در کشور ایران نیز همانند بسیاری از ممالک، آموزش ضمن خدمت به صورت استاد – شاگردی از گذشته وجود داشته است ولی آموزش ضمن خدمت نیروی انسانی به شیوه نوین و به صورت موسسه‌ای تا اواسط دهه ۱۳۱۰ مطرح نبوده است.
بر اساس اطلاعات موجود در سال ۱۳۱۴ در راه‌آهن، مرکزی تحت عنوان هنرستان فنی راه‌آهن تأسیس شد. سپس در سال ۱۳۱۸ آموزشگاهی در وزارت پست و تلگراف و تلفن آغاز به کار کرد.(فتحی واجارگاه، ۱۳۷۶)
از سال ۱۳۲۷ برنامه‌های آموزش کارکنان جزو طرح‌های دولت قرار گرفت و دوره‌های آموزشی چندی به اجرا درآمد.
وزارتخانه‌های مختلف با توجه به نیازهای خود اقدام به اجرای دوره‌های آموزشی گوناگون نمودند تا آنکه برای هماهنگی دوره‌های آموزش کارکنان در بخش دولت، قانون استخدام کشوری در سال ۱۳۴۵ وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی را مکلف نمود تا با رعایت مقررات مذکور، ادامه و اجرای برنامه‌های آموزشی و یا کارآموزی مستخدمین خود را به تصویب سازمان امور اداری و استخدامی برسانند(ابطحی، ۱۳۸۸).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

هر وزارتخانه، مؤسسه دولتی یا خصوصی بایستی نیروی مورد نیاز دستگاه و سازمان خود را تربیت و آموزش دهد. غالبا˝ تحصیلات افرادی که متقاضی استخدام می‌باشند، کاملا˝ با نیازهای سازمان‌های استخدام‌کننده هماهنگی ندارد و هر سازمانی بایستی نیروی کار مورد نیاز خود را آماده نماید. سازمان‌های دولتی در کشور ما جزو عمده موسسات استخدام‌کننده می‌باشند و بایستی پیشرو آموزش ضمن خدمت باشند.
بسیاری از علوم اداری و فنی، مدیریت و بازرگانی را می‌توان توسط برنامه‌های آموزشی مدون به کارمندان استخدام شده ارائه داد و از آنان یک نیروی انسانی قابل و با کفایت به وجود آورد. با آموزش ضمن خدمت، تمام سازمان‌ها می‌بایست نیروی مورد نیاز خود را برای مشاغل گوناگون به نحو احسن تربیت نمایند(عمادزاده، ۱۳۸۳)
۲-۲۰-۳سیمای آموزش ضمن خدمت بعد از انقلاب اسلامی
بعد از انقلاب اسلامی تسکیلات دفتر ضمن خدمت تغییراتی پیدا کرد . تا سال ۱۳۷۲ این دفتر توانست در ۱۹ استان کشور مرکز آموزش ضمن خدمت تأسیس کند و تلاش خود را برای توسعه این مرکز در استان های دیگر بکار گیرد . تا سال ۱۳۷۱ برگزاری دوره های بازآموزی و توجیه و نیز آموزش های اداری و مالی ، معارف اسلامی را برای کارکنان اداری و آموزشی تقویت نمود . در طی سال های ۱۳۷۱ تا ۱۳۸۵ مهمترین اقدامات آموزش های ضمن خدمت عبارت بود از تلاش جهت :
۱٫توسعه آموزش های مدیریت پیشرفته در سطح معاونین و رؤسای مناطق و دیران کل و معاونین استان ها.
۲٫اقدامات مربوط به جلب موافقت مسئولین در امر زمینه امکان دانش افزایی و ارتقاء علمی کارکنان آموزشی و اداری وزارت آموزش و پر.رش و کمک به آنان در جهت کسب مدارج عالی از طریق دوره های کاردانی، کارشناسی و ادامه تحصیل آنان در دوره های کارشناسی ارشد .
۳٫تلاش در جهت تأمین منابع آموزشی دوره ها از طریق تقویت و تأکید بر تألیف کتب درسی و منابع آموزشی .
۴٫تلاش در جهت توسعه دوره های آموزش فنی و حرفه ای . ( فتحی و اجارگاه،۱۳۸۴).
