• تشویق وترویج اشتراک مساعی مردمی وآموزش زیست محیطی، باتمرکز برمسائل مربوط به بیابان زدائی و مدیریت آثارخشکسالی.

پروتکل کیوتو
بند دوم این پروتکل، از توسعه پایدار حمایت می کند واز هریک از اعضاء می خواهد تاسیاست ها واقداماتی را برای حفظ وارتقاء ذخیره گاه ها ومحل های مصرف گازهای گلخانه ای بادرنظرگرفتن تعهداتشان درقبال موافقتنامه های زیست محیطی بین المللی مختلف، روش های مدیریت پایدارجنگل به اجرا درآورند. همچنین مسئولیت دارند تا از اشکال پایدار کشاورزی درسایه ویژگی های تغییر اقلیم حمایت نمایند. روشن شده است که قوانین زیست محیطی می بایست نقش مهمی در حاظت واحیا محل های ترسیب کربن وتوسعه محل های مصرف فعلی یعنی برگرداندن کربن به خاک وذخیره آن در ذخیره گاه های درازمدت ایفا نماید. دربرخی شرایط، لازم است ارکان حقوقی خاصی مشخص شوند تابعنوان بخشی از هدف نهایی بهره برداری پایدار خاک وجلوگیری از فرسایش آن وپیشگیری از تشکیل ریزگردها، به ترسیب کربن خاک بپردازند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

