مجموعاً ۴۰ امتیاز
۲-۲-۲-۴٫ آسیبهای مرتبط با والیبال
تقریبا انواع صدمات شانه همیشه مربوط به حرکات تکراری است. آسیب به شانه، به حرکات مکرر بالاسری مربوط میشود. جراحاتی از این قبیل و اصابتها مرتبط با عدم تعادل عضلانی در شانه است که ممکن است باعث حرکت غیرطبیعی سر استخوان بازوی بالایی یا قدامی گردد (۱۵۱). تشکیل کیست در غدّهی لنفاوی، آسیب به قسمت فوقانی، و خونریزی به دلیل حرکات بالاسری مکرر و توقف ناگهانی حرکت در طی آبشار زدن رخ میدهد (۹۲). این امر همان آسیبشناسی بسیاری از آسیبهای دیگر شانه مانند التهاب تاندون است که در بازیکنان ورزشی که در بالای سر ضربه میزنند و یا پرتاب میکنند رخ میدهد.
روی هم رفته، بروز آسیبهای ناشی از استفادهی بیش از حد از شانه،۶۰ برای ۱۰۰۰ ساعت بازی یا تمرین در بازیکنان والیبال تمام سنین میباشد (۱۴۹). صدمات استفاده بیش از حد شانه در میان بازیکنان شایعترین هستند.
در کل، صدمات شانه در والیبال، معمول هستند و صدمات مربوط به بازیکن والیبال نشسته مرتبط با بازیکن ایستاده نیز میباشند. بازیکنان نشسته باید خود را با بهره گرفتن از بازوها و شانههای خود حرکت دهند و همچنین از این اندامها برای بازی با توپ استفاده کنند (۱۶۵).
صدمات فشار شانه به سمت جلو زمانی اتفاق میافتد که افراد فلج تحتانی از صندلی چرخدار استفاده می کنند که نتیجه انجام حرکت ورزشی خارج از مرکز و موزون و ناموزون در مفصل شانه میباشد(۱۱۹). همچنین میتوان فرض نمود که افراد قطع عضو که از کراچ به عنوان روش راندن به جلو استفاده می کنند، در معرض خطر مشابهی هستند. این نمونه بازیکنانی است که در والیبال نشسته شرکت میکنند. بنابراین صدمات شانه، محل توجه اصلی در بازیکنان نشسته والیبال میباشند(۱۶۵).
۲-۲-۲-۵٫ تاکتیکهای والیبال نشسته
الف. دفاع
دفاع، به دلیل نیاز به حرکات سریع و دقیق به سمت توپ، یکی از دشوارترین مهارت ها در والیبال است. برای برنده شدن در والیبال، تیم باید مدافعین و توپزنهای خارجی و کارآمدی داشته باشد. شیرجهها و دفاعهای موفق، فرصتهای بیشتری برای امتیاز گرفتن ایجاد می کنند. برنده شدن در پیکار دفاع، اگرچه اهمیت دارد، همچنان می تواند باعث باخت شود. برای پیروزی در بازی، حمله باید همراه با دفاع باشد. به لحاظ آماری امتیازات تعیینکننده پیروزی در یک مسابقه عمدتاً در فرایند تغییر دفاع به حمله، بهدست میآیند. عامل اصلی موفقیت، رسیدن سریع به موقعیت توپ برای بازی مؤثـر با آن است. تغیـیر وضعیت، حرکت از یک موقعیـت آماده به موقعیـت آمادهی دیگـر است (۱۵۴). بازیکنان خط دفاع در عقب مدافع بایستی خود را با توپزن حریف هماهنگ کنند. خواندن دست توپزن، مهارت حیاتی یک بازیکن دفاعی است. (حرکت به فضای باز ایجاد شده توسط دفاع روی تور، به موقعیت دفاعی مطلوبی منجر می شود (۱۵۸).
در والیبال ایستاده، بازیکن باید قادر باشد که به سمت توپ حرکت کرده و توپ پاس داده شده را فقط در چند گام بگیرد. در والیبال ایستاده، مدافع ممکن است یا سُر بخورد و یا تکنیک جابجا شدن را اجرا کند. در تکنیک جابجا شدن بازیکنان، باسن بازیکن رو به تور قرار میگیرد اما بازیکن همچنان بازی را با چشم دنبال میکند. قبل از آغاز حرکت، بازیکن باید یک موقعیت بدنی متعادل داشته باشد. هنگامی که چندین سِت سریع بازی میشود، مدافع ممکن است خود را کاملا وقف توپزن حریف کند که این امر میتواند منجر به کسر امتیاز و یا کم شدن سرعت بازی تهاجمی حریف گردد. این امر باعث می شود که پاسور حریف جهت توپ را به سمت سایر توپزنهایی که در وضعیت خوبی نیستند، تغییر دهد. در هنگام استفاده از مدل وقف مدافع یا همان یارگیری، مدافع دوم میتواند در همان لحظه، توپزن سرعتی را پوشش دهد. این امر به تشکیل یک خط دفاعی برای یک موقعیت قویتر در پای تور کمک میکند (۱۴۲).