۲-۲۱ اهداف آموزش ضمن خدمت :
اهداف آموزش ضمن خدمت میتواند با توجه به شیوه های تقسیمبندی، نوع مخاطب و
بهرهبردای و فلسفه اجرایی با یکدیگر متفاوت باشد. میرکمالی به نقل از برخی صاحبنظران، اهداف آموزش ضمن خدمت را در شش دسته هدفی شامل؛ آشنایی با سیاستها و رویه های سازمان، اصلاح مهارتهای ویژه اصلاح روابط انسانی، حل مسئله، اصلاح روش های مدیرتی و نظارتی و کارآموزی میداند
(میرکمالی، ۱۳۸۸).
امام جمعه به نقل از فتحی، اهداف آموزش ضمن خدمت را شامل؛ افزایش توانایی حرفهای و پرورش توانایی های بالقوه برای انجام دادن مسئولیتها، آماده کردن افراد برای تصدی وظایف و مسئولیتهای جدید، ارتقای سطوح دانشی، بینشی و مهارتی کارکنان، ایجاد رفتار مطلوب و متناسب با ارزشهای پایدار جامعه در کارکنان، افزایش رضایت شغلی و بهبود روحیه، افزایش قابلیت انعطاف در کارکنان نسبت به اعمال روش های جدید، ایجاد روح همکاری، ایجاد زمینه های استفاده از حداکثر منابع موجود و موارد همانند آن بیان میدارد (امام جمعه، ۱۳۸۲ ).
سعیدی بیان میدارد که اهداف آموزش ضمن خدمت را میتوان در سه مقوله فردی، سازمانی و اجتماعی تقسیمبندی نمود. از جهت فردی، اهداف آموزش ضمن خدمت معادل انتظارات مرتبط بر آموزش و پرورش شامل رشد و توسعه استعدادهای فردی شرکتکنندگان، شناسایی رغبتها، تغییر و بهبود نگرشها و افزایش رضایتمندی، آمادگی برای خودشکوفایی و خودسازی و بهرهمندی از حیات فردی بهتر دانست. در بعد سازمانی، به روز در آوردن دانش، تخصص و مهارتهای شغلی و بهبود روش های انجام کار، افزایش کمی و کیفی خدمات و تولیدات، ایجاد روحیه همکاری و همزیستی سازمانی، بهبود روحیه افراد و بالا بردن رضایت شغلی و تقلیل غیبتها، امکان جایگزینسازی متخصصان در شرایط اضطراری، افزایش آگاهی و انعطافپذیری در استفاده از روشها و امکانات، کاهش هزینه، آشناسازی کارکنان با حقوق و امتیازات شغلی و خطمشیهای سازمانی و افزایش تعهد و مسئولیتپذیری و تلاش برای بهبود عملکرد و کارایی سازمانی مدنظر میباشد و در نهایت در بعد اجتماعی فراهم شدن زمینه های رشد و توسعه فردی و اجتماعی در سطح ملی و منطقهای و جهانی از اهدافی است که به صورت غیرمستقیم بر آموزشهای ضمن خدمت مرتبط است (سعیدی، ۱۳۸۳،و میرسپاسی،۱۳۸۶،).
۲-۲۱-۱ هدف های اجتماعی :
هدف های اجتماعی ، سمت دهنده اصلی برنامه ها و عملیات مؤسسات و سازمان های مختلف است. توجه به این اهداف ، مدیران و کارکنان را قادر می سازد تا بر مبنای ایدئولوژی ، فرهنگ ، نظام اقتصادی و شعائر ملی ، اهداف و نحوه حرکت به سوی آنها را در ارگان های مربوط ترسیم و با تنگناهای محیط شغلی از مواضع مشخص و شناخته شده بر خوردار کنند . طبیعی است که درک عمیق مسائل اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی که در واقع رابطه مستقیم با هدف های اجتماعی دارند برای طراحان و تصمیم گیران رده های بالاتر سازمان ، از اهمیت بیشتری برخوردار است ، به همین دلیل است که مدیران باید از آموزشی برخوردار شوند که این گونه تواناییها را تقویت کند .
۲-۲۲-۲ هدفهای سازمانی :
تأمین هدف های سازمانی ایجاب می کند که قابلیت ها و مهارتهایی که برای انجام وظایف محوله و ایفای نقش ها لازم است به تناسب نیاز و ضرورت ، تقویت شود .
