بررسی تأثیر تمرین‌های مقاومتی بر بهبود تصویر بدنی و فعالیت بدنی در میان زنان میانسال و کهنسال روستایی

تأثیر مثبت تمرین‌های مقاومتی بر بهبود تصویر بدن و کیفیت سلامت زندگی و رفتارهای فعالیت بدنی، رضایتمندی و آرامش

مالت و
همکاران(۲۰۱۳)

روابط میان چاقی، فعالیت بدنی و نارضایتی از تصویر بدنی با توجه به وضعیت اجتماعی و اقتصادی و شهرنشینی در نوجوانان

چاقی سبب افزایش میزان نارضایتی از تصویر بدن و فعالیت بدنی سبب کاهش آن می‌گردد.

لیات کام و
همکاران( ۲۰۱۳)

رابطه‌ی بین سلامتی، تصویر بدنی، فعالیت بدنی و تغذیه در دانشجویان دوره لیسانس درکشور

ایجاد تصویر بدنی مثبت بر اثر فعالیت و اجرای تمرینات بدنی

۲-۴- جمع بندی تحقیقات
با توجه به مطالعات داخلی و خارجی مشابه می توان دریافت، اکثر محققان به بررسی رابطه بین تصویر بدن و نمایه توده بدن پرداختند و برخی تاثیر فعالیت های بدنی و ورزشی بر تصویر بدن را مورد بررسی قرار دادند. با توجه به متفاوت بودن تحقیقات انجام شده می توان انتظار به دست آوردن نتایج متفاوت را داشت. به طور کلی تحقیقات نشان دادند که با کاهش نمایه توده بدن، میزان رضایت از تصویر بدن افزایش می‌یابد اما ارتباط بین فعالیت بدنی وتصویر بدن دارای نتایج متناقض بود به گونه ای که برخی از پژوهش ها دریافتند که فعالیت بدنی می تواند سبب ایجاد تصویر ذهنی مطلوب‌تر گردد، اما برخی دیگر مخالف چنین نتایجی بودند. بر این اساس پروتکل های اجرایی در این تحقیق به بررسی رابطه‌ی بین فعالیت بدنی با BMI و تصویر بدن در افراد شرکت کننده در طرح پرداخته است.
فصل سوم
روش اجرای
تحقیق
۳-۱- مقدمه
در این فصل روش تحقیق، جامعه و نمونه آماری، روش نمونه‌گیری، ابزار و روش اندازه‌گیری، چگونگی اجرای تحقیق، روش جمع‌ آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل داده‌ها ارائه خواهد شد.
۳-۲- روش و طرح پژوهش
این مطالعه از نوع میدانی و توصیفی می‌باشد. براساس طرح تحقیق، محقق با ارائه مجوز تحقیق از واحد آموزش تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه برای ارتباط با اداره آموزش و پرورش ناحیه یک شهرستان رشت، جهت جلب همکاری آن اداره در بهمن ماه ۱۳۹۲ اقدام نمود. پس از آنکه مسئولین اداره‌ی مذکور موافقت خود را برای همکاری با محقق اعلام نمودند، روند انتخاب شرکت‌کنندگان از اواسط بهمن ماه آغاز شد. برای اطمینان یافتن از این که تمام افراد، از همه نوع طبقات اجتماعی می‌باشند، چهار مدرسه از مناطق مختلف شهر انتخاب گردید. سپس با هر یک از مدیران مدارس تماس گرفته شد و پس از هماهنگی‌های به عمل آمده انتخاب دانش‌آموزان در هر مدرسه به صورت خوشه‌ای- تصادفی انجام گرفت. ابتدا آن دسته از دانش‌آموزانی که مبتلا به بیماری‌های خاص، دیابت، فشار خون، بیماری‌های قلبی و غیره بودند، حذف و در مجموع ۳۷۰ دانش‌آموز(با توجه به جدول مورگان) از ۹۱۷۶ دانش‌آموز مقطع متوسطه ناحیه‌ی یک رشت، برای شرکت در تحقیق داوطلب شدند و پس از کامل کردن رضایت‌نامه‌ها، جمع‌ آوری داده‌ها از راه پرسشنامه و سپس اندازه‌گیری شاخص‌های تن‌سنجی صورت گرفت. بدین ترتیب که ابتدا قد، وزن، دور کمر و دور باسن انداره‌گیری و ثبت شد. با توجه به هدف این مطالعه، پرسشنامه‌ی رضایت از تصویر بدن و پرسشنامه فعالیت بدنی «بک» توسط شرکت‌کننده‌ها، با حضور و زیرنظر محقق کامل شد.

