و مدیریت).
تعریف آژانس بهره وری اروپا: بهره وری درجه و شدت استفاده موثر از هر یک از عوامل تولید.
تعریف ماندل: بهره وری به مفهوم نسبت بین بازده تولید به منبع مصرف شده است که با سال پایه مقایسه می شود.
تعریف دیویس: تغییر بدست آمده در مقدار محصول در ازاء منابع مصرف شده.
تعریف فابریکانت: یک نسبت همیشگی بین خروجی به ورودی.
تعریف استینر: معیار عملکرد و یا قدرت و توان هر سازمان در تولید کالا و خدمات.
تعریف استیگل: نسبت میان بازده به هزینه های تولیدی.
بهره وری کلی عوامل تولید
عبارت است از نسبت خالص محصول بر مجموع نهاده های نیروی کار و سرمایه.
شاخص بهره وری جامع کل
عبارت است از حاصل ضرب شاخص بهره وری کل در شاخص عوامل غیر قابل لمس
شاخص عوامل غیر قابل لمس×شاخص بهره وری کل= شاخص بهره وری جامع کل
این شاخص پیچیده ترین معیار بهره وری است که مفهوم بهره وری را نسبت به آنچه رایج و متداول است را وسعت می بخشد و عوامل کیفی را نیز در بر می گیرد.
ادامه بهره وری از دیدگاه ژاپنی
پروفسور ساساکی فرمول دیگری را نیز معرفی می کند که به کارگر به عنوان عامل کار توجه نشده است و عامل مدیریت را نیز وارد ساخته است.
S
= P (شاخص بهره وری)
L+M
S: قیمت ارزش کالا و خدمات فروخته شده در بازار
L: کارگر
M²⁸: مدیریت
بهره وری در ژاپن موضوعی ملی و فراگیر است و به عنوان یک رویکرد تاریخی، استراتژی بهبود بهره وری در کنار مدیریت کیفیت جامع مطرح می گردد.
پرفسور ساساکی استاد دانشگاه سوکاهای ژاپن فرمول زیر را با در نظر گرفتن عامل ضایعات برای اندازه گیری بهره وری پیشنهاد داد:

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

Y (بازده یا محصول تولید شده)=P (شاخص بهره وری)
L (نیروی کار یا ساعات کار انجام شده)
حجم کل تولید (D)-ضایعات (T)=Y
نقش سازمانهای ژاپنی و بهره وری
مدیریتها در ژاپن فارغ از هر گونه مزاحمتی، به صورتی کاملاً مختار و مصمم، اصل توسعه و پیشرفت موسسه را پیگیری و دنبال می کنند.
این همان نکته بسیار حساس و دقیق و همان ویژگی شاخص مدیریت ژاپنی است که در سایر نقاط جهان موارد نادری از آن را می توان یافت. مثلاً در یک سیستم سرمایه داری غربی، مدیریت دائماً در معرض دخالت و اعمال نظر سرمایه داران قرار دارد تا جایی که مثلاً در مواقعی که توسعه سازمان باعث تضعیف سرمایه داران اصلی شود، صاحبان سهام ممکن است برای حفظ موقعیت خود، از پیشرفت موسسه جلوگیری کنند.
وظایف کارکنان ژاپنی و نقش آنها در بهره وری: مهمترین ویژگی کار در کارخانه ژاپنی، وجود اختیارات وسیع و آزادی کاملی است که کارگر در محل کار خود دارد. این آزادی عمل به حدی می رسد که حتی در مورد استاندارد کار نیز، خود کارگر است که شخصاً تصمیم می گیرد و راساً تصمیم خود را به اجرا می گذارد.
اطمینان و اعتماد در «سازمان» موسسات ژاپنی: این اطمینان، هم از لحاظ امنیت شغلی برای تمام اعضای شرکت اعم از کارکنان و سرپرستان و مدران وجود دارد و هم از لحاظ مسائل و مشکلات مالی و بحرانهای اقتصادی در موسسات مختلف ایفای نقش می کند. به عنوان مثال: در یک شرایط بحرانی، ممکن است که بانکهای ژاپنی به یاری موسسات صنعتی و تولیدی و خدماتی برخیزند.
