمله نژاد، شغل، سن، شرایط آب و هوایی و … وابسته است. دو نوع ملانین موجود در اپیدرم Eumelaninبا رنگ قهوهای- سیاه و Fumelanim با رنگ قرمز- زرد که توسط ملانوسیتها ساخته میشوند، نه تنها رنگ پوست افراد را رقم میزنند بلکه پوشش طبیعی بدن در مقابل نور خورشید هستند.
۲-۱-۱. ساختمان تشریحی پوست
بررسی دقیق پوست، نمایانگر وجود ۳ لایه مشخص ساختمانی است. خارجیترین لایهها که محور اصلی را در مقاصد آرایشی، بهداشتی به خود اختصاص داده است، رو پوست یا اپیدرم نام دارد.
اپیدرم: Epidermis
درم: Dermis (Corium)
هیپودرم یا نسوج چربی زیر جلدی: (subcutaneous tissue, subdermis)
شکل ۲-۱. لایههای مختلف پوست
۲-۱-۱-۱. اپیدرم(Epidermis)
اپیدرم یا رو پوست، بیرونیترین بخش پوست است و ضخامتی بین ۰۴/۰ تا ۵۶/۰ میلیمتر دارد. این لایه از دیدگاه آرایشی از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا این بخش، نقش مهمی در ساختار ظاهری، رطوبت پوست و رنگ و ظاهر آن بازی میکند. لایه اپیدرم در واقع اولین سد دفاعی بدن در برابر عوامل خارجی میباشد. این ویژگی نه تنها از دیدگاه فیزیکی انجام میگیرد بلکه به واسطه ترکیبات پپتیدی ضد میکروبی نیز صورت میپذیرد. دیفنسینها (defensins) و کاتلیسیدینها (cathelecidins) دو گروه عمده از این ترکیبات میباشند که طیف عملکرد ضد میکروبی وسیعی دارند. دیفنسین که یک پپتید غنی از سیستئین و کاتیونیک میباشد، در بدن در دو زیرگروه آلفا، بتا دیده میشود، که نوع بتا دیفنسین در اپیدرم مشاهده میگردد. این پپتید عملکرد ضد باکتریهای گرم منفی، گرم مثبت، کاندیدا آلبیکنس و قارچها از خودشان داده است. لایه اپیدرم از خارج به داخل شامل پنج بخش میباشد.
الف) طبقه شاخی (Horney Layer) stratum corneum
تعداد لایههای سلولی این طبقه شامل ۱۵ الی ۲۰ لایه میباشد. ضخامت طبقه شاخی در مناطق مختلف بدن متفاوت است. در بزرگسالان در ناحیه کف دست و پا، این لایه دارای ضخامت چند صد میکرون میباشد اما در اغلب نواحی بدن در حالت کاملاً هیدراته ضخامت آن به۴۰ الی ۱۰ میکرون افزایش مییابد. (ضخامت بین ۱۰ الی ۵۰ میکرون در نوسان است). سلولهای طبقه شاخی فاقد هسته بوده تکثیر نمییابند. بنابراین یک طبقه مرده قلمداد میشود. طبقه شاخی دارای چگالی ۵۵/۱ گرم بر سانتیمترمکعب میباشد. به علت تراکم طبقه شاخی، ارزش ضریب پخش در آن هزار مرتبه کمتر از دو لایه دیگر پوست بوده که منجر به مقاومت بالا و نفوذپذیری این لایه میگردد.
طبقه شاخی یک مانع محدود کننده سرعت است که حرکت مواد شیمیایی به داخل و خارج را کنترل میکند و نقش مهمی را در کنترل جذب پوستی مولکولهای دارو ایفا میکند.
اجزاء اصلی سلولی شامل پروتئینها، لیپیدها، و آب است که در حالت خشک تقریباً حاوی ۸۵-۷۵% پروتئین، ۲۰-۱۵% لیپید، ۱۵% آب است. جدا شدن لایههای آن از پوست به طور متوسط یک لایه در روز و بنابراین زمان لازم برای تجدید لایه و تشکیل یک طبقه شاخی جدیدturn over) ) حدود دو هفته میباشد.
ب) طبقه روشن (clear layer) stratum lucidum
لایه شفاف لایهای است که در سلولهای آن هسته متلاشی شده است و کراتینه شدن سلول همراه با تغییر شکل سلول به ویژه مسطح شدن آن مشاهده میگردد. گاهی قطرات مواد روغنی در داخل این لایه سلولی دیده میشود که این امر میتواند ناشی از متلاشی شدن لیزوزومها باشد. لایه شفاف عموماً در نقاطی که پوست ضخیم است مانند کف پا (soles of feet) و کف دستها (palms) دیده میشود. برای بسیاری از متخصصین پوست این پرسش مطرح است که آیا این لایه از نظر عملکرد قابل جداسازی از سایر لایههای اپیدرم میباشد و یا تنها ناشی از روش آمادهسازی و تهیه بافتی است. اغلب محققین این لایه و لایه شاخی را با هم یکسان در نظر گرفته و دو لایه مجزا نمیدانند.
ج) طبقه دانهدار (Granular Layer) stratum Granulosum
این طبقه از ۴-۱ ردیف سلول تشکیل شده است. از این ناحیه اپیدرم زنده است و فعالیتهای متابولیکی دارد، اگر چه سلولهای پهن این لایه فاقد میتوکندری و دستگاه گلژی میباشند. طبقه دانهدار دارای ماده مهم هیالوکراتین است که منشأ کراتین پوست است که در این منطقه ساخته شده و به سمت طبقهی شاخی حرکت میکند. وجود دانههای هیالوکراتین (Hyalokeratine granules) در این ناحیه علت اصلی نامگذاری آن میباشد. این دانهها حاوی پروفیلاگرین (profilaggrin) میباشند که پیشتاز فیلاگرین است. فیلاگرین با تشکیل پلهای عرضی با کراتین، سبب افزایش استحکام این پروتئین میگردد. بر پایه شواهد تجربی بدست آمده یون کلسیم و شکل فعال ویتامین D در رشد و تکثیر کراتینوسیتها نقش دارند.
