حدود ۱۵

°C 5-

m500 زیر دریا

کم بارش

دمای بالا

ZoneІІ

حدود ۵۰

°C10-

m1000

سبک

معتدل

ZoneІІІ

حدود ۳ ماه

°C14-

بالای m 1000

کم یا سبک

سرد تا خیلی سرد

ZoneІV

۲-۶- محیط
محیط به عنوان یک عامل توسعه روی فنوتیپها عمل کرده و نحوه بیان خصوصیات را سازماندهی میکند (Hodigins – Davis and Townsend, 2009). از این رو مرتبهای از اهمیت در ارزیابی کلونها، تشخیص و برآورد اثرات متقابل محیط در ژنوتیپ (G×E) به عبارتی اثر نسبی تغییرات متفاوت محیطی بر روی فنوتیپها میباشد (Isik and Klenschmit, 2003). ارقام زراعی در شرایط متنوعی کشت میشوند این ارقام تحت تأثیر عوامل متغیر محیطی مانند خاک، درجات مختلف حاصلخیزی، رطوبت، درجه حرارت و عملیات زراعی قرارمیگیرند. تمامی متغیرهایی که در تولید یک محصول زراعی دخالت دارند مجموعاً تحت عنوان محیط مورد توجه قرار میگیرند (عبد میشانی و شاه نجات بوشهری، ۱۳۸۷). فنوتیپ یک موجود تنها توسط ژنوتیپ آن تعیین نمیشود بلکه در ظهور آن محیط نیز دخالت دارد (فرشادفر، ۱۳۷۷).
به طور کلی عوامل محیطی مؤثر بر موجود زنده به دو دسته تقسیم میشوند:
۱– اثرات محیطی خارجی: این اثرات موجب تغییرات فنوتیپی میشوند به گونهای که با تغییرات قابل مشاهده در خارج از موجود زنده همبستگی دارند که مهمترین آنها عبارتند از: درجه حرارت، نور، تغذیه.
۲– اثرات محیطی درونی: اثراتی که موجب تغییرات فنوتیپی شده و با تغییرات درونی موجود زنده همبستگی دارند. از مهمترین اثرات محیطی درونی می توان به سن موجود، جنس و موارد درونی موجود زنده اشاره نمود.
در بعضی موارد تغییرات به خصوص محیط ممکن است سبب تغییر در رشد موجود زنده شود بطوریکه فنوتیپ آن نشان دهنده اثر یک ژن بخصوص باشد، چنین افرادی را فنوکپی میگویند (فرشادفر، ۱۳۷۷).
زمانی که یک واریته در یک محیط رشد دارای عملکرد بسیار مناسب باشد ولی در محیطهای دیگر عملکرد مطلوبی نداشته باشد، واریته و محیط سازگاری خصوصی بایک دیگر دارند و اگر واریته در اغلب محیطها عملکرد خوبی داشته باشد بین واریته و محیط سازش عمومی برقرار است (اهدایی، ۱۳۸۱وEberhart and Russell, 1966).
به طور کلی میتوان با بهره گرفتن از دو روش نقش محیط بر روی یک صفت را بررسی نمود:
۱- تجزیه واریانس ۲- استفاده از میانگین والدین
در روش اول تعداد زیادی ژنوتیپ بطوریکه کمتر از ۳۰ نباشد در یک طرح تکراردار بررسی میشوند و داده ها طبق طرح آزمایشی مورد تجزیه واریانس قرار میگیرند.

جدول ۲-۲ تجزیه واریانس طرح بلوک کامل تصادفی

S.O.V