کم تحرکی و هر عامل منجر به کم تحرکی از جمله عوامل ایجاد چاقی محسوب می شود.بطوری که وانگ (۲۰۰۳) در این ارتباط می نویسد اگر چه هنوز مشخص نشده است که کم تحرکی منجر به چاقی شده یا چاقی دلیل کم تحرکی است ، ولی بطور کلی میزان فعالیت در کودکان چاق کمتر از کودکان غیر چاق است. طبق یافته های اخیر بین شیوع چاقی و کم فعالیتی و افزایش تماشای تلویزیون یک ارتباط مستقیم یافت شده است(۱۱).
خواب واستراحت وچاقی:
خواب واستراحت معمولا با هم طبقه بندی ومورد بحث قرار می گیرند.اگر چه ماهیت خواب هنوز کاملا مشخص نیست ولی ثابت شده است که مقدار مورد نیاز خواب افراد بستگی به متغیرهای متعددی از جمله سن ، فعالیت و وضعیت سلامت افراد دارد.به نظر می رسد که شیوه زندگی امروزی افراد را به داشتن خواب کوتاه سوق داده است در حالی که خواب واستراحت ناکافی فرد را در مقابل بسیاری از بیماریهای جسمی وروحی آسیب پذیر می کند(۳۷).
الگوهای خواب در کودکان روند مشخصی را با رشد ونمو کودک دنبال می کنند، که با افزایش تدریجی خواب عمیق و تکوین چرخه های منظم خواب همراه است.مراحل خواب بر اساس ویژگیهای الکتروانسفالوگرافیک (EEG) ، الکترومیوگرافیک(EMG) بصورت بیداری ، خواب با حرکات سریع چشم (REM) و خواب بدون حرکات سریع چشم (NONREM) تعریف می شوند. اکثر کودکان بعدا زمانی در طی سال اول زندگیشان ، غالبا به علت یکی از بیماریهای شایع شبها مجددا از خواب برمی خیزند وگاه نیز دستخوش الگوهای بیداری شبانه می شوند که سالها ادامه یافته و تصحیح آن نیاز به روش های رفتار درمانی دارد ( ۷).
با توجه به عوارض جانبی خواب ناکافی بر روی خلق و اعمال شناختی ، ارتباط بین چاقی و کاهش مدت خواب در کودکان وبزرگسالان ثابت شده است.برخی از محققین نشان دادند که این ارتباط ممکن است در اثر تغییر در سطوح بعضی از نوروپپتیدهایی باشد که اشتها را تنظیم می کنند.
به طور خاصی کاهش ساعت خواب منجر به افزایش سطح گرلین از معده و کاهش ترشح لپتین از سلولهای چربی می شود که درنتیجه باعث تحریک اشتها می شود.همچنین تعدادی از محققین نشان دادند که کاهش ساعات خواب از طریق کاهش فعالیت روزانه باعث ارتباط بین چاقی وخواب می شود(۷۶)
تماشای تلویزیون وچاقی:
تماشای تلویزیون٬ کودکان را از ورزش و فعالیت بدنی باز می دارد و آنها را تنبل می کند. کودکان روزانه به طور میانگین مدت چهار ساعت در برابر تلویزیون می نشینند و برنامه های مورد علاقه شان را تماشا می کنند. برای محدود کردن این زمان و رساندن آن به دو ساعت یا کمتر٬ بهتر است برای وقت آزاد کودک٬ برنامه ورزشی یا فعالیتی خارج از منزل معلوم کنید که به آن علاقه مند باشد. تماشای تلویزیون و آگهی های تجارتی آن که برای تبلیغ مواد خوراکی پخش می شود٬ کودک را تشویق به خوردن تنقلات چرب٬ شیرین و پرانرژی می کند. منع کردن کودک از تماشای این برنامه ها کار دشواری است(۲۲).
( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
بعضی خانواده ها٬ شام را دراتاق غذاخوری یا آشپزخانه می خورند و سپس دسر و تنقلات را در پای تلویزیون صرف می کنند. مشکل روزافزون اضافه وزن و چاقی کودکان و نوجوانان٬ بیشتر مربوط به این روش نادرست تغذیه است. امروزه تماشای تلویزیون٬ به ویژه بین کودکان و نوجوانان بیش از ورزش و فعالیت های فیزیکی اهمیت پیدا کرده است(۲۲).
گریگر و ادوین(۲۰۰۱) هم در مورد تاثیر تماشای تلویزیون بر چاقی می نویسد که نوع بازی وتفریح در کودکان در طی ۲ دهه اخیر دچار تغییرات فراوانی شده است. بطوری که کودکان اکثر اوقات خارج از مدرسه خود را به تماشای تلویزیون می پردازند. و بازیهای کامپیوتری و ویدئویی اکثر اوقات فراغت آنها را پر کرده است.و مسائل فوق با ایجاد کم تحرکی منجر به افزایش شیوع چاقی در کودکان شده است(۴۰).
جیمز وآشوبل (۲۰۰۲) هم در این ارتباط می نویسد که اگر چه چاقی به علت افزایش دریافت کالری اتفاق می افتد ولی کم فعالیتی ، افزایش تماشای تلویزیون و شیوع بازیهای کامپیوتری و ویدئویی هم از عوامل موثر در شیوع چاقی محسوب می شوند(۴۱).
در ارتباط با تاثیر تماشای تلویزیون بر شیوع چاقی در کودکان مطالعاتی هم صورت گرفته است . طبق مطالعه کاپور وهمکاران (۲۰۰۴) در ارتباط با تاثیر تماشای تلویزیون و ارتباط آن با افزایش ضریب توده بدنی ، مشخص شده است که افزایش ساعت تماشای تلویزیون با افزایش ضریب توده بدنی کودک ارتباط دارد.بطوری که تماشای روزانه تلویزیون بیشتر از ۲ ساعت در کودکان منجر به افزایش شیوع ۲ برابری چاقی در آنان در مقایسه با دیگر کودکان شده است(۴۲).
تشخیص چاقی :
چگونه می توان به مساله چاقی و اضافه وزن کودک پی برد؟یکی از راه های ساده برای تشخیص چاقی٬ مقایسه قد و وزن کودک با سایر هم سالان و هم بازی های اوست.برای پی بردن به چاقی و اضافه وزن٬ پزشکان از نمودارهای وزن و قد استفاده می کنند. با بهره گرفتن از این نمودارها٬ وزن طبیعی یا عادی کودک را با توجه به قد و جثه او به دست می آورند. اگر کودکی سنگین تر از ۹۵درصد از کودکان هم قد خود باشد٬ باید او را چاق به حساب آورد(۲۲).
جهت تشخیص چاقی راه های مختلفی مطرح شده است.ادوین[۱۷](۲۰۰۱) راه های تشخیص چاقی درکودکان را بکارگیری از چارت های رشد ، تعیین شاخص توده بدنی،بررسی های آزمایشگاهی واندازه گیری هورمونهای مترشحه داخلی را عنوان می کند(۴۰).
جهت تشخیص چاقی در کودکان علاوه بر بررسی دقیق بوسیله مصاحبه ومعاینه فیزیکی،مسائل ژنتیک و دیگر علایم اختلالات متابولیکی وغدد درون ریز نیز باید مد نظر باشد.
و همچنین جهت تشخیص چاقی علاوه بر معیار وزن روش های دیگری مثل اندازه گیری شاخص توده بدنی،اندازه گیری چربی زیر جلدی با بهره گرفتن از الکترودهای مخصوص واندازه گیری چربی زیر جلدی شکمی بوسیله تکنیک های تشخیصی مانند ام آر آی توصیه می گردد(۱۱).
وزن ایده آل[۱۸]:
البته استفاده از این واژه چندان صحیح نمی باشد چرا که افراد در شرایط متفاوت ممکن است وزن های متفاوتی داشته باشند که برای آنها وزن ایده آل محسوب می شود.(۲۰)
درصد وزن ایده آل:
از فرمول زیر محاسبه می شود:
ضمنا چاقی مرضی[۱۹] به حالتی اطلاق می شود که وزن شخص ۱۰۰ پوند (۴۵کیلوگرم) یا به میزان ۱۰۰% بیشتر از استاندارد باشد(۴۳).
جداول استاندارد قد- وزن:
وزن ایده آل برای قد را می توان از جداول استاندارد مرجع که برای استفاده عموم طراحی شده نیز محاسبه کرد. یکی از این جداول٬ جدول کمپانی بیمه عمر متروپولیتن[۲۰] می باشد که در سال ۱۹۳۰ براساس اطلاعاتی از جمعیت تحت پوشش این بیمه طراحی شد و در سال ۱۹۸۳ نیز با تغییراتی مجدد مورد استفاده قرار گرفت(۴۴).
ارزیابی بافت چربی:
اندازه گیری بافت چربی بدن به صورت مستقیم در کیلینیک امکان پذیر نیست. به هر حال می توان آن را با روش های مختلفی تخمین زد که عبارتند از آنتروپومتری٬ دانسیتومتری٬ امپدانس الکتریکی ، CT و MRI(45).
دانسیتومتری[۲۱] (وزن کردن زیر آب):
بهترین و قابل اعتمادترین روش برای تعیین چربی بدن٬ وزن کردن فرد زیر آب است. این روش با اندازه گیری چگالی بدن٬ میزان چربی بدن را تعیین می کند و برای سنجش ترکیب بدن به عنوان یک استاندارد طلائی محسوب می شود.(۴۶) از آنجا که این روش گران قیمت است و نیاز به تسهیلات خاص دارد بیشتر در مطالعات و در گروه ورزشکاران استفاده می شود. در دانسیتومتری٬ مقدار چربی بدن درمردان ۲۸- ۱۴ درصد کل وزن در زیر آب و در زنان ۳۰- ۱۵ درصد کل وزن در زیر آب تخمین زده می شود (۲۹).