د) طبقه خاردار (Prickle Layer) stratum spinosum
این قسمت از اپیدرم، ضخیمترین طبقه اپیدرم زنده است و از ۳ تا ۱۰ ردیف سلولهای چند وجهی تشکیل یافته است که کراتینوسیت (keratinocyte) نامیده میشوند. محل تجمع ملانینها و ایجاد رنگ پوست در این سلولها میباشد. سلولهای این لایه نیز از نظر میتوکندری چندان غنی نبوده و دستگاه گلژی به ندرت در آنها مشاهده میشود. سلولها هر چه به سطح نزدیکتر میشوند پهنتر میگردند.
از ویژگیهای سلولهای این لایه وجود گرانولها لامار است که نشانگر ساخت اولیه پروتئین کراتین است. این گرانولها حاوی چربیهایی مانند سرامیدها، کلسترول و اسیدهای چرب؛ آنزیمهایی مانند پروتئاز، اسید فسفاتاز، لیپاز و گلیکوزیداز؛ و یک ترکیب پپتیدی ضد میکروب به نام کاتلیسیدین (cathelicidin) میباشد. پروتئینهای لوریسین (loricin)، اینولوکرین (involucrin) و کراتولینین (keratolinin) که در لایههای بالاتر، به ویژه لایه شاخی، نقش ایفا میکنند، در این لایه ظاهر میشوند.
و) طبقهی زایا(Germinative Layer) stratum basal
این طبقه تنها از یک لایه سلولهای تقریباً چهار وجهی تشکیل یافته که محتوی میتوکندریهای فراوان و دستگاه گلژی تکامل یافته است. سطح تحتانی سلولها روی غشائی قرار گرفته است که غشاء بازال نامیده میشود. سلولهای این لایه توسط اتصالات دسموزوم به یکدیگر چسبیدهاند. اتصالی به نام gap junction نیز تبادل مواد بین این سلولها را مسیر میسازد. اتصالات همی دسموزوم (hemidesmosome) نیز سبب چسبیدن سلولهای این لایه به غشای پایه میگردد. این منطقه مرکز فعالیت میتوتیک بوده و منشأ اصلی سلولهای اپیدرم را تشکیل میدهد. حدود ۱۰ درصد از سلولهای این لایه را سلولهای بنیادی، ۴۰ درصد آن سلولهای حاصل از فعالیت میتوزی (postmiotic cell) و ۵۰ درصد آن را سلولهای تقویت کننده (amplifyimg cell) تشکیل میدهد. در شرایط معمول سرعت تکثیر این سلولها پایین است ولی در مواردی مانند شرایط التیام زخم سرعت تکثیر افزایش مییابد. سلولهای تقویت کننده، مسئول اصلی تشکیل سلولهای لایههای بالاتر میباشند. (۴)
۲-۱-۱-۲. درم(Dermis)
میان پوست، با ضخامت ۳-۵ میلیمتر، وزن اصلی پوست را تشکیل میدهد مرکب از این بافت همبند است که از الیاف پروتئینی شامل تقریباً ۷۵% کلاژن، ۴% الاستین، ۴% رتیکولین ساخته شده در یک ماتریس ژل مانند از موکوپلی ساکارید که ماده اساس نامیده میشود غوطهور است. عروق خونی لنفاوی و اعصاب از این ماتریس عبور کرده و ضمائم پوست از قبیل غدد اکرین، آپوکرین و واحدهای پیلو سباسه در آن نفوذ میکنند.
درم به منظور رساندن مواد غذایی، دفع مواد زاید، تنظیم فشار و دما، بسیج نمودن نیروهای دفاعی و شرکت نمودن در رنگ پوست به جریان خون موثر و کارا نیاز دارد. شاخههایی از شبکه سرخرگی خون را به غدد عرق فولیکولهای موئی، چربی زیر جلدی و به خود درم میرساند. این جریان تا فاصله ۲/۰ میلیمتری از سطح پوست میرسد به طوری که سریعاً بیشتر ترکیباتی را که از اپیدرم عبور میکنند جذب و به طور سیستمیک رقیق میکند. حجم زیاد خون در پوست برای دیفوزیون مولکولهایی که به مویرگ میرسند، نگه داشتن غلظت مولکولهای نفوذ کننده به درم در سطح خیلی پایین، بالا بردن گرادیان غلظت اپیدرمی و بنابراین تحریک جذب پوستی به صورت سینک (sink) عمل میکند.
۲-۱-۱-۳. هیپودرم (Hypodermis)
گاهاً به عنوان یک طبقه مجزا در نظر گرفته نشده و در واقع لایه چربی زیر پوست است، بنابراین ضخامت نامعین و متغیری بر حسب عوامل مختلف دارد.
۲-۱-۲. اعمال و وظایف پوست
۱) حفظ مایعات و نسوج بدن
۲) حفاظت در مقابل عوامل خارجی نظیر عوامل شیمیایی، میکروبی، تشعشعات حرارت
۳) گرفتن تحریکات خارجی از قبیل حس لامسه، درد، حرارت و …
۴) تنظیم درجه حرارت بدن