هم‌چنین باید دانست مدیر مدرسه ملزم به تأمین ایمنی تمامی اماکن و فضای آموزشی است. فضای مدرسه را باید محیطی امن و سالم برای فعالیّت دانش‌آموزان نگه دارد. مدیر مدرسه مسئولیّت‌های پیش‌بینی شده در دستورالعمل جامع مجتمع‌های آموزشی و پرورشی را بر عهده دارد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مدیر مدرسه چه در ابتدایی و چه در متوسطه وظایفی دارد که به مهم‌ترین وظایف آنان مراقبت کامل و تأمین شرایط مطلوب بهداشتی و ایمنی دانش‌آموزان و کارکنان مدرسه، اهتمام در پیشگیری از سوانح و کمک‌رسانی به افراد سانحه دیده است.وهم چنین اطلاع‌رسانی سریع به اوّلیای دانش‌آموزان و اداره آموزش و پرورش، اهتمام لازم در مورد اجرایی نمودن پیشنهادات معلم تربیت‌بدنی در خصوص تأمین موارد ایمنی، بهداشتی، تجهیزات و فضاهای ورزشی مورد نیاز درس تربیت‌بدنی و فعالیت‌های فوق‌برنامه ورزشی از طریق پی گیری اداری و ظرفیت‌های انجمن اوّلیا و مربیان تأمین نیازهای تجهیزاتی و امکانات لازم برای ارتقای سطح کیفی بهداشت و سلامت آموزشکاه را برعهده دارد.^[۲۰۷]
ب) مسئولیّت معاون مدرسه
هر یک از آموزشگاه ها حسب دوره آموزشی(ابتدایی یا متوسطه) و با توجّه نصاب تراکم جمعیت دانش‌آموزی از معاونت‌هایی تحت عناوین معاون آموزشی، معاون پرورشی، معاون اجرایی معاون‌فنی و مهارتی برخوردار می‌باشد. هریک از آنان حسب عنوان پست سازمانی وظایفی را بر عهده دارند.
معاون اجرایی مدارس وظیفه مراقبت و کنترل بر رفتار، حضور و غیاب دانش‌آموزان و اطلاع رسانی به موقع به اولیای آنان، نظارت بر تأمین شرایط ایمنی و بهداشتی دانش‌آموزان و محیط مدرسه، همکاری در آماده‌سازی فضا و تجهیزات آموزشی مورد نیاز قبل از آغازسال تحصیلی و نظارت بر حسن استفاده از فضا و تجهیزات آموزشی توسط معلمان و دانش‌آموزان، نظارت و مراقبت بر فعالیت و رفتار دانش‌آموزان در ساعات تفریح و در مواقع عدم حضور دبیر در کلاس را بر عهده دارد.
هم چنین معاون پرورشی^[۲۰۸] نیز وظایفی همکاری در تأمین شرایط مناسب بهداشتی(عمومی، فردی و محیطی) و ایمنی دانش‌آموزان و کارکنان مدرسه و اقدام در جهت پیش گیری از بیماری‌ها، سوانح و حوادث احتمالی و مقابله با آن‌ها را برعهده دارد.
معاون فنی و مهارتی^[۲۰۹] نیز وظایفی هم چون کنترل ورود و خروج هنرجویان به کارگاه و ملزم نمودن دانش‌آموزان و عوامل آموزشی کارگاه در محدوده ساعات آموزشی، رسیدگی و مراقبت در امر بهداشت و اصول ایمنی دانش‌آموزان در کارگاه‌ها، را برعهده دارد.
ج) مسئولیّت خدمتگذار و سرایدار^[۲۱۰]
خدمت گذار و سرایدار نیز با توجّه به محدوده کاری وظایف و مسئولیّت‌هایی دارند. سکونت و حضور مستمر و شبانه روزی در محل کار، مراقبت و بازدید از ساختمان و تأسیسات در طول شبانه روز، حصول اطمینان از بسته بودن کلیه پنجره‌ها، درها، شیرهای آب و خاموش بودن لامپ‌های اضافی در پایان ساعات اداری؛ ارائه گزارش کتبی و شفاهی به موقع به مسئولین مربوط در مورد اماکن و تأسیساتی که از حیث تعمیرات نیاز فوری به اصلاح، تعمیر یا ترمیم دارندمی باشد وهم چنین ممانعت از ورود و خروج غیرمجاز کلیه افراد و وسایل نقلیه و نظایر آن در ساعات غیراداری مراقبت و مطلع نمودن مسئولان امر به منظور پیش‌گیری از حوادث ناشی از خرابی برق، لوله‌های آب و خرابی‌های ساختمانی و یا اموال و وسایل اداری و تجهیزات مرتبط با واحد آموزشی، دادن اطلاع فوری به مأمورین انتظامی و امدادی و مسئولین واحد آموزشی در مورد اتّفاقات و حوادث مختلف نظیر سرقت، آتش‌سوزی و انجام اقدامات احتیاطی پیش گیرانه با هماهنگی مسئول مربوط، از موارد مهم وظایف آنان می‌باشد.
گفتار دوّم: مسئولیّت معلمان
معلمان با توجّه به رسالتی را که بر عهده دارند، در مقابل جامعه انسانی، وجدان خود و خدای خود مسئولیّت‌های زیادی دارند. مسئولیّت‌های عمده ی آن‌ها از قبیل مسئولیّت وجدانی، ایمانی، اخلاقی، اعتقادی، اجتماعی و شغلی می‌باشدکه به مسئولیّت مهم شغلی آن‌ها اشاره می‌شود.
بند اوّل) مسئولیّت عمومی معلمین
معلم شدن آسان است ولی معلمی کردن مشکل.
شد آموزگاری از آن پیشه‌ام که بهبود خلق است اندیشه‌ام^[۲۱۱]
مبرهن است که تلاش، تحرک و پویایی یکی از ویژه‌گی‌های آموزگاری در مقاطع و برهه‌های تاریخ کهن جوامع انسانی بوده است. انسان امروزی به مراتب ازطینت و سرشت معلمی همواره به دنبال رسالت انسانی خویش است که تحققّ آن را هم چنان از معلمی متوقع است.
الف) مسئولیّت معلم در برابر کردگار
همه‌ی انسان‌ها در برابر پروردگار عالمیان مسئول می‌باشند. امّا معلم نسبت به دیگران بیشتر، زیرا برای معلم بسیاری موضوعات روشن و واضح است. چرا که وی با نور علم و معرفت آراسته است. و از اهداف خداوندی و انسانی بیشتربا خبر است. پس رسالت دارد تا برای عموم افراد جامعه رهنمایی و تدریس نماید. در صورت سرپیچی و اغفال در نزد خداوند توانا مسئول است؛ چون او معلمی را پذیرفت.
ب) مسئولیّت وجدانی معلمان
وقتی که برای آدم اسم انسانیت را گذاشته‌اند،این اسم بی‌نهایت شخصیت و مقام آدم را بالا برده است، چون خداوند انسان را اشرف المخلوقات نام نهاده است. انسان را از نعمت‌های خیلی زیاد بهره‌مند ساخت عقل، هوش، ذکاوت، منطق، تفکر و اراده راسخ را ارزانی نموده است.انسان را از لحاظ ادارک وجدان داده است که تماماً عمل کردهای خویش را بررسی کند.
معلمان در اجرای وظیفه با وجدانی بیدارتر مسئول می‌باشند. چون وجدان، محکمه‌ی هر انسان است.
بند دوّم) مسئولیّت شغلی معلمان در کلاس درس
مسئولیّت معلم در برابر جامعه بی‌نهایت زیاد می‌باشد. عنوان شد که معلم چراغ راه هدایت، و رهرروان راه انبیاست لذا جامعه از معلم انتظارات بسیاری دارد. زیرا جامعه بدون معلم نمی‌تواند پیشرفت کند چون معلم زبان و قلب جامعه است.
معلمان در ردیف دیگران در جامعه مکلف‌اند؛ مسئولیّت داشته باشند امّا مسئولیّت معلمان نسبت به دیگران خیلی مهم با ارزش است، زیرا آن‌ها به مثابه پزشکانی هستند که جامعه را از لحاظ روحی مداوا می‌نمایند. معلم باید توانایی و کارایی‌های لازم را برای اداره کلاس خود داشته باشد.
چنان چه هر یک از اولیای مدرسه مرتکب فعل از قبل تنبیه بدنی و موارد مشابه و یا ترک فعل نظیر عدم نظارت دقیق و مستمرگردند که در اثر آن خسارتی به دانش‌آموزان وارد گردد، به مناسبت انجام وظیفه، عمدی یا در نتیجه بی‌احتیاطی خسارتی به دانش‌آموزان وارد نمایند؛ مسئول هستند.
بند سوم) مسئولیّت شغلی معلمان فنی
معلمان فنی مثل معلمان ورزش، کارگاه و آزمایشگاه که علاوه بر وظیفه تدریس نظارت مستقیم بر فعالیّت‌های دانش‌آموزان را دارند. حسب شرایط و نوع درس وظایف خاصی را نیز دارند. مدیریت فضای آزمایشگاه و کارگاه نیز به نظارت و کنترل مستمرنیاز دارد و اجرای فعالیّت‌های کارگاهی نیاز به اطلاعات و دانش کافی در باره‌ی امورفنی رشته‌های مختلف فنی دارد.