آنتروپومتری[۲۲] (تن سنجی):
توده چربی و توده بدون چربی بدن می توانند بوسیله آنتروپومتری ارزیابی شوند. آنتروپومتری که به معنای سنجش اندازه های بدن است شامل اندازه گیری قد٬ وزن٬ محیط اندام ها٬ همچنین اندازه گیری ضخامت چین پوستی است. اندازه گیری ضخامت چین پوستی یا چین چربی میانگینی است از ارزیابی چربی بدن که در مراکز کلینیکی قابل اجراست با این فرض که ضخامت بافت چربی در ناحیه اندازه گیری نمایانگر کل ذخائر چربی بدن است. در این روش که با بهره گرفتن از کالیبر و معمولا در ناحیه عضله دوسر و سه سر بازو و همچنین زیر کتف و ران انجام می شود نتایج اندازه گیری با جداول استاندارد مقایسه می شود و میزان چاقی تخمین زده می شود(۴۷).
امپدانس الکتریکی[۲۳]:
در مقایسه با دانسیتومتری٬ استفاده از ماشین امپدانس الکتریکی جهت اندازه گیری چربی بدن عمومیت بیشتری دارد. در این روش در حالی که شخص بر روی یک سطح صاف نارسانا دراز کشیده است جریان الکتریسیته معین از یک منبع به چند الکترود که در مناطق خاص از جمله پشت دست و پشت پا جایگزین شده اند فرستاده می شود.
براساس این قانون که بافت های مختلف از جمله بافت چربی و بافت بدون چربی با دانسیته های مختلف قابلیت انتقال الکتریکی متفاوتی دارند که با این ماشین اندازه گیری می شود چربی بدن قابل ارزیابی می شود(۴۵).
شاخص توده بدنی[۲۴]:
راه های مختلفی جهت تشخیص چاقی مطرح است ولی عالی ترین راه تشخیص چاقی کودکان در حال حاضر اندازه گیری شاخص توده بدنی است.به طوری که ایزدیار به نقل از بهرمن(۱۳۸۱) در این مورد می نویسد که تشخیص چاقی با اتدازه گیری چربی اضافی بدن ارتباطی خاص دارد.با این حال اندازه گیری چربی واقعی بدن جهت تشخیص چاقی، عالی نیست همچنین اندازه گیری ضخامت چین پوستی برای تخمین میزان چربی زیر جلدی درافرادچاق دقت زیادی ندارد.به همین جهت امروزه شاخص توده بدنی به طور گسترده ای برای تشخیص چاقی کاربرد بالینی دارد(۷).
رایج ترین روشی که برای اندازه گیری چاقی یا چربی بدن به کار می رود هرچند که معیار مستقیمی برای اندازه گیری بافت چربی محسوب نمی شود اندازه گیری “شاخص توده بدنی” یا “شاخص “Quetlet” است که معادل تقسیم وزن بر مجذور قد است و بر حسب کیلوگرم بر مترمربع بیان می شود(۴۸).
BMI=
بر اساس صدک تقسیم بندی وزن بدین ترتیب می باشد:
کم وزنی یا لاغری
وزن مناسب
اضافه وزن
( ( چاقی
استفاده از شاخص توده بدنی جهت ارزیابی چاقی روشی ارزان ، بدون خطر وعیر تهاجمی برای بیماراست و برای پژوهشگر نیز ، نیازمند کمترین تسهیلات ومهارت می باشد. بزرگترین محدودیت استفاده از این شاخص در مورد افرادی است که دارای توده عضلانی زیاد هستند و یا دچار ادم می باشند.(۱۹) محدودیت دیگر این است که صرف یک بررسی وزن نمی توان افتراقی بین توده چربی و توده بدن را ایجاد کرد(۴۹).
عوارض چاقی:
با پیشرفت علوم ثابت شده است که چاقی یک مشکل سلامتی محسوب شده و عوارض جسمی وروانی فراوانی را بهمراه دارد.بطوری که هولدن و مک دونالد(۲۰۰۰) در این زمینه می نویسند که اگر چه در گذشته چاقی واضافه وزن به عنوان علائم سلامتی در نظر گرفته شده ولاغری به عنوان یک اختلال محسوب می شد ، ولی در حال حاضر این تفکر تغییر یافته وچاقی به عنوان بیماری ومشکل سلامتی محسوب می شود(۱۹).
مشکلات وعوارض چاقی از دوران کودکی شروع می شود. چاقی جهت سلامتی کودکان مناسب نبوده وعوارض آن حتی از دوران کودکی شروع می شود وبسیاری از ارگان های حیاتی بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.طبق تحقیق این عوارض به سه دسته تقسیم می شوند ، عوارض زودرس که شامل مشکلات ارتوپدی ، آسم وقفه های تنفسی شبانه ، کاهش تهویه ریوی وسنگ های صفراوی است.عوارض دسته دوم شامل خطراتی است که باعث افزایش مشکلات قلبی _ عروقی وادامه آن در بزرگسالی می شود. عوارض دسته سوم جزء عوارض طولانی مدت محسوب می شود وشامل آترواسکلروز وسرطان کولون می باشد اما شایعترین عارضه چاقی تداوم آن در بزرگسالی است(۴۰).
