۲-۳- گونه های بافت های فرسوده شهری : بافت های فرسوده به سبب فرسودگی در کلیت خود وجوه مشترکی دارند،اما به سبب عوامل موثر در فرسودگی دارای ماهیت متفاوتی می گردند.این تفاوت ها بافت های فرسوده را در سه گروه زیر قرار می دهد:
۲-۳-۱- بافت های دارای میراث شهری:مراد از بافت های دارای میراث شهری بافت های فرسوده ای است که علی رغم فرسودگی در گستره ی آنها بناها، مجموعه فضاها، تاسیسات و تجهیزات شهری باارزش و یا ترکیبی از آن ها وجود دارد.شناسایی وجود این عناصر موجب می گردد تا بهره گیری از میراث ها و نقش هویت بخش آن ها در بستر مداخله مورد توجه قرار گیرد و بارز گردد.
۲-۳-۲-بافت های فاقد میراث شهری: مراد از بافت های فاقد میراث شهری، بافت های فرسوده ای است که در لایه های درونی شهر جای دارند.این بافت ها یا در کالبد های به جای مانده در دل بافت های قدیمی قرار گرفته اند و یا حاصل استقرار افراد فرودست جامعه در زمین های خالی درون شهری و برون شهری اند که با گسترش شهرها با آن ها در آمیخته اند.این بافت ها علی رغم دارا بودن توانمندی هایی فراتر از آنچه در حال حاضر پذیرای آن هستند، به سبب آن که از چرخه ی حیات موثر شهری خارج هستند از ارزش کمتری برخوردار می باشند.
۲-۳-۳- بافت های حاشیه ای (سکونتگاه های غیررسمی) : مراد از بافت های حاشیه ای، بافت های فرسوده ای است که به سبب عدم تناسب میان درآمد متقاضیان سکونت در شهرهای بزرگ و هزینه های سکونت در آن ها بیشتر به طور غیررسمی در حاشیه ی شهرها شکل می گیرند. ساکنان این بافت ها بیشتر مهاجران جویای کاری هستند که در شهرهایی که دارای توانمندی بالا در عرضه اشتغال و خدمات می باشند ساکن می گردند.

۲-۴- انواع طرح های مرمت و احیای بافت قدیم شهری

طرح های راهبردی ساختاری: این طرح بافت قدیم را با توجه به نقش و جایگاه آن در کل شهر مطالعه می کند. طرح راهبردی ساختاری با بررسی قابلیت‌ها، توان های بالقوه، مسایل و مشکلات و نیازهای منطقه، سیاست ها و راهبردهایی را به منظور توسعه در مقیاس کلان، ارائه می کند. این طرح از وارد شدن در مسایل جزئی می پرهیزد.^[۱]
طرح های بهسازی: این طرح ضمن ارائه پیشنهادات کلی در زمینه کاربری، دسترسی و تراکم، محدوده های همگن را شناسایی و حوزه های مختلف مداخله را اعم از بهسازی، نوسازی و … تعیین و ضوابط و مقررات کلی مداخله در هر حوزه را پیشنهاد می کند.
طرح های طراحی شهری: این طرح ها در مورد محدوده های تهیه می شوند که قبلاً در طرح های بهسازی تعیین شده اند. پروژه های طراحی شهری، پیشنهادهایی را در غالب طرح، ضوابط و مقررات، به منظور سازماندهی سیما، منظر و فضای شهری ارائه می کنند.
طرح های مرمت: طرح هایی هستند که به منظور مرمت و احیای ابنیه قدیمی تهیه می شوند. این طرح ها ضمن ترمیم خرابی های گذشته و آسیب های وارد بر بنا، موضوع احیاء و عملکرد جدید به این بناها را، متناسب با نیازهای زندگی روزمره در نظر دارند.
طرح های معماری: طرح های معماری در بافت قدیم، می توانند در هر دو مورد حوزه بهسازی و نوسازی تهیه و به اجرا در می آیند. مهمترین ویژگی این طرح ها، استفاده از ارزش های معماری گذشته و انطباق با بافت و ارتباط، اتصال و پیوند مناسب با آن است.

۲-۵- ابعاد احیاء و مرمت شهری

۲-۵-۱- احیاء اقتصادی

«با بروز افت اقتصادی در شهرها که با کاهش اشتغال و عدم جذب سرمایه های داخلی و خارجی همراه بود تجدید حیات اقتصادی مطرح شد . به طوریکه در دهه ۱۹۹۰ طرحریزان شهری و شهرسازان در پی بروز مسائل و مشکلاتی ناشی از این وضعیت که برای مراکز شهری پیش آمده بود طرح های معاصر سازی مراکز شهری و یا حتی بازگرداندن افراد دارای توان اقتصادی را مطرح کردند . این گونه طرح ها در نیمه دوم دهه ۱۹۹۰ در انگلستان نیز مطرح شدند(کلانتری و پوراحمد،۸۸:۱۳۸۷ ).هدف اساسی از احیاء اقتصادی ، ایجاد اشتغال و بهبود عرضه و تقاضای بازار نیروی کار از طریق جذب یا ایجاد اشتغال و بهبود کیفیت نیروی کار است.(liewelyn,1999)
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

احیاء اقتصادی این مراکز زمینه حفظ و احیاء کالبدی و اجتماعی فرهنگی آنها را به وجود آورده و از تخریب طبیعی و تخریب طرحریزی شده سودجویان جلوگیری خواهد کرد.
«موضوعات متعددی در تجدید حیات اقتصادی مدنظر قرار میگیرند که اهم آنها عبارتند از :
الف- جذب سرمایه های داخلی (ایجادکارگاه های کوچک،تمهید تغییر فن آوری و تصویب اشکال مختلف ضوابط و مقررات نیروی کار)
ب- تشویق به خوداشتغالی (تقویت سطح مهارت های غیررسمی)
ج- ایجاد مشاغل پاره وقت موقت
د- بهبود آموزش و افزایش مهارت های حرفه ای
ذ- تأکید بر پایداری»

۲-۵-۲- احیاء کالبدی

واحدهای مسکونی فرسوده ، قطعات زمین خالی ، کارخانه های متروکه و مراکز شهری فرسوده علائم ناتوانی شهر در تطبیق با تحولات سریع اقتصادی و اجتماعی هستند و هزینه هایی را برای استفاده مجدد و مرمت تحمیل میکنند که بالاتر از حد توان اقتصادی محلات بوده وسبب کاهش سرمایه ، ارزش املاک و اطمینان به زندگی میگردد . از دیگر سو در شهرها یک سری توان های بالقوه وجود دارد که توجه به آنها فرصت های مساعدی برای توسعه به وجود می آورد . تجدید حیات کالبدی در راستای ارزیابی عناصر کالبدی به جستجوی محدودیت ها و توان های بالقوه کالبدی می پردازد و کالبد شهر را با تحولات سریع اقتصادی و اجتماعی تطبیق می دهد .(cowan,2005,p7) راه کارهای احیاء کالبدی شامل موارد زیر می شود :
الف- بازیافت ، احیاء و تجمیع زمین و ساختمان:
بازیافت ، احیاء و تجمیع زمین و ساختمان سه شیوه متداول در تجدید حیات کالبدی محسوب میگردند که در زمین ها و ساختمان های خالی و متروکه و آلوده اعمال میگردند . در مورد ساختمان ها صرفاً عمل بازیافت و در مورد زمین ها هر سه عمل پیاده می گردد.
اول بازیافت ساختمان ها : عمل بازیافت ساختمان ها باعث حفظ یا تقویت نقش وعملکرد یا استقرار عملکردهای دیگر می شود . در سه نوع از ساختمان ها پیاده می شود که عبارتند از :
ساختمان های خالی جهت استقرار کاربری مورد نیاز
ساختمان های با شدت فعالیت پایین
ساختمان های قدیمی (اصلاح و بازیافت آنها به پویایی و بهبود وضع اقتصادی ناحیه مورد مطالعه کمک میکند.)
دوم بازیافت ، احیاء و تجمیع زمین :
زمین های متروکه که از توسعه های مختلف آسیب دیده اند و اکنون نیازمند احیاء اند شامل زمین های آزاد شده از کاربری های مختلف ، زمین های خاک برداری شده ، گودال ها و زمین های آلوده می باشند .
زمین های خالی که هیچ گونه سابقه توسعه در آنها وجود ندارد و با عمل بازیافت مستعد توسعه های مورد نیازند .
زمین هایی که از قطعات بسیار کوچک تشکیل شده اند و برای تو سعه وضعیت مناسبی ایجاد میکنند . تجمیع این زمین ها شرایط لازم برای توسعه را فراهم میکند .
ب- بهبود کیفیت تأسیسات موجود با بهره گرفتن از فن آوری های جدید .
اول-بهبود کیفیت تاسیسات موجود با بهره گرفتن از فن آوری های جدید
دوم افزایش ظرفیت موجود از طریق ایجاد ایستگاه فرعی و اضافه کردن و تقویت شبکه موجود .
ج- بهبود تأسیسات حمل و نقل
در تجدید حیات کالبدی توسعه شبکه های حمل و نقل براساس شبکه های حمل و نقل عمومی بالقوه و موجود و هم چنین دسترسی مناسب به خدمات حمل و نقل عمومی با حداقل طی مسیر صورت میگیرد .
اول افزایش مسافرت های پیاده و دوچرخه و کاهش مسافرت های با اتومبیل شخصی از طریق ارائه سرویس های مناسب اتوبوس رانی و قطار سبک شعری .
دوم طراحی مناسب شبکه ها و مسیرها مطابق با خطوط مجزای پیاده ، دوچرخه و سواره و توجه به سلسله مراتب معابراز سطح واحدهای همسایگی تا مرکز شهر و دسترسی مناسب به ایستگاه های اتوبوس و قطار شهری(curties,2008,p109).

۲-۵-۳- تجدید حیات محیطی

تجدید حیات محیط شهری گام های مؤثر و مثبتی به سوی توسعه پایدار بر میدارد . این رهیافت بر پایداری منابع محیطی تأکید خاصی دارد و این امر را از طریق ایجاد پایداری در ابعاد مختلف سیستم شهری به انجام می رساند .
شیوه های گوناگون احیاء محیطی :
الف – مسکن پایدار
۱- ایجاد واحدهای مسکونی جدید بر روی زمین های بازیافتی و احیاء شده
۲- استفاده از مواد و مصالح بادوام و کاهش مصرف انرژی با طراحی مناسب واحدهای مسکونی