دانش‌آموزان در هر وضعیت یا در هر شرایط جسمانی، عاطفی و اجتماعی از حقوقی برخوردارند که باید از طرف معلم و مربی رعایت شود. حق برخورداری از معلمی آگاه و متخصص، حق کسب آمادگی و سلامتی از حقوقی است که باید توسط معلم رعایت شود^[۲۱۲] تدوین مقررّات کلاسی وسازماندهی فعالیّت‌های آموزشی از ابزارهای مهم برای حفظ و کنترل است داشتن طرح و برنامه، برقراری نظم و انضباط و ایجاد محیط کنترل شده و توسعه فرهنگ رفتاری درخور زندگی جمعی، چنان چه به درستی صورت گیرد؛ مشکلات انضباطی دانش‌آموزان را کاهش داده و تا حدودی متضمن سلامتی و ایمنی و آسودگی خاطر را به دنبال خواهد داشت.
با وجود آن‌چه گفته شد باید عنوان کرد پذیرش مسئولیّت‌های قانونی و آموزشی، توجّه به آموزش معلم، پیروی از قوانین و مقررّات، احترام به حقوق شاگردان و معلم امری مهم و ضروری است.
الف) سرپرست کارگاه
سرپرست کارگاه کسی است که کار را از طریق دیگران به انجام می‌رساند و مسئولیّت رهبری و رفاه نیروی کار را به عهده دارد. در خصوص سرپرست عنوان شد که:«شغل اصلی سرپرست این است که هنرآموزان مشغول به فعالیّت در کارگاه‌های هنرستان را که در سطوح مختلف یک مکان اداری یا آموزشی قرار دارند اداره کند.»^[۲۱۳]
ب) صلاحیت فنی مربی کارگاه و آزمایشگاه
نقش نظارتی مربی کارگاه و آزمایشگاه در سلامت محیط کار و پرهیز از حوادث زیان‌بار مؤثر است«مربیان کارگاه وآزمایشگاه از صلاحیت‌های علمی لازم باید برخوردار باشند تا بتوانند انجام وظیفه محوله موفق باشند.»^[۲۱۴]
رعایت اصول آموزشی و مهارت‌ها، بازدید وسایل و تجهیزات تحت نظر، ایجاد نظم و ترتیب و رعایت شروع و خاتمه درس در کارگاه و آزمایشگاه، نظارت بر آماده نمودن ابزارها و تجهیزات قبل از شروع کار، نظارت مستمر و کنترل رفتار دانش‌آموزان در محیط تحت نظر، مراقبت مستمر و پیش‌گیری لازم به منظور جلوگیری از بروز سوانح و خطرات ناشی از کار، رسیدگی به خرابی علل خرابی تجهیزات و دستگا ه ها، کنترل‌های لازم در مورد نصب دستور کار و تابلوهای هشدار دهنده و نظارت بر استفاده حتمی از وسایل ایمنی و حفاظتی در محیط کار از وظایف مربی کارگاه می‌باشد.
بند چهارم) مسئولیّت‌مدنی مسئولان مدارس در فعالیّت‌های ورزشی
الف) تعریف ورزش
ورزش از نظر لغوی اسم مصدر است. به معنای «ورزیدن» و برزیدن مصدر آن^[۲۱۵] معادل کلمه ورزش در زبان انگلیسی^[۲۱۶] است که به هر نوع فعالیّت بدنی و بازی که منجر به انجام مسابقه و نمایش مهارت بین دو فرد و یا دو گروه شود. ملزم به انجام تمرین و فراگرفتن مهارت در یک حرکت یا رشته ورزشی باشد، اطلاق می‌شود.
ورزش، به فعالیت‌ها یا مهارت‌های عادی جسمانی‌ای گفته می‌شود، که بر پایه یک رشته قوانین مورد توافق همگانی و با اهداف تفریحی، یا برای مسابقه، نشاط شخصی، دستیابی به ورزیدگی، مهارت‌جویی یا آمیزه‌ای از این اهداف انجام می‌گیرد.
