• • اسباب بازی خوب می‌تواند دامنۀ تصورات و تخیلات کودک را گسترده سازد و میل به کنجکاوی و اکتشاف را در او پرورش دهد .

• • اسباب بازی هایی مناسب اند که کودک روی آن ها کار کند ، آن ها را با دست بپیچاند ، بچرخاند ، خم کند ، ببرد (قطع کند) ، رنگ آمیزی کند یا علامت بگذارد . اسباب بازی هایی که بتوان از آن ها به شیوه های مختلف استفاده کرد ، آن ها را به شکل های گوناگون درآورد ، بست و محکم کرد و به وسیلۀ آن ها شکل های مختلف ساخت .

  

• • اسباب بازی ها باید آن قدر مستحکم و بادوام باشند که کودکان مدت طولانی با آن ها بازی کنند . ظاهری جذاب و زیبا داشته باشند تا کودکان با اصول طراحی آشنا شوند ؛ دارای تنوع و قابلیت تغییر باشند و در فعالیت های آموزشی گوناگون مورد استفاده قرار گیرند .

• • اسباب بازی باید وسیله ای باشد هماهنگ با ارزش ها و معیارهای جامعه ای که کودک در آن زندگی می‌کند .

• اسباب بازی بایستی انگیزه و محرک مناسب به همراه داشته باشد و بتواند نظر کودک را جلب کند (مطهری ، ۱۳۸۲) .

تولید صنعتی اسباب بازی

در یک نگاه کلی ، تولیدات صنعتی اسباب بازی را می توان در ‌گروه‌های زیر خلاصه کرد :

۱٫ فکری – آموزشی

فکری : وسایلی که در تقویت رشد ذهنی (هوش و خلاقیت) کودک مؤثرند ، مانند انواع آجرها ، وسایل تشخیص تفاوت ها ، وسایل تقویت حواس ‌پنج‌گانه و هماهنگی حواس و اعضاء .

آموزشی : وسایلی که برای آموزش مفاهیم پایه در مهدکودک ها و مدارس از آن ها استفاده می شود ، مانند چرتکه ها ، مجموعۀ اشکال هندسی ، استوانه های اندازه گیری .

۲٫ تقلیدی – تخیلی (نمادین) : اسباب بازی هایی که برای بازی های تقلیدی – تخیلی استفاده می‌شوند ، مانند انواع ماکت وسایل زندگی (یخچال ، ظرف ، اجاق گاز) ، انواع ماشین ، انواع اسلحه .

۳٫ جنبشی : وسایل بازی های جنبشی کودکان در فضای باز و در فضای بسته مانند انواع سرسره های کوچک ، استخرهای کوچک ، ماسه بازی ، آب بازی ، رنگ بازی ، وسایل ساده ورزشی .

۴٫ تفننی : این گروه از اسباب بازی ها که بخش عمده ای از تولیدات صنعتی اسباب بازی را تشکیل می‌دهند نه تنها تأثیر مثبتی در رشد متعادل کودک ندارند ، بلکه با ایجاد هیجانات کاذب و احساس شیفتگی در کودک او را منفعل می‌کنند و در رشد ذهنی او تأثیر منفی می‌گذارند . انواع روبوت ها ، عروسک های آوازه خوان و تزیینی ، ماشین های فانتزی و … بخشی از این اسباب بازی ها هستند (سلطانی ، ۱۳۸۱) .

جورچین

جورچین ها از جمله اسباب بازی های مورد علاقۀ اکثر کودکان و حتی بزرگسالان است که علاوه بر جنبۀ سرگرم کنندۀ آن ، بر روی رشد کودک تأثیرهایی مثبت و سازنده دارد . جورچین ، قطعات بریده یا جدا از هم یک تصویر است که با قرار دادن آن ها در محل خود ، تصویر اصلی به دست می‌آید .

انواع جورچین ها

1. 1. جورچین مکعبی^[۶۵] : برای ساختن جورچین مکعبی به ۹ یا ۱۲ یا ۱۵ مکعب چوبی یا پلاستیکی نیاز است . هر مکعب دارای شش سطح است ، ‌بنابرین‏ می توان شش تصویر را بر روی هر سطح چسباند ، ‌به این ترتیب که ابتدا مکعب ها را پهلوی هم قرار دهید ، سپس تصویر مورد نظر را که به تعداد مکعب ها بریده اید بر روی آن ها بچسبانید و یا این که بر روی آن نقاشی کنید . سپس سطوح دیگر را به همین شکل کامل کنید . پس از آن مکعب ها را که با یکدیگر ترتیب منطقی ندارد ، جلوی کودک می گذاریم و از او می‌خواهیم با پهلوی هم قرار دادن مکعب ها شکل را کامل کند .

