۱۱/۱۷

۱۹-۱۰

۴۳۱۴

۳۱

۲۹-۲۰

۳۸۳۹

۶/۲۷

۳۹-۳۰

۱۹۰۷

۷/۱۳

۴۹-۴۰

۷۸۱

۵/۵

۵۹-۵۰

۲۹۳

۱/۲

۶۰ ساله وبیشتر

۳۷۱

۶/۲

ماخذ : نتایج سرشماری عمومی نفوس ومسکن شهرستان گچساران سالهای ۱۳۷۵-۱۳۸۵
درمجموع ۳/۳۳ درصد از مهاجرین وارد شده به دوگنبدان طی دوره ۱۳۸۵ در گروه سنی کمتراز ۱۵ ساله و۶۵ درصد و گروه سنی ۶۴-۱۵ ساله و۵/۱ درصد در گروه سنی بالاتر از ۶۵ سال بوده اند و این بیانگراین است که جمعیت وارد شده به شهرعمدتا درسنین کارو فعالیت بوده ا ند. علت اصلی افزایش مهاجرت افراد واقع شده در گروه سنی (۱۵-۶۴) به شهر دوگنبدان نیاز شدید حوزه نفوذ شهر دوگنبدان به نیروی انسانی جهت فعالیت در موسسات و ادارات مربوط به شرکت نفت و در مرحله های بعدی مراکز خدماتی ، تجاری ،.. موجود در شهر دوگنبدان می باشد در سالهای ذکر شده می باشد .
۴-۲۱ فقر
فقر چیست واژه ای که بسیاری ازانسان ها در اقصی نقاط جهان با آن آشنا بوده وبا آن دست و پنجه نرم می کنند اما این واژه در هر یک از قسمت های جهان تعاریف مجزایی دارد وهرکدام به گونه ای به تعریف آن پرداخته اند اما گذشته ازهمه تعاریف مجزای این واژه ما می خواهیم دراینجا به نقش نفت و تأسیسات آن درایجاد یا رفع فقر در شهر دوگنبدان بپردازیم . در یک تحقیق میدانی که در سطح شهر دوگنبدان توسط محقق وتعدادی از دوستان صورت گرفت و با توجه به اینکه محقق خود از اهالی این شهر می باشم و تا حدودی با نحوه زندگی ساکنان شهر خودم آشنا می باشم با جستجویی که در شهر انجام داده و مصاحبه هایی که با مردم ومسئولان شهر داشتم به نتایجی رسیدم که درپایین به آنها پرداخته می شود .برای این کار نیاز بودکه ما به همه محلات این شهرسربزنیم وتا آنجاکه ممکن بودبااهالی این مناطق به مصاحبه بپردازیم تا به مقصود خود برسیم در شهر دوگنبدان بایک دید کلی باید گفت که فقرا عمدتا در جنوب شهر ودر محلات لبنان ،رادک وسادات زندگی می کنند محلاتی که خود آن ها اولین هسته های حیات درشهر دوگنبدان را تشکیل داده اند اما به مرور زمان به عنوان حاشیه نشین و زاغه نشین از آن ها در ادبیات عمومی مردم ازآن ها یاد می شده است ومحلات غنی شهر هم محلات شمالی شهر می باشند که محلات پانصد دستگاه ، سه راهی ، کارکنان دولت و درصدر آن ها محله نفت می باشد که همه اهالی که دراین مناطق زندگی می کنند ازاهالی سطح بالای شهر می باشند که ازرفاه نسبی درشهر برخوردارند .درمورد نقش نفت باید گفت تأثیر نفت باعث شده که شهر یک چهره دوقطبی به خود بگیرد در یک قسمت فقر و در قسمت دیگر رفاه موج می زند چون بحث ما فقر می باشد فقط به قسمت های جنوبی پرداخته می شود.