ژاپن: ژاپن از جمله کشورهایی بوده است که پس از جنگ جهانی دوم به اهمیت بهره وری و ارتقاء آن اقدام نمود و با برنامه ریزی اصولی توانست بهره وری ملی را افزایش دهد. مرکز بهره وری ژاپن در سال ۱۹۵۵ به سه ماموریت اصلی تاسیس شد:
-بهبود بهره وری به منظور افزایش فرصتهای اشتغال و ضمانت شغلی.
-سازگاری میان مدیریت و نیروی کار در روش های بهبود بهره وری.
-توزیع عادلانه ثمرات حاصله از بهبود بهره وری در میان اقشار جامعه.
نقش دستورالعمل های کارخانه در ژاپن و غرب: در کارخانه های ژاپنی دستورالعمل ها، نقش چندان مهم و عمده ای در گردش کار سیستماتیک کارخانه ها ندارند. دستورالعمل ها، برای وظایف کارگران حد و مرز مشخص تخطی ناپذیر تعیین نگردیده و نحوه انجام کارها را محدود نساخته اند. بلکه امکانات لازم جهت ابتکار و تفکر و تحرک و خلاقیت را به خوبی برای همکاران در نظر گرفته اند.
حال آنکه در مقابل در موسسات آمریکایی و اروپایی کارهای انجام شده توسط کارگران و نحوه اجرای وظایف که هر یک بر عهده دارند. با توجه به مفاد همین دستورالعمل ها، دقیقاً مورد بازرسی و کنترل قرار می گیرد.
سنگاپور: سنگاپور از جمله کشورهای آسیایی است که در چند سال اخیر توانسته به سرعت رشد کند و در زمره کشورهای بالای جهان از نظر درآمد سرانه قرار گیرد.
این کشور در سال ۱۹۶۷ مرکز ملی بهره وری (NPC) را با اهداف زیر تاسیس کرد:
-آگاه سازی کارگران در زمینه ارتقاء بهره وری.
-برقراری روابط مناسب میان کارکنان و مدیران در اجرای برنامه های بهره وری.
-مشاوره و کمک به شرکتها در بهبود بهره وری.
هندوستان: هند از جمله کشورهای در حال توسعه است که به سبب جمعیت زیاد مردم آن در فقر و تنگدستی می بردند. در فوریه سال ۱۹۵۸ کشور هند شورای ملی بهره وری (NPC) را با توجه به اهداف زیر تاسیس کرد:
-برانگیختن و ایجاد آگاهی بهره وری در کشور.
-ایجاد پایگاه اطلاعاتی مربوط به شاخصی بهره وری در سطح کلان.
-ارائه خدمات تخصصی در زمینه تکنولوژی و بهبود کارایی عملیاتی در سازمانها.
-اطلاع رسانی درباره بهره وری.
بهره وری نیروی انسانی: گزارش ها نشان می دهد شاخص بهره وری نیروی انسانی در ایران در مقایسه با کشورهای منطقه و نیز شرق آسیا بسیار پایین است.
ایران از زمان تاسیس سازمان بهره وری آسیایی تا قبل از وقوع انقلاب اسلامی ایران در بهمن ۱۳۵۷ عضو بوده است. عضویت ایران در سال ۱۹۷۹ به حالت تعلیق درآمد اما از سال ۱۳۶۳ با تصویب مجلس شورای اسلامی به عضویت آن سازمان درآمد. سپس سازمان ملی بهره وری ایران در سال ۱۳۶۴ وابسته به وزارت صنایع سنگین تشکیل شد. سازمان ملی بهره وری ایران بعداً به وزارت صنایع و در سال ۱۳۷۷ به سازمان امور اداری و استخدامی ملحق شد. سازمان ملی بهره وری ایران بیشتر به دنبال کار فرهنگی در اشاعه و ترویج بهره وری در سطوح مختلف جامعه بوده است.