رویدادهای گذشته آشکارا نشان می‌دهد که بازارها از یکدیگر جدا نیستند و حرکت‌های آنها در یک فضای عایق‌بندی شده صورت نمی‌پذیرد. در این میان اقتصاد ایران، صنایع و کسب و کارهای مختلف آن نیز تحت تاثیر روند بازارهای مالی و کالا هستند. بنابراین توجه به دوره‌های رکود و رونق اقتصادی در کنار روابط و کنش بین بازارها بسیار با اهمیت است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
امروزه با نوسان ارزش دلار یا تغییر قیمت طلا، نفت و نرخ بهره وضعیت کسب و کار تغییر می‌یابد و هر کدام از آنها ممکن است شرایط جدیدی برای بازار و در نتیجه موضع معاملاتی یا دیدگاه سرمایهگذاری پدید آورند. به طور طبیعی سازمان‌ها، شرکتها و سرمایه‌گذاران به وضعیت نفت، طلا، دلار، شاخص‌های سهام، شرایط اقتصاد بین‌الملل، بازار فلزات، وضعیت سیاسی جهانی و دیگر موارد توجه نشان می‌دهند. تقریباً همه سرمایه‌گذاران و بنگاه‌های اقتصادی به وضعیت دلار توجه دارند. به نظر می‌رسد تا زمانی که بازارها و بخش‌های مختلف اقتصاد روی یکدیگر به نوعی تاثیر می‌گذارند، این دلیل قانع‌کننده‌ای باشد که هرکسی برای کسب آگاهی بیش‌تر اثر و رابطه بین بازارها را به عنوان یک دانش بیاموزد و از مزیت‌های آن در راستای تحلیل و سرمایهگذاری بهره گیرد.
۲-۱۳-۳-فضای کسب و کار و بهبود آن و ارتباط آن با شفافیت
فضای کسب و کار سرمایهگذاری را میتوان از حوزه‌های استراتژیک توسعه صنعتی تلقی کرد که عمدتاً ناشی از کلیه عوامل بیرونی بوده و عواملی چون بهره‌وری و اشتغال نیروی کار، سرمایهگذاری، آزادی‌های اقتصادی تولیدکنندگان و ظرفیت‌های تولیدی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
از سوی دیگر، توسعه اقتصادی بر پایه رقابت‌پذیری کشورها استوار است و سلامت محیط کسب و کار از عوامل موثر بر رقابت‌پذیری می‌باشد. محیط کسب و کار روشن، سالم و شفاف که منتج از سلامت اقتصاد و سیاست درست کشورها بوده و منجر به نتیجه‌های مثبت اقتصادی از قبیل صادرات مفید، رشد اقتصادی و توسعه صنعتی می‌شود، از مواردی است که اکیدا باید در فهرست سیاست‌های اقتصادی دولت قرار بگیرد.
شاخص‌های متنوعی از سوی مراجع بین‌المللی، به منظور رتبه‌بندی وضعیت اقتصادی کشورها بیان می‌شود. از مهمترین این شاخص‌ها شاخص فساد (عدم شفافیت )، شاخص آزادی اقتصادی و شاخص کسب و کار است.
۲-۱۳-۳-۱-شاخص فساد[۳۸] ( عدم شفافیت)
فساد نقض قوانین موجود برای تامین منافع و سود شخصی است. بانک جهانی و سازمان بین‌المللی شفافیت[۳۹] فسادمالی را سوءاستفاده از قدرت عمومی برای کسب منافع خصوصی تعریف می‌کنند. تعریف دیگری که توسط برخی پژوهشگران ارائه شده است، فسادمالی را معامله‌ای بین بازیگران بخش خصوصی و دولتی می‌دانند که از طریق آن، کالاهای عمومی بطورنامشروع به سودها و منافع خصوصی تبدیل می‌شود. فساد مالی می‌تواند فعالیت‌های سرمایهگذاری و اقتصادی را از شکل مولد آن به سوی رانت‌ها و فعالیت‌های زیرزمینی سوق دهد. فساد را میتوان در بخش خصوصی و دولتی بررسی کرد.
فساد در بخش خصوصی در سطوح مختلف بررسی می‌شود. ریسک‌های فساد در درون شرکتها شامل تقلب شرکتی، دستکاری حساب‌ها و معامله براساس اطلاعات نهانی است. فساد در سطح تعامل با مشتریان و تأمین‌کنندگان، مانند رشوه دادن توسط مسؤولان خرید برای موفق شدن در مقابله با دیگر رقبا است. در محیط گسترده‌تر بازار، قدرت می‌تواند برای تبانی با رقبا با تشکیل کارتل‌ها، برای آسیب رساندن به بازارها و مصرف‌کنندگان استفاده شود. در سطوح اجتماعی، قدرت شرکتی می‌تواند برای طفره رفتن از قوانین یا نفوذ بر مقررات و سیاست‌ها مورد سوء استفاده قرار گیرد. تصویر زیر، ریسک‌های فساد در سطوح مختلف سازمانی را نشان می‌دهد.
فساد در دولتها به تلاش‌هایی اطلاق میگردد که در جهت حفظ ثروت یا قدرت از طریق وسایل و ابزارهای قانونی، به دست آوردن منافع خصوصی به هزینه جامعه و نظایر آن انجام می‌گیرد. فساد دولت موجب افزایش هزینه‌ها و کاهش درآمدهای آن می‌شود، سیاست‌های دولت را در تضاد با منافع اکثریت قرار می‌دهد و باعث هدر رفتن منابع ملی می‌شود. به این ترتیب اثربخشی دولتها در هدایت امور کاهش می‌یابد و اعتماد مردم نسبت به دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی کاسته می‌شود. در یک کلمه فساد در دولت باعث می‌شود که امنیت اقتصادی که لازمه و پیش‌شرط فعالیت فعالان اقتصادی و اجرای قانون است، از بین برود.
نهادهای بین‌المللی رتبه‌گذاری هرساله از طریق ارزیابی شرایط اقتصادی، اجتماعی و موضوعات مورد نظر خود به رتبه‌بندی کشورها از لحاظ فساد می‌پردازند. سازمان بین‌المللی شفافیت و دانشگاه پاسو کشور آلمان از جمله این نهادهای هستند و شاخص فساد را ارائه می‌نمایند. شاخص فساد روی فساد در بخش عمومی (شامل دولت) متمرکز شده است و فساد را سوءاستفاده بخش عمومی و دستگاه‌های دولتی از منافع افراد جامعه تعریف می‌کند. در این شاخص نمره کشورها در فاصله صفر تا ده قرار می‌گیرد هرچه این عدد به ده نزدیک‌تر باشد در آن کشور فساد کمتری صورت گرفته است و بنابراین آن کشور رتبه بالاتری را کسب می‌کند.
این شاخص یک شاخص ترکیبی است که در هر سال با بهره گرفتن از اطلاعات همان سال و سال قبل از آن محاسبه می‌شود. بطور کلی در محاسبه این شاخص از نتیجه چهارده بررسی و مطالعه مستقل که توسط کارشناسان کشورهای مختلف در قالب دوازده نهاد مجزا صورت می‌گیرد، استفاده می‌شود. در این شاخص میزان رشوه‌گیری مقام‌های دولتی، کلاهبرداری در خریدهای دولتی، اختلاس و میزان قوت و تداوم سیاست‌های ضد فساد (فساد بورکراتیک و فساد سیاسی) مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. این شاخص، تنها برمبنای، اظهارنظر فعالان و تحلیلگران اقتصادی که درباره اوضاع اقتصادی و سیاسی کشورها تخصص دارند محاسبه می‌شود.