در جنوب این شهر از شرق که به شهر وارد می شویم پس ازعبور از فلکه فرودگاه به میدان نماز (سرباز سابق ) می رسیم از این میدان به پایین شهر چهره ای دوگانه به خود می گیرد شمال آن پانصددستگاه وجنوب آن محله رادک واقع شده است این محله از محلات قدیمی شهر می باشد دربدوورود به این محله از سمت جنوب شرقی با منظره عجیبی روبرو می شویم رودی که از نزدیکی این محله رد می شود به نام (شط کمبل) مشهور می باشد به عنوان جایگاه تخلیه زباله این محله ایفای نقش می کند و یک منظره بد بو و زشت را برای این محله وکل شهر به ارمغان می آورد و باعث شیوع بیماری در روستای جنوبی شهر ونزدیکی این محله به نام کمبل شده است بعداز عبور ازاین منظره زشت وارد این محله می شویم خانه های این محله دارای ساختی خودرو و بدون برنامه قبلی می باشند وبه صورت خودرو و قارچ مانند برروی تپه های اطراف رشد کرده اند از نظر وجود بهداشت ودفع زباله این محله جریان فاضلاب خود را در جوی های روباز رها می کنند که در مواقعی با مسدود شدن این جوی ها آب فاضلاب در این محله پخش می شود وبوی تعفن همه جای محله را بر می دارد در مورد مصالح این خانه ها به علت فقر مردم وقدیمی بودن این محله اکثرا ازسنگ وگچ برای ساخت این خانه ها استفاده شده است وهیچ گونه اصول معماری دراین محله رعایت نشده است واگر گاهی زلزله ای دردوگنبدان بیاید همه این محله رابا خاک یکسان می کند زیربنای اکثر این خانه هاکوچک وحیات خانه آن ها بسیار کوچک می باشد که نشانه وجود فقر در این ناحیه می باشد افراد ساکن دراین محله اکثرا مهاجرین روستاهای اطراف شهر می باشند که به امید یافتن کاربه این شهر آمده و ناچارا دراین محله ساکن شده اند ودراین رنج وسختی روزگار می گذرانند اصولا درشهر هایی ایرانی وجود مسکن با چگونگی زندگی مردم رابطه مستقیمی دارد یعنی وجود مسکن وزمین برای ما ایرانیان به عنوان سرمایه تلقی می شود یعنی هر کسی که خانه نو ودرستی داشته باشد مسلما ازحقوق و مزایای خوبی درزندگی هم برخوردار می باشد و افراد خانواده اش در رفاه وآسایش زندگی می کنند . اما دراین محله ما شاهد خانه هایی می باشیم که نه ساخت درستی دارند و نه در ساخت آن هاازمصالح خوب واستانداردی استفاده شده است درمورد حقوق دریافتی افراد این محله هم عنوان شد که افرادی که درشرکت نفت مشغول به کار می باشند اصولا کم بوده و به صورت پیمانی دراین شرکت مشغول بوده ودارای حقوقی درحد۵۰۰ هزارتومان بوده که برای خرج خود و خانواده شان مکفی نبوده و به سختی روزگار می گذرانند وبقیه افراد ساکن دراین محله هم دارای حقوقی درحدود ۲۵۰تا۵۰۰ هزارتومان بوده اند که برای زندگی دراین شهر کافی نمی باشد و اگر به این مشکلات دارا بودن فرزند زیاد وخانه اجاره ای راهم اضافه کنیم خواهیم دید فقر دراین محله همچنان جولان می دهد درحالی که ۲۵درصد از نفت کشور را دوگنبدان تولید می کند اما مردم آن دراین محلات با فلاکت روزگار بگذرانند درحالی که در کشورهای غربی مثل سوئد انسانی فقیر می باشد که توانایی گرفتن جشن تولد برای فرزندان خود را نداشته باشد ویا اینکه نتواند افراد خانواده خود را به مسافرت ببرد درحالی که در این محله ودیگر محلات شهر انسانی فقیر نمی باشد که بتواند شکم خود و خانواده خود را سیر کند .

