الف: فعالیت­های فرهنگی شامل روزنامه، کتاب، کتابخانه، موسیقی، بایگانی، رادیو، تلویزیون، سینما، هنرهای نمایشی، تعطیلات عمومی، تجارت کالای فرهنگی، ارتباط و فناوری جدید.
ب: فعالیت­های فرهنگی شامل روزنامه، کتاب، سینما، مبادلات فرهنگی، حقوق بشر، ترجمه و انتشارات کتاب خارجی، محیط­زیست.
با مطالعه در حوزه اندیشه توسعه، شاخص ­ها و متغیرهایی دیده می­ شود که در دو گروه جای داده­اند. گروهی از این متغیرها را موافق و تقویت کننده توسعه و گروهی مخالف جریان و تضعیف کننده توسعه مورد ارزیابی و تحلیل عملی قرار داده­اند، این متغیرهای مخالف و موافق توسعه در سه حوزه کلی به صورت زیر ارائه شده است: ۱٫ پویای فکری و عقلی در مقابل آن جمودی فکری و عقلی ۲٫ عادات، رسوم و سنن آگاهی بخشی و در مقابل عادات، رسوم و سنت­های بسته ۳٫ پویایی مذهب و باورهای دینی در مقابل ایستایی مذهب و باورهای دینی. بر این اساس، در شکل ۲-۱ برخی از مهمترین عوامل و عناصر و متغیرهای فرهنگی دخیل در توسعه در سه حوزه ذکر شده بالا آورده شده است.
شکل۲-۱- متغیرهای فرهنگی پیش برنده توسعه فرهنگی
متغیرهای فرهنگی پیش­برنده
پویایی فکری
عادات و رسوم آگاهی بخش
پویایی مذهب و باورهای دینی
عقل­گرایی، رونق تفکر باز، آینده­نگری، پویای افکار، استقلال فکری، انسان­گرایی و آرمان­خواهی، ارتقای سطح آگاهی
تعصب تؤام باخرد،
دلبستگی با دانش،
ها دادن به اوقات فراغت، تلاش فردی و خانوادگی، مسئولیت­ پذیری،
جهان­بینی باز و واقع گرا، پویای مذهب، مذهب در کنار علم و دانش، مذهب تحکیم بخش کار و تلاش، حقیقت جویی، تکریم
منبع: ستاری­فر، ۱۳۸۸
۲-۱-۴-۲- توسعه اجتماعی
توسعه یکی از مفاهیم پیچیده است که غایت کلیه برنامه­ ها، تلاش­ها و اقدامات جوامع بشری می‌باشد. وجود ابعاد مختلف توسعه دلالت بر پیچیدگی آن دارد. توسعه، فرآیندی چندبعدی و برنامه‌ریزی شده به منظور فرآهم ساختن فضای برای انسان­ها به منظور داشتن زندگی­ سالم، خلاق و مؤثر است. یکی از ابعاد مهم توسعه، توسعه اجتماعی است. توسعه اجتماعی در واقع عبارت است از بهبود کمّی و کیفی شاخص­ های اجتماعی به منظور دستیابی به توسعه کلان است. یکی از رویکردها به منظور ارتقاء شاخص­ های توسعه اجتماعی به منظور تأثیرگذاری بر سایر ابعاد توسعه، توجه به توسعه اجتماعی است. دانشمندان معتقدند که هنجارهای اجتماعی، فرهنگ و سرمایه اجتماعی عناصر مرکزی توسعه هستند (مارچ^[۲۶]، ۲۰۰۰). به عبارت دیگر، توسعه اجتماعی یکی از ابعاد اصلی فرایند توسعه و بیان­گر کیفیت نظام اجتماعی در راستای دست­یابی به عدالت اجتماعی، ایجاد یکپارچگی و انسجام اجتماعی، افزایش کیفیت زندگی و ارتقاء کیفیت انسان­ها می­باشد (کلانتری، ۱۳۷۷). به بیان دیگر، توسعه اجتماعی مفهومی است که، با چگونگی و شیوه زندگی افراد جامعه پیوند تنگاتنگی دارد و ناظر بر بالا بردن سطح زندگی عمومی از طریق ایجاد شرایط مطلوب و بهینه در زمینه فقرزدایی، تغذیه، بهداشت، مسکن، اشتغال، آموزش و چگونگی گذراندن اوقات فراغت می­باشد (شاطری و همکاران به نقل از ازکیا، ۱۳۹۱). توسعه اجتماعی با مؤلفه ­هایی همچون بهبود در کیفیت زندگی، تحقق برابری و عدالت اجتماعی، یکپارچه­گی اجتماعی، تحقق شایسته سالاری، مشارکت اجتماعی در قالب انجمن­ها و نهادهای مدنی، تقویت­قابلیت­ها و ظرفیت نظام اجتماعی پاسخ­گویی حفظ انسجام و ارتقای توانمند­ی انسان ارتباط دارد. توسعه اجتماعی در دوره جدید مباحث مربوط به جامعه مدنی دموکراسی اجتماعی، عدالت اجتماعی، رفاه اجتماعی و سرمایه اجتماعی را تشکیل می­ دهند (ثلاثی، ۱۳۷۷).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۱-۴-۳- توسعه اقتصادی
درباره تعریف توسعه اقتصادی، وحدت نظر کامل بین صاحب­نظران اقتصاد وجود ندارد. اشکال در تعریف از این مسئله ناشی می­ شود که عوامل متعددی مانند سرمایه ­گذاری، نیروی انسانی، فناوری، منابع طبیعی، فرهنگ و مؤسسات اجتماعی در توسعه اقتصادی مؤثر است و صاحب­نظران مختلف سعی می­ کنند بر حسب اهمیتی که برای هر یک از این عوامل قائل می­شوند، توسعه اقتصادی را تعریف نمایند. در ذیل به مواردی چند اشاره می­ شود.
در واقع توسعه اقتصادی، رشد همراه با افزایش ظرفیت­های تولیدی اعم از ظرفیت­های فیزیکی، انسانی و اجتماعی می­باشد. در توسعه اقتصادی، رشد کمّی تولید حاصل خواهد شد، اما در کنار آن، نهادهای اجتماعی نیز متحول می­شوند، نگرش­ها تغییر می­ کنند، توان بهره ­برداری از منابع موجود به صورت مستمر و پویا افزایش می­­یابد و هر روز نوآوری جدیدی بروز خواهد کرد. توسعه امری فراگیر در جامعه است و نمی­تواند تنها در یک بخش از آن اتفاق بیفتد. توسعه اقتصادی، حد و مرز و سقف مشخصی ندارد، بلکه به دلیل وابستگی آن به انسان، پدیده­ای کیفی است (برخلاف رشد اقتصادی که کاملاً کمّی است) و هیچ محدودیتی ندارد (سلیمی­فر، ۱۳۸۱). در تعریف دیگری، توسعه اقتصادی عبارت از رشد اقتصادی، همراه با تغییرات بنیادین در اقتصاد و افزایش ظرفیت‌های تولیدی اعم از ظرفیت‌های فیزیکی، انسانی و اجتماعی تعریف شده است. در توسعه اقتصادی، رشد کمی تولید حاصل خواهد شد، اما در کنار آن، نهادهای اجتماعی نیز متحول می­شوند.
توسعه اقتصادی با تغییرات بنیادین در اقتصاد کشور همراه است. تعدادی از این تغییرات عبارت‌اند از (گیلیس^[۲۷] و همکاران، ۱۳۷۹):
افزایش سهم صنعت و کاهش سهم کشاورزی در تولید ملی؛
افزایش شمار شهرنشینان و کاهش جمعیت روستایی؛
افزایش ثروت و رفاه مردم جامعه؛
افزایش اشتغال.
از جمله شاخص‌های توسعه اقتصادی یا سطح توسعه‌یافتگی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
شاخص درآمد سرانه
از تقسیم درآمد ملی یک کشور (تولید ناخالص داخلی) به جمعیت آن، درآمد سرانه به‌دست می‌آید. این شاخص ساده و قابل ‌ارزیابی در کشورهای مختلف، معمولاً با سطح درآمد سرانه کشورهای پیشرفته مقایسه می‌شود (میرزا امینی، ۱۳۸۷).
شاخص برابری قدرت خرید
شاخص درآمد سرانه از قیمت‌های محلی کشورها محاسبه می‌گردد و سطح قیمت محصولات و خدمات در کشورهای مختلف جهان یکسان نیست. یکی از روش‌های متداول برای مقایسه ساختار اقتصادی کشورهای مختلف، استفاده از شاخص برابری قدرت خرید است. در این روش، مجموعه‌ای از قیمت‌های حاکم در یک کشور در نظر گرفته می‌شود و از آن برای ارزیابی قیمت تمام کالاهای تولید شده در سایر کشورها استفاده می‌شود (میرزا امینی، ۱۳۸۷).
شاخص درآمد پایدار
در این روش، هزینه‌های زیست‌محیطی که در جریان تولید و رشد اقتصادی ایجاد می‌گردد، نیز در حساب‌های ملی منظور گردیده (چه به عنوان خسارت و چه به عنوان بهبود منابع و محیط زیست) و سپس میزان رشد و توسعه بدست می‌آید.
درآمدسرانه
سواد
تحول کیفی تولید
تولید
افزایش مقیاس تولید
اقتصادی
اشتغال
توسعه روستایی
سرمایه
ارتقائ بهره­وری
اجتماعی
بهداشت
افزایش کار
مسکن
بهبود رفاه اجتماعی
تشکیل نهاد اجتماعی
مشارکت
شکل ۲- ۲- شاخص اقتصادی و اجتماعی توسعه و نحوه ارتباط آنها باهم منبع: شاطری و همکاران، ۱۳۹۱
۲-۱-۴-۴- توسعه سیاسی