البته نمی‌توان تنها با اتکا به این شاخص در مورد فساد در کشورهای به قضاوت نشست. ایراداتی مانند عدم توجه به ارزش‌های فرهنگی کشورها، تاکید زیاد بر شاخص پرداخت و دریافت رشوه، تاثیر زیاد شرایط سیاسی و اقتصادی کشورها بر شاخص فساد در زمان بررسی و … بر این شاخص وارد است. با تمام این موارد، ارائه این شاخص در عرصه بین‌المللی، تاثیر فراوانی در دیدگاه سرمایه‌گذاران بین المللی دارد و میتوان با بهبود معیارهای مورد استفاده آن، گامی مثبت در جذب سرمایهگذاری خارجی برداشت.
فرصتهای سرمایهگذاری درایران
از جمله فرصتهای سرمایهگذاری در ایران،سرمایهگذاری در اوراق بهادار،زمین و مسکن،طلا،ارز و اوراق مشارکت است.
۲-۱۴-سرمایهگذاری در اوراق بهادار
همواره بخش عمده‌ای از ثروت افراد جامعه به سمت سرمایهگذاری در اوراق بهادار سرازیر می[شود. بازارهای مالی این امکان را برای شرکتها و دولتها فراهم میسازند که بتوانند از طریق فروش اوراق بهادار نیازهای خود را برطرف سازند،سرمایه‌گذاران نیز از طریق خرید اوراق بهادار بازده و رفاه خود را افزایش می‌دهند(تهرانی و نوربخش،۱۳۸۸)در حال حاضر،بازار بورس اوراق بهادار اغلب کشورها هسته مرکزی بازار سرمایه است و سالانه مبلغ هنگفتی از سرمایه‌های سرگردان را به سمت واحدهای مولد و فعال جامعه هدایت می‌کند.بازار بورس در چارچوب مکانیزم مشخصی می‌تواند باعث ایجاد سرمایه و هدایت آن به سمت واحدهای فعال و مولد شود و نیز سبب افزایش تولید،کنترل تورم و مشارکت مردم در تآمین سرمایه مالی در واحدهای صنعتی وسهیم شدن آنها در مالکیت شرکتها افزایش تعهد و کارایی مدیران و در نهایت فزایش رشد تولید ناخالص داخلی می‌شود(نمازی و همکاران۱۳۸۲٫).در سالهای اخیر،میزان سرمایهگذاری در بورس تهران روند رو به رشدی به خود گرفته است،به گونه‌ای که این بازار به مقصدی جذاب برای سرمایهگذاری تبدیل شده است.طبق آمار بانک ملی مرکزی تعداد سهام معامله شده در بورس تهران در سال ۱۳۷۰و۶۵میلیون سهم بوده این در حالی است که این میزان در سال ۱۳۹۰به۷۳۱۸۹میلیون سهم رسیده است،این افزایش در حجم و ارزش معاملات نشان دهنده استقبال سرمایه‌گذاران از سرمایهگذاری در بورس است.
۲-۱۵-سرمایهگذاری در بخش زمین و مسکن
مسکن علاوه بر نقش اصلی خود به عنوان یک سرپناه یک کالای مصرفی تبدیل به یکی از مقاصد مهم افراد برای سرمایهگذاری شده است.رشد اخیر در بازار مسکن توجه سرمایه‌گذاران را به ریسک و بازده و تأثیر مسکن در سرمایهگذاری جلب نموده است.مطالعات بسیاری در بازار مسکن نشان می‌دهد که مسکن ابزار موثری برای سرمایهگذاری است.از جمله مزیت‌های سرمایهگذاری در مسکن،ایجاد مصونیت در مقابل تورم است.شاید مهمترین ایراد آن نیز عدم نقد‌شوندگی و نبود بازار بزرگ و کارا برای مسکن باشد(کاپور و همکاران،۲۰۰۹)[۴۰].در ایران نیز سرمایهگذاری در بازار مسکن به دلیل تغییر در نگرش خانواده‌ها در مورد داشتن خانه های مستقل و نیز افزایش جمعیت و نیاز آنها به داشتن سر پناه به عنوان یکی از سودآورترین سرمایهگذاری ها توجه بسیاری را به خود جلب نموده است(زارع و رضایی،۱۳۸۵).علاوه بر ایران،در بسیاری از کشورهای دیگر جهان نیز مردم دیدگاه مطلوبی نسبت به سرمایهگذاری در بخش مسکن دارند،براساس نتایج یک مطالعه از هر ۱۰ آمریکایی۸ نفر مسکن را بهترین سرمایه گذاری بلند مدت می‌دانند(تیلور و همکاران،۲۰۱۱)[۴۱]
۲-۱۶-سرمایهگذاری در طلا
در زمان‌های گذشته از طلا به عنوان پول استفاده می‌شد.طلا دارای ویژگی‌هایی است که آن را تبدیل یه کالای واسطه‌ای مطلوبی می‌کند.طلا کمیاب و با دوام است.طلا ذاتاَ با ارزش است چرا که زیباست و کاربرد بسیاری در صنایع مختلف دارد(لرنر،۱۹۸۸)[۴۲].در کشورهایی که ارزس پول به دلیل تورم مداوم کاهش می‌یابد مردم برای جلوگیری از زیان ناشی از تورم دارایی‌های خود را به صورت واقعی پس انداز می‌کنند.یکی از این نوع دارایی ها که قابلیت نقد‌شوندگی بالایی نیز دارد طلاست و در ایران همواره بعنوان پس اندازی مطلوب در جامعه با استقبال مواجه بوده است. از نظر تاریخی نداشتن امنیت اجتماعی به ویژه برای زنان، نگرانی از آینده، ارزش ذاتی و قدرت نقد‌شوندگی زیاد طلا باعث شده است این فلز گرانبها در ایران از دیر‌باز به عنوان بخشی از پس‌‌انداز خانواده‌ها برای روز مورد استفاده قرار گیرد(سر افراز و امیر،۱۳۸۴).گزینه‌های مختلفی برای سرمایهگذاری در طلا وجود دارد: سرمایهگذاری در سکه طلا،سرمایهگذاری در شمش طلا و سرمایهگذاری در سهام شرکت‌هایی که در صنعت استخراج یا بازرگانی طلا فعالیت دارند(لرنر،۱۹۹۸).
۲-۱۷-سرمایهگذاری در ارز
سرمایهگذاری در ارز نیز یکی دیگر از فرصتهای سرمایه‌گذاری‌هایی است که در این بحث به بررسی آن می‌پردازیم.علل نگهداری ارز را میتوان به دو دلیل عمده دسته‌بندی نمود:یکی نگهداری ارز به عنوان تقاضای معاملاتی ودیگری به عنوان تقاضای سفته بازی و نگهداری آن در سبد دارایی افراد.این نوع تقاضاها را میتوان ناشی از مقبولیت بین المللی این نوع دارایی و داد و ستد آن در بازارهای گوناگون دانست.تفکر نگهداری بخشی از ثروت به صورت ارز امروزه جایگاه ویژه ای نزد صاحبان ثروت یافته است و عموما بازار ارز یا وجود تمام ریسک ها و مخاطراتش یکی از سودآورترین بازارها محسوب می‌شود (زارع و رضایی،۱۳۸۵).
۲-۱۸-اوراق مشارکت
اوراق مشارکت،اوراق بهادار با نام یا بی‌نامی است که به موجب قانون یا مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین منتشر می‌شود و به سرمایه‌گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح‌های عمرانی-انتفاعی دولت مندرج در قوانین بودجه سالانه کل کشور و طرح‌های سود‌آور تولیدی،ساختمانی و خدماتی را دارند واگذار میگردد.علاوه بر این،باز پرداخت اصل اوراق در سر‌رسید و پرداخت سود علی‌‌الحساب در مقاطع معین توسط ناشر تضمین شده و خرید و فروش آن در بانک عامل(بانکی که اقدام به عرضه اوراق نموده است)یا بورس اوراق بهادار مجاز است.این اوراق از سال ۱۳۷۳به منظور تامین مالی پروژه‌های حائز شرایط لازم بکار گرفته شد از این طریق سرمایه‌های خرد موجود در جامعه در کنار هم جمع شده و به صورت هدفمند در اختیار پروژه‌های خاص قرار گیرد.طی سالهای اخیر اوراق مشارکت به عنوان اصلی‌ترین ابزار مالی ایران وظیفه سنگین جمع آوری منابع و هدایت آنها را به بخش‌های تولید بر عهده داشته است.سود نسبتا بالا وکم ریسک بودن اوراق مزبور و نیز نقد شوندگی بالای این اوراق موجب گسترش سرمایهگذاری افراد در این اوراق شده و سرمایهگذاری در این اوراق را با استقبال فراوانی مواجه کرده است.
۲-۱۹-محیط سرمایه گذاری[۴۳]
محیط سرمایهگذاری در بر گیرنده انواع اوراق بهادار قابل معامله می‌باشد و از طرف دیگر، وقتی صحبت از محیط سرمایهگذاری می‌شود، باید مکان و چگونگی خرید و فروش اوراق بهادار را نیز مد نظر قرار دهیم. به طور کلی، میتوان اجزای محیط سرمایهگذاری را به سه دسته تقسیم کرد:
۱٫اوراق بهادار یا دارایی‌های مالی
۲٫بازارهای اوراق بهادار یا بازارهای مالی
۳٫واسطه یا موسسات مالی
۲-۲۰-فرایند سرمایهگذاری[۴۴]
در فرایند سرمایهگذاری به چگونگی تصمیم‌گیری سرمایهگذاری در اوراق‌بهادارقابل معامله و میزان در هر کدام از انواع اوراق و زمان انجام سرمایهگذاری پرداخته می شود.رویه‌ای شامل مراحل زیر برای تصمیم‌گیری در این باره به عنوان اساس فرایند سرمایه گذاری مطرح می باشد.
۲-۲۰-۱-خط مشی سرمایهگذاری[۴۵]
در این مرحله به تعیین اهداف و میزان ثروت قابل سرمایهگذاری و شناسایی گونه‌های بالقوه دارایی‌های مالی به منظور قرار دادن در سبد سرمایهگذاری پرداخته می شود. اهداف سرمایهگذاری را باید براساس ریسک و بازده بیان کرد و شناسایی دارایی‌های مالی تشکیل دهنده سبد را باید براساس اهداف سرمایهگذاری و میزان ثروت قابل سرمایهگذاری و ملاحظات مال سرمایه‌گذار صورت داد.
۲-۲۰-۲-تجزیه و تحلیل اوراق بهادار
در ساده‌ترین شکل این نوع تجزیه وتحلیل،به مطالعه قیمت‌های بازار اوراق بهادار در جهت پیش‌بینی تغییرات آتی پرداخته می‌شود.در این روش به منظورشناسایی روندها و الگوهای تکراری موجود در تغییرات گذشته قیمت اوراق بهادار به مطالعه قیمت‌های گذشته آنها پرداخته و مورد تجزیه وتحلیل قرار می‌گیرد.تهیه الگوی تغییرات قیمت اوراق بهادار براساس تغییرات گذشته با این فرض صورت می‌گیرد که روند والگوهای گذشته در آینده نیز تکرار خواهد شد و بر این اساس تحلیلگران اورق بهادار امیدوار به پیش‌بینی تغییرات آتی قیمت اوراق می‌باشد.
۲-۲۰-۳-تهیه سبد سرمایهگذاری
گام سوم در فرایند سرمایهگذاری شامل شناسایی و تعیین دارایی‌های مورد نظر برای سرمایهگذاری و یافتن نسبت سرمایه اختصاص یابنده از ثروت سرمایهگذاری به هر کدام از دارایی‌های منتخب می‌باشد در این مرحله،سرمایه‌گذاران با توجه به نتایج مراحل قبلی به استفاده از موارد زیر در تهیه سبد مورد نظر می‌پردازند:
۱-تجزیه و تحلیل اوراق بهادار به صورت فردی و پیش بینی تغییرات قیمت هرکدام ازآنها.
۲-پیش بینی تغییرات کلی قیمت سهام عادی وارتباط آنها با اوراق بهادار با درآمد ثابت.
۳-تهیه سبدی که با یک سطح معین در بازده داری حداقل ریسک باسد.
در واقع سرمایه‌گذاران با توجه به برآورد میزان ریسک و بازده هر یک از اوراق بهادار،از طریق تجزیه وتحلیل فردی آنها و رابطه بین نرخ‌های بازدهی،می‌توانند به مجموعه‌ای دست یابند که درازای میزان معینی از ریسک دارای بالا ترین نرخ بازده می‌باشد.
۲-۲۱-بازده[۴۶]
معمولا افراد مصرف کنونی را به مصرف در آینده ترجیح می‌دهند.بنابراین برای تشویق افراد در به تعویق انداختن مصرف فعلی می‌بایستی انتظار کسب پاداش از سرمایهگذاری را برای آنان ایجاد کرد.در واقع انتظار کسب بازده یا پاداش سرمایهگذاری موجب می‌شود تا سرمایه‌گذاران مصرف در آینده را به مصرف فعلی ترجیح دهند.اغلب از بازده در جهت معرفی بازده سرمایهگذاری در یک دارایی در طول یک دوره زمانی که به آن بازده دوره نگهداری می‌گویند استفاده می‌شود و آن عبارتست از تغییرات قیمت و جریانات نقدی حاصل از آن دارایی طی دوره سرمایهگذاری.این میزان تغییرات را بر حسب درصد بیان می‌کنند که نشان دهنده درصدی از مبلق سرمایهگذاری است و به آن نرخ بازده سرمایهگذاری می‌گویند نرخ بازده عامل بسیار مهمی در تصمیم‌گیری‌های مالی جهت سرمایهگذاری به شمار می‌رود.
۲-۲۲-اجزای بازده
بازده معمولا از دو بخش تشکیل می شود.
– سود دریافتی[۴۷] :مهمترین جزء بازده سودی است که به صورت جریانات نقدی دوره ای سرمایهگذاری بود. و می‌تواند به تشکیل بهره یا سود تقسیمی باشد.ویژگی متمایز این دریافت‌ها این است که منتشر کننده،پرداخت‌هایی را به صورت نقدی به دارنده دارایی پرداخت می‌کند.این جریانات نقدی با قیمت اوراق بهادار نیز مرتب است.
– سود(زیان)سرمایه[۴۸] :دومین جزء مهم بازده،سود(زیان)سرمایه است که مخصوص سهام عادی است ولی در مورد اوراق‌قرضه بلند مدت و سایر اوراق‌بهادار با درآمد ثابت نیز مصداق دارد.به این جزء که ناشی از افزایش و کاهش قیمت دارایی است،سود(زیان)سرمایه می‌گویند این سود(زیان)سرمایه ناشی از اختلاف بین قیمت خرید و قیمت زمانی است که دارند.
اوراق قرضه قصد فروش آنها را دارد.این اختلاف می‌تواند سود یا زیان باشد.مجموع این دو جزء بازده کل اوراق بهادار را تشکیل می‌دهد و نرخ بازده اوراق بهادار که معیاری جهت تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران جهت سرمایهگذاری است به شرح زیر محاسبه میگردد
فرمول (۲-۱):