حاصل میزگرد سال۲۰۰۱ آن بود که برخی کشورهای دارای اراضی وسیع کشاورزی ودامداری موافقت کردند که از طریق بهبود شیوه های کشاورزی، انتشار ریزگردها راکاهش دهند، چراکه بخش عظیمی از ایجاد ریزگردها دراین کشورها ناشی از شیوه های کاربری اراضی کشاورزی است.
اصول جنگل
اصول جنگل UNEPدرسال۱۹۹۲ ، بیانیه غیر حقوقی الزام آور برمبنای تفاهم جهانی در زمینه حفاظت، مدیریت، توسعه پایدار جنگل ها می باشد. این اصول براین باور هستند که جنگل ها فرآیندهای اکولوژیکی منحصر به فرد وپیچیده ای دارند که اساس ظرفیت بالقوه وبالفعل آنها برای تأمین منابع دربرطرف ساختن نیازهای انسان ونیز ارزش های زیست محیطی می باشند. همچنین مسئولیت حفاظت وتوسعه پایدار دربسیاری از کشورها برعهده دولت ها در سطوح ملی، استانی ومحلی دانسته است. دراین بیانیه همچنین عقیده براین است که می توان اجزای مختلف اصول جنگل را درون راهبردهای مدیریت جنگل به شکل رهنمودهایی برای مدیریت جنگل ها گنجاند تا با حفاظت ومدیریت محیط خاک که تخریب آن عامل اصلی بیابازایی و وقوع ریزگردهامی باشد، توجه بیشتری شود.
اتحادیه بین‌المللی حفظ طبیعت^[۱۷] (IUCN)
اتحادیه بین‌المللی حفظ طبیعت، یک سازمان بین‌المللی با وظیفه یافتن راه‌ حل ‌های عملی برای طبیعت در معرض فشار و چالش‌های توسعه در جهان با مأموریت حفظ «تنوع زیستی» است زیرا تنوع زیستی پایه اصلی برخی چالش‌های جهان امروز چون تغییر آب و هوا، توسعه پایدار و امنیت غذایی محسوب می‌شود و در عمل بدنبال «حفظ» طبیعت و «پایداری» آن در مقیاس جهانی و محلی و با بهره گرفتن از کمیسیون‌های علمی، پروژه‌های عملی و سازمان‌های عضو در مقیاس جهانی است. این اتحادیه متشکل از نهادهای ملی، بین‌المللی، سازمان‌های دولتی، غیردولتی و بخش خصوصی است و یکی از مهمترین فعالیت‌های آن تنظیم دوره‌ای لیست قرمز گونه‌های در معرض تهدید است. با ظهور اولین جوانه‌های مفهوم توسعه پایدار، اتحادیه حفظ طبیعت در کشورهای مختلف فعال شد و متخصصین داوطلب بسیاری را به خدمت گرفت و خدمات مشاوره‌ای و حافظتی را در مقیاس منطقه‌ای و محلی تدارک دید و شبکه کمیته‌ها و نهاد‌های مشورتی منطقه‌ای خود را به تعداد بیشتری از کشورها توسعه داد. این نهاد از تحقیقات علمی حمایت کرده و پروژه‌های میدانی را در مقیاس جهانی اداره می‌کند و دولت‌ها، سازمان‌های غیردولتی،‌ آژانس‌های ملل متحد، ‌شرکت‌ها و جماعات محلی را کنار هم گرد می‌آورد تا سیاست‌های لازم را توسعه داده و بکار گیرند. این اتحادیه قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین شبکه محیطی جهان با عضویتی دموکراتیک با شراکت بیش از ۱۰۰۰ سازمان دولتی و غیردولتی و تقریباً ۱۱ هزار دانشمند داوطلب از بیش از ۱۶۰ کشور جهان است. فعالیت‌های این اتحادیه تحت حمایت بیش از ۱۰۰۰ گروه حرفه‌ای در بیش از ۴۰ اداره و صدها شریک در بخش عمومی، ‌سازمان غیردولتی و بخش خصوصی در نقاط مختلف دنیا است. شعبه مرکزی آن در شهر «گلاند» سویس در نزدیکی ژنو قرار دارد. دیدگاه بیان‌شده این اتحادیه دنیایی است که برای طبیعت ارزش قایل باشد و آن را حفظ کند. مأموریت این تشکل اثرگذاری، تشویق و کمک به جوامع مختلف در سرتاسر دنیا برای حفظ طبیعت و اطمینان از این مسئله است که هر گونه استفاده از منابع طبیعی اجتناب‌پذیر و از نظر اکولوژیکی پایدار است
در پیش نویس موافقتنامه IUCN که به عنوان یک قرارداد، اصول منعکس شده درمعاهده های بخشی که برمحیط زیست وتوسعه اثر می گذارند را به هم پیوند می دهند، تهیه شده است. این پیش نویس، بندهای زیادی دارد که درزمینه حفاظت ومدیریت خاک، جلوگیری از بیابان زایی و تشکیل ریزگردها می باشند.