اهم مزایایی که می توان در جهت نیل یه اهداف سازمان ، برای آموزش و بهسازی کارکنان قائل شد به شرح ذیل خلاصه می شود :
۱- بهبود در نحوه انجام وظیفه و کم و کیف کار
۲- امکان جایگزین کردن متخصص ها در شرایط اضطراری
۳- امکان استفاده از صنایع داخلی و کاهش هزینه ها از این راه
۴- کاهش حوادث و ضایعات
۵- ایجاد و ثبات بیشتر در سازمان
۶- کاهش میزان تفاوت ها و افزایش قدرت خودکاری.(شکوهی،۱۳۸۷)
۲-۲۳-۳ هدف های کارکنان :
وحدت و تناسب بین شخصیت افراد و مسئولیت های واگذار شده به آنان و دانش و توان کاری در وجود انسان ایجاد رضایت می کند ، به عبارت دیگر انسان هر چه بهتر بتواند کاری به انجام رساند از خود و نتیجه کار خود راضی تر است . کاردانی نه تنها به استحکام و اتکاء به خود می افزاید ، بلکه به عنوان یک سرمایه ارزنده حرفه ای و تخصصی اطمینان بخش زندگی مطلوب تر در آینده است .تکامل علم و دانش و تکنولوژی در کلیه رشته های تخصصی و لزوم تجهیز و رشد افراد متناسب با روند تکاملی علوم و فنون بعنوان دانش افزایی
۴- وجود تغییرات در سیاست ها و برنامه ها در خط مشی های سازمان و لزوم توجیه و هماهنگ سازی تناسب دادن آن افراد با آنان مانند تغییر در کتب درسی ، تغییر در روشها ، تغییر در نظام آموزشی ، تغییر در ابزارها و تکنولوژی آموزشی و غیره .
۵- ضرورتهای موردی بنا به مقتضیات مکانی و زمانی مانند آموزشهای تکاملی کارکنان . (نِگی ،۲۰۰۹)
۲-۲۴دلایل و ضرورت آموزش ضمن خدمت
بدیهی است ضرورت آموزش در سازمان ها بر هیچ شخصی پوشیده نیست جان “دیبولد”، “گراهام”، “بی ام باس”، و”جی اوکان” و دیگران هرکدام دلایل و ضرورت هایی را برای آموزش در سازمان ها ، فهرست کرده اند در این مبحث سعی شده است به طور اختصار به نظرات این سه صاحبنظران شاره شود:
“جان دیبلود” دلایل و ضرورت های آموزش در سازمان ها را به شرح زیر مطرح می کند(دیبلود،ترجمه الوانی،۱۳۷۹)
“بی ام باس” و “جی اوکان” اشاره می کنند که سه عامل اصلی وجود دارد که فعالیت های آموزشی کارکنان را ضروری ساخته اند:
۲-۲۴-۱ پیشرفت تکنولوژی:
اتوماسیون و مکانیزه کردن کارخانه برای بقاء سازمان ضروری است . افزون بر این، آموزش کارکنان برای کسب مهارت بیشتر نیاز اساسی و مهم است.
۲-۲۴-۲ پیچیدگی سازمان:
با افزایش ماشینی شدن، اتوماسیون و توسعه تکنولوژی، بسیاری از سازمان‌ها به صورت یک سازمان پیچیده در آمدهاند. این پیچیدگیها نیاز به آموزش و باز آموزشی در تمام سطوح از مدیران سطح بالا تا کارگران را ضروری ساخته است
۲-۲۴-۳ روابط ا نسانی
رشد و پیچیدگی های سازمانی منجر به بروز مشکلات انسانی نظیر از خود بیگانگی، مشکلات درون فردی و درون گروهی و غیره شده است. به همین دلیل آموزش برای حل مشکلات انسانی در سازمان ها ضرورت می یابد(جزایری،۱۳۸۳).
گراهام معتقد است که در اکثر مواقع آموزش به علت جوابگویی به برخی رویدادها صورت می گیرد ،مانند:
تغییر در شیوه های کار
شناخت پایین بودن راندمان
نیاز به دانش جدید برای اجرای روش های مدرن انجام کار
ترفیع یا انتقال کارکنان ممتاز(گراهام،۱۳۸۷)
دوره های ضمن خدمت می توانند در زمینه بهبود ارائه خدمات و تولیدات به طرق مختلف هم به فرد و هم به سازمان کمک کنند.
۱- در ارتباط با فرد، ایجاد فرصت برای: