۱-۶- روش تحقیق:
درباره ادبیات و فرهنگ عامّه مردم هرمود صحرای باغ تحقیقی صورت نگرفته است، لذا در همین راستا مطالبی چند از کتبی همچون: لار شهری به رنگ خاک، لارستان، فرهنگ لارستانی، زبان لارستانی و فرهنگ عامّه مردم بستک استفاده نمودم اما بیشتر اطلاعات را به روش میدانی با بهره گرفتن از ضبط صوت، دوربین عکاسی، مصاحبه های متعدّد و باتلاش بسیار جمعآوری کردم که خود معترفم خالی از عیب و ایراد نیست. مطالب جمعآوری شده را پس از فیش برداری تنظیم کرده و به صورت تحقیق حاضر ارائه دادهام تا شاید گوشه¬ای از ادبیات و فرهنگ و سنن این مردم نجیب و شریف از آسیب درامان بماند.
۱-۷- اهداف تحقیق:
هرکس به زادگاه و محل آباء و اجدادی خویش عشق میورزد و با سیر و سفر در زاد بومش بزرگان و نیاکان خویش را در خیال به تصویر میکشد و آداب و رسوم و فرهنگ آنان در خاطرش تداعی می شود که نزدیک است به دست نسیان و فراموشی سپرده شود. به منظور پاسداری از فرهنگ و رسوم و آئین مردم هرمود صحرای باغ این مجموعه را گرد آوردم تا اندکی از دین خود را به آن دیار محبوب و ساکنانش و به ویژه مادر بزرگوارم ادا نمایم. لذا اهداف این تحقیق را در چند مورد بیان میکنم.
نشان دادن عناصر فرهنگ عامّه روستای هرمود صحرای باغ از توابع لارستان.
جلوگیری از فراموش شدن بسیاری از آداب و رسوم.
پی بردن به افکار و اندیشهها، رفتار و منش و احساس مردم منطقه هرمود.
شناساندن مذهب، اعتقادات، اخلاق و باورهای مردم منطقه هرمود.
نشان دادن ارزشهای اجتماعی، نوع زندگی، رفتارهای اجتماعی، محدودیتها و ناکامیها، نابرابریهای اجتماعی و اقتصادی و محرومیتهای گوناگون که در قالب افسانهها، قصهها و ترانهها جلوه گر می شود.
فصل دوّم
مبانی نظری تحقیق
۲-۱- تعاریف فرهنگ عامّه:
در زبان فارسی فرهنگ عوام، معادل کلمه بین المللی «فولکلور» گرفته شده است. فولکلور از دو جزء «فولک[۱]» و «لور[۲]» ترکیب یافته است. در زبان انگلیسیفولک به معنی مردم است و لور به معنی دانش. پس فولکلور یعنی دانش عوام. نخستین کسی که تحت تأثیر رمانتیسم کلمه فولکلور را به کار برد، وی. جی. توماس[۳] در انگلستان بود و نخستین انجمن فولکلوری در حدود یک قرن پیش یعنی به سال ۱۸۷۸ تأسیس یافت. در فرانسه نخستین مجله فولکلوری به نام ملوزین[۴] در سال ۱۸۷۵ انتشار یافت و نخستین کنگره بین المللی فولکلور به سال ۱۸۸۶ تشکیل گردید.
فولکلور در زبان فارسی به نامهای گوناگونی چون «فرهنگ عامّه»، «فرهنگ عوام» و«دانش عوام» ترجمه شده است.
«فرهنگ مردم»، فرهنگ توده، «دانش توده»، «فرهنگ شفاهی» و… نامهای دیگر فولکلور در زبان فارسی میباشند.
۲-۲- پیشینۀ گردآوری فرهنگ عامّه:
سالهاست که پژوهشهای فرهنگ عامّه توسط پژوهشگران علاقمند به این حوزه انجام میگیرد و به چاپ میرسد. این پژوهشها که نوعی بازنمایی هویت قومی و محلی و طایفهای است در معرفی و شناخت اقوام و فرهنگهای بومی، کمک شایانی می کند، اما پژوهشهای فرهنگ مردم بیشتر به علاقه مندی شخصی پژوهشگر بر میگردد.
توجه کردن به آداب و رسوم عامّه، از روزگاران گذشته مدنظر سفرنامه نویسان، سیاحان و نویسندگانی که در مسائل اجتماعی مردم، دقت میکردند، بوده است به طوری که از قرون وسطی مورخّان، سیاحان و جغرافیدانانی که معمولاً به عنوان سفرنامه نویس از آنها یاد میکنیم در نوشته های خود که ناشی از مشاهداتشان بوده است، به موضوعات فرهنگ عامّه پرداختهاند. افرادی چون، ابن خلدون، ابوریحان بیرونی، مسعودی و افراد دیگری که از متقدّمان بودند، در کتابهای خود به فرهنگ عامّه پرداخته¬اند. در کنار این افراد سیاحان اروپایی که به ایران آمده اند، نوشته هایشان مملو از موضوعات فولکوریک درباره ایران است. مثلاً سفرنامه هایی چون دیولافوا، اوژن فلاندن، تاونیه و دیگران موضوعات فرهنگ مردمی فراوانی در آن یافت می شود.
از ابتدای قرن حاضر هم عده¬ای از محققان ایرانی به گردآوری موضوعات فرهنگ مردم پرداختند که نوشتههایشان موجود است، افرادی چون: امیرقلی امینی، جمالزاده، هدایت، کوهی کرمانی، آل احمد، محجوب، شاملو و دیگرانی که امروزه از کتاب¬های آنان به عنوان منابع پژوهش¬های فرهنگ عامّه استفاده می شود.
درحال حاضر هم افرادی چون آقای دکتر بلوک باشی، در زمینۀ ادبیات عامیانه و فرهنگ عامّه تحقیقات و کتابهای درخور توجهی را انتشار دادهاند. بنابراین پرداختن به پژوهش¬های فرهنگ عامّه پیشینهای طولانی دارد و مختص به یکی دو دهه اخیر نیست.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
مطالعات تاریخی نشان میدهد که انقلاب مشروطه مطالعات فولکلوریک را در ایران گسترش میدهد و دلیل آن هم این است که نویسندگان و روشنفکران آن زمان دریافته بودند که برای ترغیب و علاقه مندی مردم به انقلاب لاجرم باید به زبان مردم کوچه و بازار با مردم سخن بگویند. سپس در زمان پهلوی اول موزه مردم شناسی تأسیس می شود. در دورهای که به نام جنبش روشنفکری مشهور است. صادق هدایت با توجه خود به فرهنگ مردم چراغ این نوع پژوهشها را پرنورتر می کند تا دیگران نیز مشتاقانه در این راه قدم بردارند. انجوی شیرازی در ادامه مرکز فرهنگ مردم در رادیو به راه می اندازد.
فعالیتها و پژوهش¬های فرهنگ مردمی همچنان در جریان است. وبلاگها و سایتهایی با این موضوع توسط پژوهشگران ایجاد می شود و حتی قدم محکمتری همچون بخش و فرهنگ مردم در دایره المعارف بزرگ اسلامی برداشته می شود یا از مراکزی مثل کرمان شناسی در مرکز استانها به همّت علاقمندان ایجاد می شود.
۲-۳- اهمیّت فرهنگ عامّه:
فرهنگ عامّه یکی از وجوه مشخصهی یک ملّت، قوم یا منطقه است. فرهنگ عامّه شعبهای است از جامعه شناسی و بررسی معتقدات و اندیشهها و گفتار مردم کوچه و بازار که از نظر روانشناسی و جامعه شناسی اهمیّت بسزایی دارد. تأمّل در گفتار و کردار مردم عامی بسیاری از مشکلات تاریخی و فلسفی و به خصوص اجتماعی را حل می کند و تاریکیها را روشن میسازد. دیگر آن که ما هرگز نخواهیم توانست پیشرفتهای امروزی را ارج نهیم و قدر بشناسیم مگر این که از گذشتهمان آگاه باشیم؛ یعنی بدانیم که دیروز چه بودیم و امروز چه هستیم؟
۲-۴- عناصر فرهنگ عامّه:
صاحب نظران فرهنگ عامّه را شامل عناصر متعددی دانسته اند، از جمله:
۱-آداب و رسوم
۲- اساطیر، افسانهها و قصهها
۳- امثال و حکم
۴- عقاید و باورها
۵- خرافات
۶- ترانهها و تصنیفها
۷- چیستان
۸- بازیها
۹- مثلها
۱۰- طنز
۱۱- رقص
۱۲- جادوگری
۱۳- شوخیها
۱۴- طبابت
۱۵- لالاییها
۱۶- خوردنیها و آشامیدنیها
۱۸- تفریحات و سرگرمیها
۱۹- اصطلاحات عامیانه
۲۰- قسمها، دعاها و نفرینها
۲۱- هنرها و صنایع دستی
۲۲- فالگیری
۲۳- جشنها و اعیاد
۲۴- مکتب و مکتب خانه
۲۵- خواب و تعبیر خواب