در ” دفاع با خواندن دست حریف” خواندن دست حریف مربوط به توپ جدا شده از دست توپزن نیست بلکه مربوط به توپ جدا شده از دست پاسور است (۱۱۲). خواندن دست حریف به شدت بر زمان تأکید دارد تا تمرکز لازم برای پا و موقعیت دست حاصل شود. توپزن باید توسط مدافع بر مبنای توپ رها شده از دستان پاسور شناسایی شود. علاوه بر این، عادات و رفتارهای یک توپزن خاص باید توسط مدافع شناسایی شود. مدافعان باید بهطور شفاهی جهت توپ پاس داده شده را فریاد بزنند. در اصل، هر چقدر مدافع مدت طولانیتری روی پاسور تمرکز داشته باشد، نتایج بهتری بدست می آورد. وقتی که مدافع به پاسور نگاه میکند، دید محیطی او باید اجازه دهد تا توپزن را ببیند. زمانی که مدافع به سمت توپزن تغییر مکان میدهد، قادر به تشخیص مسیر حرکت توپ ضربهخورده میباشد (۱۱۲).
تمریناتی که مدافع را برای حرکت در طول تور و خواندن دست پاسور آموزش می دهند مهارت های بازی او را بهبود میبخشند. حرکت در والیبال، به دلیل خواندن دست حریف و مسیر حرکت توپ، مستمر است ( ۱۱۲).
موقعیت مدافع نیاز به دقت دارد زیرا محل قرارگیری مدافع نسبت به تور در بسیاری از موارد تعیینکننده موفقیت است. دفاع باید یک دیوار و یا مانع محکم در پای تور تشکیل دهد همچنین بازوی بازیکنان باید کاملا کشیده باشد(۱۳۹). دفاع به عنوان یک سپر در نظر گرفته میشود و مدافعان باید به سرعت به سمت موقعیت توپ حرکت کنند تا از خوردن توپ به زمین جلوگیری شود. دستان آنها در مواردی که مدافعان دستهای کوچکتری دارند، نزدیک تر و در مواردی که دستان بزرگتری دارند دورتر است. برای تشکیل “دیوار” دفاعی، شست دو دست باید چند اینچی از هم فاصله داشته باشند و به هیچ وجه نباید با هم تماس داشته باشند. موقعیت دستها باید بزرگترین مانع ِممکن برای مدافعان را ایجاد کند. موقعیت توپزن نسبت به تور در تعیین زمان دفاع به مدافع کمک میکند (۱۶۵).
ب. حرکت
بین بازیکن تازهکار و خبره، در مورد مؤلفههای زمانی و مکانی حرکت در واکنش نسبت به توپ تفاوتهای اساسی وجود دارد. بازیکنان معمولا قادر به تفسیر اطلاعات در ۸۳ تا ۱۶۷ میلی ثانیه قبل از تماس با پاسور هستند (۲۴). هر چقدر بازیکن تبحر بیشتری داشته باشد، قادر به تفسیر سریعتر و بهنوبـهی خود، استـفاده از این اطـلاعات خواهد بود. زمیـن بازی والیبـال در بیـن بازیهای تیمی، کوچکترین محوطهی بازی (یعنی ۷۲ متر مربع) محسوب میگردد. زمینهای بازی کوچکتر یک منطقه پرجمعیت برای حرکت و واکنش بازیکنان نسبت به یکدیگر و توپ ایجاد می کنند. تعیین جهت حرکت توپ، دشوار و تعیین زمان حرکت نیز به مراتب دشوارتر میباشد. رویهمرفته، این یافته ها بر اهمیت سرعت در ورزش والیبال و اهمیت میزان سرعت یک بازیکن در موفقیت او تاکید میکند(۱۰۲).
نیروی عکسالعمل زمین در بازی نشسته، در مقایسه با بازی ایستاده متفاوت هستند. فعالسازی عضلات حرکتی اصلی از پیش در پیشبینی حرکت برای هر دو بازیکن ایستاده و نشسته روی میدهد (۱۵۳). راه رفتن یا دویدن در تماس با زمین باعث ایجاد یک واکنش عضلانی و در نتیجه انقباض و حرکت میگردد. تفاوت میان والیبال ایستاده و نشسته، تماسی است که منجر به فعالسازی گروههای عضلانی مختلف در اندامهای مختلف میشود(۱۶۵).
۲-۲-۲-۶٫ عوامل آمادگی جسمانی در والیبال نشسته
الف. قدرت وعوامل مؤثر بر قدرت عضلانی
قابلیت فرد در بکارگیری نیروی یک عضله یا گروهی از عضلات برای یک بار و با حداکثر تلاش درمقابل یک مقاومت را قدرت میگویند. از نظر پاتولوژیکی قدرت به سه دسته مطلق، نسبی و موضعی تقسیم می شود.
قدرت مطلق یعنی اندازه گیری قدرت، بدون در نظر گرفتن هیچ عامل دیگری مثل قدرت قویترین مرد جهان.
قدرت نسبی یعنی اندازه گیری قدرت در رابطه با اندازه و ترکیب بدن.
قدرت موضعی یعنی اندازه گیری قدرت در رابطه با اندازه عضلات مانند قدرت موضعی عضله چهار سر ران.
در طبقهبندی دیگر، قدرت به دو دسته پویا یا دینامیک و ایستا یا استاتیک تقسیم می شود. قدرت ایستا یا استاتیک زمانی است که جسم بیحرکت است و به آن نیرو وارد می شود و قدرت پویا یا دینامیک زمانی است که جسم حرکت داشته و به آن نیرو وارد می شود (۱۶۳).
-
- عوامل مؤثر بر قدرت عضلانی
-
- سن: بدون انجام تمرینات ویژه، قدرت تا سنین ۲۵ سالگی سیر صعودی دارد اما در فعالیتهای قدرتی ۲۷ تا ۳۰ سالگی اوج شکوفایی افراد است.
-
- جنس: در اوج قدرت، زنان حدود ۷۰ درصد اوج قدرت مردان را خواهند داشت.
-
- تمرین: تمرینات با وزنه باعث افزایش قدرت میشوند.
-
- سرعت حرکت: نیروی تولید شده توسط یک عضله یا گروهی از عضلات به سرعت حرکت بستگی زیادی دارد. نیروی حداکثر، هنگامی تولید می شود که اندام، حرکت نداشته باشد(۱۴۵).
ب. استقامت عضلانی
استقامت عضلانی، قابلیت تکرار مداوم تمرین در شرایط سوخت و سازی پرفشار، برای بسیاری از رشته های ورزشی مهم است.
تمرین برای توسعه استقامت عضلانی معمولاً در آمادهسازی والیبال مهم نیست. ورزشکاران باید متوجه باشند که چه تمریناتی را برای استقامت عضلانی انتخاب کنند. تمرین برای توسعه استقامت عضلانی میتواند فوایدی که پیشتر در تمرینات قدرتی و توانی به دست آمده را کاهش دهد. برنامههای آمادهسازی والیبال باید بازیکنان را برای پرشها، استارتها، توقفها، شیرجهها و حرکات دست به بالای سر که چندین بار در مسابقه تکرار میشوند، آماده کنند(۱۴۸)
اگر در برنامهی تمرینی خود تمرینات استقامت عضلانی دارید، بهترین زمان برای گنجاندن این تمرینات در برنامه، میتواند در ابتدای مرحله خارج از فصل مسابقات باشد(۱۵۶)
ج. سرعت
در والیبال ایستاده حرکت کردن رسیدن به توپ با بهره گرفتن از یک گام عرضی و دویدن صورت میگیرد (۱۶۵). در بررسی دفاع توپ، مهارت حرکت به سمت توپ و در نتیجه زمان باید مد نظر قرار گیرد (۱۰۹). سرعت برای رسیدن به توپ و امتیاز گرفتن، اهمیت زیادی دارد و در بازی بسیار حیاتی است. مجموع عوامل مذکور بر این نکته صحّه میگذارند که حرکت سریع عامل اصلی در کسب امتیاز است. دو راه برای شتاب گرفتن در بازی وجود دارد:
افزایش طول گام و فرکانس(تعداد) گام. قدرت، عامل تعیینکننده سرعت است که بایستی برای بهبود شتاب افزایش یابد. بازیکنان در بازی ایستاده حرکت ضربدری انجام می دهند و با حداکثر سرعت میدوند، روی پاشنه میچرخند و پرش می کنند، و یا بدن خود را میچرخانند و پرش می کنند. در والیبال ایستاده، وضعیتی که بدن بازیکن در بازی با توپ برای رسیدن به حداکثر سرعت از این سو به آن سوی محوطهی بازی به خود میگیرد، شیب مشخصی دارد. بازیکن نشسته به جای حرکت ضربدری با پای خود، با کشیدن بازوها و دستان خود سُر میخورد، به میانه میرسد، یا میچرخد. بازیکن والیبال نشسته باید بر جایی که بهترین مکان رسیدن به آن است یا حرکت سریع از نقطهای که در آن است تمرکز کند (۱۵۷).
در والیبال نشسته، طرز قرار گرفتن برای حرکت حیاتی است (۱۰۷). در والیبال نشسته قرارگیری در وضعیتهای پایین، میانی و بالا با موقعیت بازوها مشخص می شود. وضعیت پایینی، شیرجه درست بالاتر از سطح کف زمین است. وضعیت میانی بدن، شیرجه در سطح مرکزی قفسه سینه یا سطح شانه است. موقعیت بالایی بدن توسط بازیهای بالاسری مانند یک پاس و یا یک ضربهی آرام به توپ یا اسپک (آبشار) مشخص و متمایز میشود(۱۶۵). بازیکن، قبل از تماس با توپ، باید در حالت آماده باش باشد. این امر مستلزم این است که موقعیت مورد نظر بازیکن حاصل شده باشد و او آمادهی حرکت و یا در موقعیت قبل از حرکت باشد(۱۰۷).
حرکت به سمت توپ به طور مؤثر با دورترین فاصله پا از جهت حرکت بازیکن یا توپ آغاز میشود (۱۶۵). حرکت به سمت توپ بایستی قبل از رسیدن توپ به موقعیت ایدهآل یا مطلوب برای ضربه زدن روی دهد (۱۰۷). برای حفظ تعادل، وزن بازیکن باید در مرکز وضعیت جسمانی او باشد (۱۶۵). تیمهای ورزشی باید تکنیکهای حرکت را قبل از کار بر روی سرعت حرکت به دست آورند . در عمل، ریتم یا سرعت حرکت در تمرین باید بیشتر از سرعت بازی باشد(۱۰۷). خطاهای بازیکنان مانند حرکت بیش از حد آرام، مستلزم آن است که بازیکن به منظور بازی کردن، به دنبال توپ بدود یا شیرجه بزند(۱۶۵). حرکت به سوی توپ با سرعت مناسب در اغلب موارد زمانی رخ می دهد که بازیکن تمرکز کند و حرکت به سمت توپ را پیش از تماس پیشبینی کند(۱۰۷). حرکت در اکثر شرایط بازی، قبل از تماس با توپ است(۱۶۵). بنابراین حرکت سریع و کارآمد در بازی والیبال نشسته ضروری است(۱۰۷).
د: چابکی
قابلیت تغییر مسیر حرکت، تغییر وضعیت بدن و یا هر دوی آنها و داشتن عکسالعملهای مناسب که در حداقل زمان و با مهارت، دقت، تعادل و سرعت انجام میشود را چابکی گویند. میتوان گفت که چابکی در ورزشها و عملکردهای مختلف ورزشی متفاوت بوده و ورزشکار در هر حرکت ورزشی به بعضی از عوامل جسماانی احتیاج بیشتری دارد. برای مثال یک والیبالیست در لحظهای که با یک حرکت دست از خوابیدن توپ در زمین جلوگیری میکند از فاکتور چابکی بهره میبرد( ۱۴۸).
۲-۲-۳٫ تمرین مقاومتی
روشهای انجام تمرینات قدرتی شامل وزنههای آزاد، دستگاههای بدنسازی و با بهره گرفتن از وزن بدن میباشد. زمانی که وزنههای آزاد نظیر دمبل استفاده می شود فرد هم به بلند کردن وزنه پرداخته و هم وضعیت بدن خود را در حین حرکت کنترل کرده است اگر از دستگاههای بدنسازی استفاده شود دستگاه اجازهی بلند کردن وزنه را به خود فرد میدهد ولی خود دستگاه در طول حرکت بدن خود را در وضعیت مناسب حفظ می کند. در فعالیتهایی نظیر ایستادن و نشستن وزن بدن به عنوان مقاومت تلقی می شود.