۳-۳- جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش را دانش‌آموزان مقطع متوسطه ناحیه‌ی یک شهرستان رشت تشکیل می‌دادند.
۳-۴- نمونه آماری پژوهش
نمونه‌ها شامل۳۷۰ دانش‌آموز مقطع متوسطه ناحیه‌ی یک رشت بودند که به صورت خوشه‌ای- تصادفی انتخاب شدند و در ابتدا برای شرکت در تحقیق فرم رضایت‌نامه را تکمیل کردند. شرایط انتخاب و شرکت آزمودنی‌ها بدین‌گونه بود که: مبتلا به هیچ نوع بیماری خاصی نباشند و در طول تحقیق هیچگونه تغییری در برنامه‌ی غذایی و فعالیت بدنی خود ایجاد نکنند.
۳-۵- ابزار اندازه‌گیری و جمع‌ آوری داده‌های پژوهش
۳-۵-۱- ابزارهای اندازه‌گیری

• نوار مدرج نصب شده به دیوار با دقت ۵/۰ سانتی متر

• ترازوی استاندارد سکا ^[۱۱](ساخت کشور آلمان )با دقت ۱/۰ کیلو گرم

شکل۳-۲.سانتی متر نواری
شکل ۳-۱.ترازوی سکا- ساخت آلمان
۳-۵-۲- روش‌های جمع‌ آوری اطلاعات
۳-۵-۲-۱- قد
شرکت‌کنندگان بدون کفش و در وضعیتی که پاشنه پا، باسن و پشت سرشان کاملاً با دیوار مماس بود، صاف ایستادند و قد آن‌ها با بهره گرفتن از نوار مدرج نصب شده به دیوار با دقت ۵/۰ سانتی‌متر اندازه‌گیری شد.
۳-۵-۲-۲- وزن
وزن نمونه‌ها بین ساعت ۱۰ تا ۱۲(قبل از ظهر)، در حالی که صبحانه خورده بودند و تخلیه روده و مثانه انجام داده بودند، با حداقل لباس و بدون کفش و در حالی که نگاه به رو به رو می‌باشد، اندازه‌گیری و ثبت شد.
۳-۵-۲-۳- BMI
شاخص توده‌ی بدنی بنا بر تعریف از تقسیم وزن به کیلوگرم بر مجذور قد برحسب متر به دست می‌آید(۳۰) که در این تحقیق با قرار دادن اعداد به دست آمده در فرمول یاد شده، بر حسب کیلوگرم بر متر مربع محاسبه شد.
شکل۳-۳-اندازه گیری دور کمر
۳-۵-۲-۴- WHR
اندازه‌گیری دور کمر در نقطه میانی بدن، بین پایین‌ترین قسمت قابل لمس دنده‌ها و لبه بالایی استخوان لگن با یک متر غیر قابل ارتجاع و موازی با سطح زمین اندازه‌گیری شد و همچنین دور باسن نیز در برجسته‌ترین قسمت باسن و موازی با زمین اندازه‌گیری گردید. به این ترتیب WHR از تقسیم اندازه‌ی دور کمر به دور باسن بر حسب سانتی‌متر نیز محاسبه شد.
۳-۴-اندازه گیری دور کمر و دور باسن
۳-۵-۲-۵- مقیاس تصویر بدن
جهت سنجش میزان خشنودی از بدن از پرسشنامه‌ی روابط چندبعدی بدن- خود، کش و همکاران(۱۹۷۷)^[۱۲](MBSRQ) استفاده شد که دارای ۴۶ آیتم می‌باشد(تامپسون،۱۹۹۰) که هر آیتم بر حسب مقیاس پنج درجه‌ای لیکرت سنجیده و به ۵ درجه، رتبه‌بندی شده است(یک= کاملاً مخالف و پنج= کاملاً موافق)(۷۷). نمره‌دهی پرسشنامه به نحوی است که افرادی که تصویر ذهنی مناسب‌تری از خود دارند، نمرات بالاتری از آن کسب می‌کنند. در این پژوهش از فرم نهایی آن استفاده گردیده است(۵۴) که کمینه‌ی نمره‌ی کل یک فرد ۴۶ و بیشینه‌ی نمره‌ی کل یک فرد ۲۳۰ می‌تواند باشد. این مقیاس در فرم اولیه دارای ۶ زیرمقیاس بوده است که عبارتند از: ۱- ارزیابی وضع ظاهری(AE)، ۲– گرایش به ظاهر(AO)، ۳– ارزیابی تناسب(FE)، ۴–گرایش به تناسب(FO)، ۵– دلمشغولی به اضافه وزن یا وزن ذهنی(SW)، ۶– رضایت از نواحی بدن(BAS). زیرمقیاس‌ها عبارتند از:
۱- زیرمقیاس(AE): این زیرمقیاس برای ارزیابی کلی در مورد ظاهر، طراحی شده است(تامپسون، ۱۹۹۶) و احساس جذابیت فیزیکی و رضایت یا نارضایتی در مورد ظاهر فرد را می‌سنجد و به طور چشمگیری با مقیاس‌های قضاوت روان‌شناختی و اختلالات خوردن، همبستگی دارد(۷۸ و ۵۷). این مقیاس دارای ۷ سؤال می‌باشد و حداکثر نمره در آن ۳۵ و حداقل نمـره، ۷ اسـت.
۲- زیرمقیاس(AO): این زیرمقیاس، اهمیت نسبی جنبه‌های متنوع تصویر بدنی را می‌سنجد و همچنین، این که آزمودنی چگونه مراقب این جنبه‌ها می‌باشد. همچنین فراوانی رفتار نشان داده شده توسط آزمودنی، با هدف حفظ یا بهبود ظاهر بیرونی‌اش را مورد سنجش قرار می‌دهد(۳۵). این زیرمقیاس دارای ۱۲ سؤال می‌باشد و حداکثر نمره در آن ۶۰ و حداقل نمره، ۱۲ است.
۳- زیرمقیاس(FE): این زیرمقیاس در مورد ارزیابی کلی، در مورد تناسب اندام بدن می‌باشد و دارای ۳ سؤال که حداکثر نمره در آن ۱۵ و حداقل نمره، ۳ است(۳۴).
۴- زیرمقیاس(FO): این زیرمقیاس، به منظور سنجش وضعیت تناسب، انتخاب شده است و میزان سرمایه‌گذاری را در مورد این که از نظر فیزیکی تناسب داشته باشند یا به مهارت‌های ورزشی بپردازند نشان می‌دهد و دارای ۱۳ سؤال است که حداکثر نمره در آن ۶۵ و حداقل نمره، ۱۳ است.
۵- زیرمقیاس(SW یا OP): این زیرمقیاس، اضطراب چاقی، مراقبت و نگرانی در مورد وزن، رژیم گرفتن و خوراک محدود را مورد سنجش قرار می‌دهد(آنیس و همکاران، ۲۰۰۴) و دارای ۲ سؤال است که حداکثر نمره در آن ۱۰ و حداقل نمره، ۲ است.
۶- زیرمقیاس(BAS): این زیرمقیاس، درجه‌ی نارضایتی یا رضایت در مورد نواحی خاص بدن و ویژگی‌هایی مانند: صورت، وزن، وضعیت ماهیچه و … را می‌سنجد(آنیس و همکاران، ۲۰۰۴) و دارای ۹ سؤال است و حداکثر نمره در آن ۴۵ و حداقل نمره، ۹ است. مطالعاتی که بر روی اعتباریابی پرسشنامه‌ی MBSRQ در خارج از کشور، انجام شده بدین شرح است: در مورد زیرمقیاس ارزیابی وضع ظاهری(AE)، همسانی درونی برابر با ۸۸/۰ و در مورد زیرمقیاس گرایش به تناسب(FO)، همسانی درونی برابر با ۸۹/۰، توسط «کش»(به نقل از کینگ و همکاران، ۲۰۰۰) به دست آمده است. در مطالعه دیگری که توسط کش انجام شده است، همسانی درونی زیرمقیاس ارزیابی وضع ظاهری(AE)، ۸۸/۰ و همسانی درونی زیرمقیاس رضایتمندی از نواحی بدنی(BAS)، ۷۷/۰ بود. همچنین زیرمقیاس ارزیابی وضع ظاهری(AE)، ۸۶/۰ بوده است. در مطالعه‌ی دیگری که توسط «بکر» و همکاران(۲۰۰۲) انجام شد، زیرمقیاس گرایش ظاهری(AO)، دارای همسانی درونی ۸۵/۰ بود. مطالعه‌ی دیگری که انجام شده نشان می‌دهد که زیرمقیاس ارزیابی وضع ظاهری(AE)، دارای همسانی درونی ۸۶/۰، زیرمقیاس گرایش ظاهری(AO)، دارای همسانی درونی ۸۹/۰، زیرمقیاس ارزیابی تناسب(FE)، دارای همسانی درونی۸۰/۰، و زیرمقیاس گرایش به تناسب(FO)، دارای همسانی درونی ۹۱/۰ بود(۳۵). در فرم فارسی این مقیاس(لوئیس،۱۳۸۴) ضرایب آلفای کرونباخ ماده‌ها در هریک از خرده‌مقیاس‌ها، در مورد یک نمونه ۲۱۷ نفری از دانش‌آموزان به ترتیب ۸۸/۰، ۸۵/۰، ۸۳/۰، ۷۹/۰، ۹۱/۰ و ۹۴/۰ گزارش شد که نشانه همسانی درونی خوب پرسشنامه بود(۲۴). ضرایب همبستگی بین نمره‌های ۶۷ نفر از نمونه‌ها در دو نوبت با فاصله دو هفته به ترتیب ۷۸/۰ برای ارزشیابی قیافه، برای ۷۵/۰ برای جهت‌گیری قیافه، ۷۱/۰ ارزشیابی تناسب اندام، ۶۹/۰ برای جهت‌گیری تناسب اندام، ۸۴/۰ برای وزن ذهنی و ۸۹/۰ برای رضایت بدنی به دست آمد که نشانه پایایی بازآزمایی رضایت بخش مقیاس است.