۱) تعریف تربیّت حرکتی
حرکت، مفهوم بنیادی در تعلیم و تربیّت حرکتی و ورزش است. حرکت یک تجربه اساسی و محوری است که سراسرفعالیّت‌های مربوط به حوزه تربیّت حرکتی و ورزش را فرا گرفته است تعلیم و تربیّت حرکتی و ورزشی صرفا یک فعالیّت وکنش بدنی یا جسمانی نیست ورسیدن به اهداف تربیّت حرکتی و ورزشی باید به موازات پرورش کل شخصیت فرد انجام گیرد.^[۲۱۷]
۲) انواع فعالیّت جسمانی
به طور عمده فعالیّت‌های جسمانی در تربیّت‌بدنی به صورت بازی، مسابقه و ورزش انجام می‌کند. بازی یک فعالیّت منظم وجدی نیست. بلکه فعالیّتی ارادی آزاد طبیعی و بدون هدف است و نیازغریزی است که بخشی از زندگی فردی و اجتماعی را تشکیل می دهد وواکنش های مختلف عاطفی هیجانی دارد.^[۲۱۸]
بازی، صورت تغییر شکل یافته مسایل واقعی است که فرد با توجّه به علاقه خود آن را سازمان داده است در تعریف مسابقه نیزگفته شد: «مسابقه رفتار رقابتی است که دانش‌آموزان با آن توانایی خود را در چهارچوب مقررّات به توافق رسیده به بوته آزمایش می‌گذارد و با دیگران مقایسه می‌کند. رقابت درذات فعالیّت‌های ورزشی وجود دارد.»^[۲۱۹]
در خصوص ورزش، همان طور که پیشتر مطرح شد، ورزش عبارت است از: یک فعالیّت رقابتی نهادینه شده که مستلزم کاربرد نیروی جسمانی شدید و یا استفاده از مهارت‌های جسمانی پیچیده به وسیله شرکت کنندگانی است که توسط عوامل درونی و بیرونی تحریک می‌شوند
ب) مربیان ورزشی وظایف آنان
مدیران مدارس بایستی در انتخاب مربی ورزش واجد شرایط و با صلاحیت و دارای تخصص، دقت کافی را داشته باشند زیرا که اگر در اثر عدم صلاحیت مربی خساراتی به ورزشکاران حاصل گردد مسئول پیامدهای آنان خواهند بود. حتّی برخی از مربیان از جمله مربیان شنا باید از فدراسیون مربوطه صلاحیت و جواز مربیگری را داشته باشند. به کارگیری افراد فاقد صلاحیت خود یک بی‌احتیاطی و بی‌مبالاتی برای مدیر محسوب می‌شود.
۱) تعریف مربی ورزشی
در خصوص مربیگری گفته شد:«مربیگری در مدارس فعالیّتی متنوع سنگین هیجان‌انگیز و چند وجهی است«هر ورزش تابع شرایط و اوضاع احوال مخصوص خودش است»^[۲۲۰] برنامه‌ریزی و اجرای فعالیّت‌های حرکتی- ورزشی در مدارس از مسئولیّت‌های اصلی مربیان است.»^[۲۲۱]
به طور خلاصه، مربی ورزش مسئول حفاظت از تمامیت جسمانی روانی و حیثیتی دانش‌آموزان می‌باشد.
۲) وظایف مربی ورزشی
در اکثر رشته‌های ورزشی، ورزشکار ملزم به استفاده از وسایل ورزشی است که به موجب مقررّات تعیین گردید است. ناقص بودن، نامرغوب بودن و یا غیر مجاز بودن این وسایل ممکن است موجب صدمه به ورزشکار شود که در این صورت مربیان و معلمین ورزشی مسئول خواهند بود.
یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند مانع از به فعل درآمدن بسیاری از خطرها و حوادث بالقوه ورزشی شود، عدم حضور و نظارت معلم ورزش و مربی در صحنه فعالیت ورزشی است. بنابراین مربیان هرگز نبایستی به هیچ بهانه‌ای محل ورزش و فعالیت تیم یا شاگردان خود را ترک نمایند. در صورت اضطرار و ترک ضروری محل باید جانشین واجد شرایط و صلاحیت‌دار به جای خود انتخاب نمایند و در صورت نبود جانشین واجد شرایط و صلاحیت‌دار کلاس ورزشی را تعطیل نمایند.
کنترل و نظارت مربیان، آگاهی از سلامت دانش‌آموزان جهت ورزش، آشنای با کمک‌های اوّلیه، آشنایی و اقدام لازم بعد از وقوع حادثه ورزشی از وظایف مهم مربیان ورزش می‌باشد.
ج) سرپرستی تیم‌های ورزشی
در خصوص سرپرستی تیم‌های ورزشی گفته شد:«اعزام تیم‌های ورزشی جهت شرکت در مسابقات و المپیاد‌های دانش‌آموزی از امور متداول در ورزش است نگهداری از دانش‌آموزان که در قالب تیم‌های ورزشی اعزام می‌شوند بر عهده سرپرستان می‌باشد.»^[۲۲۲]