بند۱۸ به طور مشخص به شرح زیر به موضوع حفاظت از خاک می پردازد:
اعضا باید به منظور حصول اطمینان از حفاظت ودر صورت لزوم نظارت خاک ها درتمام نظام های زیستی اقدامات مناسب را به کار گیرند وبا اجرای اقدامات مؤثر به جلوگیری از فرسایش خاک، مقابله با بیابان زایی، حمایت از فرایند تجزیه مواد آلی واستمرار باروری خاک ها بپردازند.
برنامه عمل منطقه ای غبار
آسه آن^[۱۸] ( اتحادیه ملت های جنوب شرق آسیا) یک سند منطقه ای درزمینه آلودگی فرامرزی ناشی از ذرات دودوغبار به نام برنامه عمل منطقه ای غبار، درسال۱۹۹۷ تدوین کرد. درواقع این سند مشهورترین سند منطقه ای دراین زمینه درسطح بین المللی است.
این برنامه در راستای انجام تعهد به همکاری مکانیزم های نظارت منطقه ای را اتخاذ کرده است. بدین نحو که برای جلوگیری ازآتش سوزی وخطرات ناشی ازآن مناطق به تجهیز منابع دراین راستا ملزم شده اند واین از طریق ایجاد سیستم های مانیتورینگ می باشد.
سازمان های محیط زیست وخدمات هواشناسی کشورهای آسه آن به منظور بهبود ارتباطات وافزایش اثربخشی هشدارهای اولیه مربوط به اتش سوزی سیستم های مانیتورینگ اینترانت را تأبیه نموده اند که اطلاعاتی از قبیل تصاویر ماهواره ای، نموداربادها واطلاعات کیفیت هوا رادر اختیار تمامی اعضاء قرار داده اند. زمینه وتعهد همکاری به قرار دادن اطلاعات موجود ودر دسترس هریک از اعضاء برای بهبودوضعیت وافزایش مقابله با آتش سوزی نمود پیدا می کند(رضوانی خلیل آباد، پیشین:۷۸).
در بند(۱-۱) این موافقتنامه از اعضا خواسته شده است تادرچارچوب قوانین ملی خود، به تنهایی یا مشترکاً، اقدامات لازم را برای حفظ فرآیندهای اکولوژیکی ضروری ونظامهای حفظ حیات به کار گیرند وبا هدف توسعه پایدار، از هدف تنوع ژنتیکی حفاظت نمایند. اعضا متعهد شده اند که راهبردهای حفاظت ملی را درچارچوب راهبرد حفاظت منطقه ای ارائه وهماهنگ نمایند. بند(۷) درمورد حفاظت از خاک از اعضا می خواهد که نقش خاک رادر کارکرد زیست بوم های طبیعی لحاظ کنند، به منظور احیا خاک های فرسایش یافته وتخریب شده، اقدامات حفاظت خاک رادرپیش گیرند، راهبردهای خاک را تدوین نمایند، فرسایش خاک را کنترل نمایند وحاصلخیزی خاک را بهبود بخشند. این هدف در زمینه خاک از طریق اقدامات عمومی در قالب توافقنامه بهبود می یابد، به ویژه درفصل سوم که به حفاظت از فرایندهای اکولوژیکی می پردازد. بند۱۰ از اعضاء می خواهد تاکارکرد مناسب زیست بوم ها را حفظ نمایند واز تخریب محیط زیست که منجر به تشکیل ریزگردها می شود جلوگیری کنند. سایر بخش های توافقنامه نیز از این تعهد حمایت می کنند: ارزیابی وبرنامه ریزی محیط زیست، اقدامات حمایتی ملی(فصل پنجم) درزمینه تحقیقات علمی،آموزش واطلاعات وفصل ششم نیز شامل مقرراتی درخصوص همکاری بین المللی است.
موافقت نامه ۲۰۰۲آسه آن برای کنترل مشکل گردوغبار
این سند درحقیقت نخستین موافقت نامه است که به صراحت به موضوع ریزگردها پرداخته است. این موافقت نامه به دنبال کنفرانس جهانی که درسال۲۰۰۲ درسطح وزرای اسه آن درکوالالامپور برگزار شد تدوین وامضاء شد. محتوای این موافقت نامه ضمن شناسایی آثار زیانبار ریزگردها برانسان، منابع زنده اکوسیستم ها ودیگر کاربردهای مشروع محیط زیست، براتخاذ تدابیر پیشگیرانه، احتیاطی وهماهنگی ملی همکاری دوجانبه وچندجانبه، انجام اقدامات مناسب در وضعیت های اضطراری ومدیریت مناسب جنگل ها تأکید نموده است. با توجه به اهداف این موافقت نامه ااعضاء برطبق ماده۴ دارای یکسری تعهدات کلی می باشند که موارد زیر ازجمله آن می باشد:

• مشارکت درتوسعه واجرای اقدامات برای جلوگیری از آلودگی فرامرزی گردوغباربه عنوان پیامد خشکسالی وآتش سوزی درجنگل ازطریق کنترل منابع آتش سوزی، شناسایی زودهنگام آتش سوزی، توسعه نظارت بر ارزیابی سیستم های هشدار دهنده، تبادل اطلاعات وفناوری به صورت متقابل.

• هنگامی که آلودگی فرامرزی گردوغبار از درون قلمرو سرچشمه می گیرد، به سرعت به درخواست برای اطلاعات مربوطه یا مشاوره پاسخ داده شود واین بدلیل کاهش عواقب ناشی از این آلودگی های فرامرزی است.

• به کارگیری اقدامات اداری قانونی برای اجرای تعهدات موجود دراین موافقتنامه(رضوانی خلیل آباد، پیشین :۷۴).

موافقتنامه تأسیس مرکز عربی برای مطالعات مناطق خشک وبایر
همانگونه که در بخش دوم ذکر شد منشأ اصلی ریزگردها در شمال افریقا وخاورمیانه می باشد. دولت های عربی که بیش از سایر کشورها هم منشأ ریزگردها می باشند وهم بیشترین آسیب را می بیننددرصدد برآمدند تا با ایجاد موافقتنامه برای مطالعات مناطق خشک وبایر، باشناسایی مناطق مستعد ریزگردها ومطالعه عوامل اصلی تشکیل ریزگردها، از تخریب خاک جلوگیری به عمل آورند و میزان این ریزگردها را درکشورهای خود کاهش دهند. این موافقتنامه درسال۱۹۷۱ به منظور تشکیل موسسه خاصی برای مطالعه جنبه های کاربری اراضی، به ویژه مدیریت آب وخاک در منطقه مهم اکولوژیکی به امضاء رسید. ذیل بند۳، نقش مرکز عبارت است از: انجام مطالعات در زمینه مدیریت آب وخاک، تهیه نقشه های خاک، بررسی فرسایش آبی وبادی وشوری خاک .مطالعه زوال کشاورزی وگیاهان محفاظتی. برای نیل به این اهداف، این مرکز به تربیت کارشناسان، تبادل اطلاعات ودانش، همکاری با برنامه های تعاون وفعالیت های آموزشی درزمینه خاک، آب، جنگل ومدیریت گیاهان مبادرت نموده است.
کنوانسیون تشکیل کمیته دائم کنترل خشکسالی بین المللی رای ساحل(Sahel)
این کنوانسیون درسال ۱۹۷۴ با پذیرش بورکینافاسو، کیپ وردچاد، گامبیا، گینه بیسائو، مالی، موریتانی، نیجر وسنگال وارد اجرا شد تابراساس آن، کمیته ای برای کنترل خشکسالی بین دولتی شکل بگیرد(بندI). رخدادخشکسالی دراین منطقه عامل اصلی تخریب زمین وتشکیل ریزگردها است. دراین منطقه فقر شدیدی حاکم است وجمعیت زیادی دارد که پیوسته بر منابع فشار وارد می کند. هدف اصلی این کنوانسیون در بهره برداری پایدارخاک نقش مهمی دارد واز اعضاء می خواهد تابا تشکیل کمیته خشکسالی راهبرد منطقه ای مؤثری رابرای مدیریت این اکوتیپ شکننده تهیه نمود. اهداف دیگر شامل گردآوری وانتشار اطلاعات اکولوژیکی برای اعضاء، هماهنگ کردن تحقیقات وآموزش در مورد خشکی، تقویت اقدامات محلی منطقه ای در راستای تقویت همکاری های بین المللی، افزایش اعتبار برای سرمایه گذاری باهدف بهبود وضع تغذیه می شوند. بند۱۳ زمینه رابرای تشکیل کمیته فنی کارشناسان به منظور بررسی عملکرد شورای مدیریت کمیته فراهم می نماید.
کنوانسیون حفاظت از طبیعت ومنابع طبیعی افریقا
این کنوانسیون درسال۱۹۶۸ مصوب شد، حاوی مقررات متعدی برای بهره برداری پایدار خاک ها می باشد. دولت ها باید اقدامات لازم رابرای اطمینان از حفاظت، استفاده وتوسعه منابع طبیعی ازجمله خاک به کارگیرند. ذیل بندIV دولت ها متعهد می شوند که به حفاظت وبهبود خاک بپردازند، بافرسایش خاک مقابله کنند وخاک را هدر ندهند. همچنن ذیل این بند، تعهد دیگری مبتنی برتهیه طرح های کاربری اراضی براساس تحقیقات علمی وعوامل اکولوژیکی، خاکشناسی، اقتصادی واجتماعی وطبقه بندی قابلیت اراضی می شود. دولت ها در زمان انجام عملیات کشاورزی واصلاحات اراضی، موظفند که اقدامات حفاظت خاک وشیوه های مدرن زراعت را به کاربرند واز فرسایش خاک که یکی از عامل اصلی وقوع ریزگردها می باشد جلوگیری کنند. بندهای دیگر برحفاظت خاک از طریق حفاظت فلور(بندVI)، حفظ وتوسعه مناطق حفاظت شده(بندX)، آموزش حفاظت(بندXII) وهمکاری های بین المللی تأکید دارند.
منشور اروپایی خاک
شورای اروپا منشور خاک اروپایی رادر می سال ۱۹۷۲ پذیرفت وباپیشنهاد حفاظت خاک در می ۱۹۹۲ موافقت نمود. برپایه این نظریه، خاک یک منبع محدود می باشد که به راحتی تخریب می شود وباید در برابر عملیات کشاورزی تخریب کننده، فرسایش، آلودگی وتخریب های ناشی از فعالیت های بشری ومهندسی حفاظت شود. این مجموعه قوانین مهمترین خطرات ناشی از تغییرات برگشت ناپذیر ویا به کندی برگشت پذیر فیزیکی، شیمیایی وبیولوژیکی خاک را شرح می دهد که به موجب این تغییرات توانایی خاک در پرورش گیاهان با اهداف تجاری، حفاظت واهداف تفریحی ونیزدرجهت حمایت از موجودات زنده کاهش می یابد. به این ترتیب درهر بخش از این مجموعه قوانین به منظور کاهش احتمال بروز چنین تغییراتی عملیات کشاورزی مناسب معرفی شده است.
یک سری اصول جنبی درمنشور اروپایی خاک منتج از از قطعنامه۱۹/۷۲ شورای اروپا عبارت است از:

• تهیه فهرست وضع موجود منابع خاک یک ضرورت است

• تحقیق بیشتر وهمکاری منظم، نیازمند مراقبت ازطرز استفاده خاک ومحافظت از آن است.

• محافظت از خاک باید به گونه ای تدوین شودکه درهمه سطوح ودرجهت نگهداری، روند روبه رشدی از دیدگاه عمومی را به همراه داشته باشد.

• دولت ها ومراجع ذی صلاح باید ضمن داشتن برنامه واداره منابع خاک به اجرای هدف های مربوط کمک کنند(رضوانی خلیل آباد،پیشین:۶۳).

کنوانسیون مربوط به حفاظت ازکوهستان اروپا
این کنوانسیون درسال۱۹۹۵ با توجه به تعهد عمومی(بند۲) برای دولت ها درتهیه راهبرد جامع حفاظت از کوهستان های اروپا از طریق اعمال اصول پیشگیری،پرداخت وجه از سوی آلوده کننده،بهره برداری پایدار ومعقول ازمنابع وارد اجرا شد. برای نیل به این هدف، اعضا تعهد خاصی برای حفاظت از خاک(بندd2)دارند. هدف ازاین بند، کاهش آسیب به خاک از طریق استفاده از شیوه های کشاورزی وجنگلداری است که به خاک آسیب نمی رساند، خاک کمتر دستکاری شود فرسایش خاک صورت نگیرد ودرنتیجه زمینه تشکیل ریزگردها فراهم نشود. این کنوانسیون همچنین مانع محدود کردن خاک می شود. کارکرد دیگر حفاظت خاک دربند۲ شامل نیازهای برنامه ریزی منطقه ای(۲b)،مدیریت آب(e 2)،حفاظت از طبیعت(۲ f)، زراعت کوهستانی(g 2)، ومدیریت جنگل های کوهستانی(h 2)، می گردد. به منظور شناسائی ارزش ها ونیازهای اکولوژیکی مهم خاک درمناطق کوهستانی اروپا، پروتکلی برای کنوانسیون کوهستان در زمینه حفاظت از خاک ها در سال۱۹۹۸ به امضاء رسید. اگرچه تاکنون اجرا نشده اما اهداف آن تا حدی در خود کنوانسیون دیده شده است.
دراکتبرسال۱۹۹۸ پروتکل حفاظت خاک کنوانسیون کوهستان به امضاء رسید. این پروتکل بخش مهمی از رژیم حفاظت کوهستان اروپا است. وتنها سند الزام آورخاص خاک در جهان است. هدف اصلی این پروتکل کاهش آسیب کمی وکیفی به خاک از طریق از طریق استفاده از روش های کاربری مناسب کشاورزی وجنگلداری است که به خاک صدمه نمی رسانند. دراین پروتکل برکهش دستکاری با خاک، کنترل فرسایش خاک، احیا خاک وپیشگیری از ایجاد ریزگردها توجه می شود. فصل دوم این پروتکل حاوی بسیاری از اقدامات خاص در عقد قرارداد میان اعضاء برای موارد زیر است: استفاده با صرفه از خاک(بند۷)، حفاظت از تالاب ها ومرداب ها(بند۹)، اختصاص اراضی برای احیا ومدیریت اراضی خاص(بند۱۰)، اراضی مبتلا به فرسایش خاک(بند۱۱)، حفاظت خاک برای جنگلداری وکشاورزی( بند۱۲). فصل سوم تعهدات خاصی را در رابطه با حفظ هماهنگی اکولوژیکی وحفاظت از محیط زیست وانتشار اطلاعات مربوط به آلودگی خاک وآلودگی فرامرزی برای مردم بیان می دارد.
قسمت دوم اصول حقوق بین الملل مرتبط باریزگردها
بررسی اسناد بین المللی مرتبط با موضوع محیط زیست بیانگر تاکید براصولی مشترک است که می توان آنها را به عنوان بازتاب اصول حقوق بین الملل در خصوص مقابله با ریزگردها قلمداد کرد. که در ذیل سعی بر بیانی مختصر از این اصول کوشش می شود:

• اصل پیشگیری: دولت ها باید به منظور پیشگیری از وارد آمدن خسارات ایجادشده دراثر ریزگردها، اقداماتی اتخاذ نمایند. پیشگیری یک اقدام احتیاطی مکمل برای اصل تقبل هزینه ها توسط آلوده کنندگان است (درمواقعی که اصل مذکور نتواند با الزام آلوده کنندگان به پرداخت ها آنها را به کاستن اقدامات آلاینده خود وادار کند). اقدامات پیشگیرانه نباید تنها در مواقع بروز مشکلات برای محیط زیست مورد توجه قرار گیرد بلکه باید خسارات را پیش بینی کرد واقدامات لازم را برای کاهش آنها به کمترین میزان به کار بست یا در صورت بروز خسارات برای جلوگیری از انتشار آنها تلاش نمود. در پدیده گرد وغبار هرچند نمی توان از یک تعهد عمومی عرفی کشورهای همسایه مبنی بر رعایت این اصول صحبت نمود. لیکن رعایت اصل اطلاع رسانی و نیز اتخاذ رویکرد پیشیگرانه از طریق وضع ممنوعیت تخریب بیابان­ها، اجرای پایدار سیاست­های مقابله بیابان زدایی، می تواند نقش بسیار مهمی در کاهش میزان خسارات ناشی از این پدیده داشته باشد،دولت ها موظفند به فوریت دولت های دیگر را از وقوع حادثه یا وضعیتی که می تواند موجب ورودخسارت به محیط زیست آنها گردد مطلع سازند. به منظور حفظ محیط زیست از ریزگردها، ضروری است دولت ها براساس قابلیت ها و توانایی های خویش رویکردی احتیاطی اتخاذ نمایند. در مناطقی که محیط خاک با خسارات جدی و برگشت ناپذیر مواجه است، عدم وجود پشتوانه کاملا ًعلمی نباید دلیلی برای به تعویق انداختن اقدامات پیشگیری از تخریب وفرسایش خاک وخشک شدن تالاب ها وتوسعه بیابان ها باشد. این اصل در مدیریت زیست محیطی مبتنی بر اکوسیستم بسیار مهم و حیاتی است و با توجه به خطراتی که اعمال رژیم های مدیریتی ناصحیح درتشکیل بیابان ها دارد.

• اصل حفظ تنوع زیستی: دولت ها باید اقدامات ضروری جهت حفاظت از تنوع زیستی نظیر تنوع گونه ها، تنوع ژنتیکی در گونه ها و تنوع اکوسیستم به ویژه از طریق حفاظت در محل انجام دهند.

با توجه به نقش و رابطه مقابل بین حفاظت خاک و حفظ تنوع زیستی، باید حفظ و مدیریت تنوع زیستی به طور اعم و تنوع زیستی خاک به طور اخص، برای حفاظت خاک درمقابل فرسایش بادی وآبی و جلوگیری از تخریب خاک مورد توجه قرارگیرد.