1. 1. جورچین جاگذاردنی^[۶۶] : روی یک صفحه چوبی یا مقوایی ضخیم ، جای شکل های معینی را با دستگاه های پازل بری یا اره مویی و مقواهایی را با تیغ موکت بری برش می‌دهیم و جدا می‌کنیم . برای جذابیت و تحریک کودکان ، می‌توانیم قطعات بریده شده را با رنگ های شاد و ملایم رنگ آمیزی کنیم و به هنگام بازی قطعات بریده شده را در اختیار کودک قرار دهیم و از او بخواهیم هر یک از شکل ها را در جای مناسب خود بگذارد .

1. 1. جورچین جورکردنی^[۶۷] : این پازل معمولا ‌به این ترتیب ساخته می شود که یک شکل را بر روی صفحه ای مقوایی یا چوبی می چسبانیم بعد آن را از قسمت های مختلف می بریم .

1. جورچین ها از نظر موضوع : جورچین ها از نظر موضوع ، می‌تواند شامل همۀ موضوعاتی باشد که در دنیا وجود دارد ، ولی کارشناسان برای سهولت و طبقه بندی ، آن ها را به سه دسته تقسیم کرده‌اند :

الف) جورچین فصل^[۶۸] : در این نوع پازل تصویری که از تکمیل قطعات به دست می‌آید ، یکی از فصول (بهار ، تابستان ، پاییز ، زمستان) است . این پازل ها غالبا طرح کلی یک فصل را نشان می‌دهد .

ب) جورچین موضوعی^[۶۹] : در این پازل ، تصویر اصلی شامل منظره ای از روستا ، خیابان ، منزل ، مدرسه ، باغ وحش و غیره است .

ج) جورچین فرم و اندازه^[۷۰] : این نوع از پازل ها قطعاتی کم و بسیار ساده دارند که در مراحل اولیه که کودکان هنوز آمادگی کافی برای بازی با پازل های دیگر را ندارند ، در اختیارشان قرار می‌گیرد و معمولا به اندازه های مختلف و متشابه هستند (مطهری ، ۱۳۸۲) .

اهداف و فواید جورچین ها

• • موجب پرورش دقت در بینایی و حس بساوایی کودک می شود .

• • برای یادگیری مفاهیم مکان ، اندازه و اشکال هندسی مؤثر و مفید است .

• • تقویت و پرورش حافظه و استدلال دیداری .

• • توجه کودک را جلب می‌کند و باعث رشد مهارت های شناختی و تقویت مهارت های حرکتی او می شود .

• • پرورش قوۀ تکلم و افزایش دامنۀ واژگان جدید .

• • کودک یاد می‌گیرد اجزا هستند که شکل اصلی را تشکیل می‌دهند .

• کودک ، برای کامل کردن طرح ، مجبور است رنگ ها و طرح اصلی پازل را در خاطر داشته باشد و جهت خطوط را دنبال کند . مهارت در این کار به یادگیری خواندن و نوشتن کمک می‌کند (مطهری ، ۱۳۸۲) .

تنگرام

خواستگاه تنگرام کشور چین است . چی چیائوتو نام چینی تنگرام به معنی «طرح ابتکاری هفت پارچه ایی» است . اگر یک مربع را مطابق نسبت های شکل زیر برش دهیم ، هفت قطعه حاصل می شود که به هر یک از آن ها “tan” گویند . این هفت قطعه در کنار هم ، معمای تنگرام را به وجود می آورند . پنج مثلث ، یک متوازی الاضلاع و یک مربع می‌توانند صدها شکل و طرح زیبا ایجاد نمایند . قواعد این بازی بسیار ساده اند ؛ اولا برای ایجاد هر طرح بایستی از هر هفت قطعه استفاده شود ؛ ثانیاً برای ایجاد یک شکل یا تصویر فقط می توان این قطعات را در یک سطح صاف ، کنار هم قرار داد ؛ روی هم قرار دادن یا همپوشانی قطعات ممنوع است .