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بعد از این محله به محله سادات می رسیم که درمجاورت محله رادک قرار دارد این محله هم ساختی مثل محله لبنان دارد مردم آن هرکجا که رسیده انددست به ساخت وساز زده اند این محله دارای ساختی ارگانیک می باشد کوچه های این محله تنگ وپر پیچ وخم می باشند که یادآور ساخت محله ها درقرون وسطی می باشند که نبود امنیت و لزوم دفاع از محله در مواقع اظطراری را به یاد انسان می آورد هنگامی که دراین محله راه می روی به چشم یک غریبه به انسان نگاه می کنند اگر درقرون وسطی ترس حمله افراد غریبه درجان افرادرخنه کرده بود دراین محله ترس از مأموران شهرداری درجان این افراد رخنه کرده است . ازنظر بهداشتی وضعیتی شبیه به محله رادک دارد وتنها محل تفریحی افراد محله وخصوصا پیرمردان این محله نشستن جلوی درب خانه ها یا جمع شدن در اطراف شبه فلکه گاوی می باشد افراد این محله یا مغازه داربوده یا کارگر ساده (عمله)می باشند که صبح با توکل به خدا از خانه خارج شده وبرای یافتن کار به همه جای شهر سرک می کشند .از نظر میزان دریافت حقوق درحد محله رادک وشاید هم کمتر می باشند ودر مجموع زندگی بسیار ساده و محقری در این محله مشاهده می شود. درارتباط بافقر به محله لبنان می رسیم محله ای که مشخصه مهم آن دراین است که برروی یک تپه مرتفع بنا شده است و بعد ازعبور ازمحله های سه راهی وکارکنان با ارتفاعات خود به نظاره این همه ناهماهنگی وبی عدالتی در شهر شده است در محله لبنان ساختمان هابه صورت پله پله ساخته شده اند وبه همین منوال به سوی ارتفاعات درحال حرکت می باشند این ارتفاعات برای دفع آب های سطحی وزیرزمینی یک عامل مثبت وحیاتی می باشند ولی برای عبور و مرور چه سواره وچه پیاده خصوصا درفصل زمستان بسیار مشکل آفرین می باشد وجود کوچه های تنگ و پرپیچ وخم وپناه بردن به ارتفاعات همانطوری که در کتاب های شهرسازی آمده است نمی تواند دلیلی جز ترس ازحمله به این شهررا به خاطر بیاورد چون درشمال و روبه روی این محله زمین صافی وجود دارد که در سال های اخیر وبا اطمینان از امنیت کافی مسکونی شده است. ساکنان این محله هم مثل سادات و رادک مهاجرانی می باشند که ازروستاهای اطراف به این محله کوچ کرده اند. از نظر بهداشت این محله، محله فقیری می باشد ودارای ساخت بسیار ضعیفی می باشد وافراد ساکن دراین محله مردم فقیری می باشند وبا فقر روزگار می گذرانند این محله هم از همه جهت مثل دو محله پیشین می باشد .
۴-۲۲اعتیاد
در مورد اینکه اعتیاد چیست و چه زیان هایی برای فرد وجامعه دارد به کرات دربرنامه های مختلف صحبت شده است و قصد ما این است که بعداز مرور گذری بر این واژه به علت پیشرفت اعتیاد در شهر دوگنبدان بپردازیم . وابستگی بیش ازحد فرد به یک عامل یا ماده راکه زندگی بدون آن برای فرد سخت و یا غیر ممکن باشد را اعتیاد می گویند شاید از خود بپرسیم که اعتیاد چه ربطی به نفت دارد ولی درجواب باید گفت در یک شهر و یا در مقیاس بزرگ ، در یک کشوری که زندگی تک تک افراد آن به نفت وابسته است مطمئنا هرعاملی که باعث آلودگی و به خطر افتادن زندگی مردم شده است به نفت هم مرتبط می باشد . درشهری مثل دوگنبدان اگر بخواهیم به مطالعه عامل اعتیاد بپردازیم باید به نوع زندگی و محل زندگی افراد جامعه هم توجه اساسی داشته باشیم . در این شهر، ما تعداد بسیار زیادی معتاد داریم که برای شهرکوچکی مثل دوگنبدان بسیار زیاد می باشد . وقتی که به چرایی این عامل می پردازیم یک عامل اساسی را پیش روی خود نظاره می کنیم و آن هم بیکاری می باشد . از میان تعداد افراد مبتلا به مواد مخدر اکثر آن ها دربافت قدیمی وجنوب شهر زندگی می کنند و رقم بسیار ضعیفی ازاین افراد مربوط به طبقه غنی و رفاه طلب شمال شهر می باشندو وقتی که شهر نتوانسته برای ساکنان خود محل کسب وکار مناسبی را فراهم کند و یا محل مناسبی برای افراد جوان شهر که بتوانند اوقات فراغت خود را در آن سپری کنند مطمئنا این افراد به سوی مواد مخدر رهنمون می شوند درمحلات سادات ، لبنان و رادک هیچ گونه سالن ورزشی و یا محل گذران اوقات فراغتی تعبیه نشده است و بچه های این محلات مجبورند که درکوچه های تنگ و خطرناک این محلات روزگار بگذرانند و نهایتا به دام مواد مخدر گرفتار می شوند وقتی در شهری مثل دوگنبدان دوگانگی و تبعیض به اوج خود برسد و مردم محلات شمالی بتوانند به سالن های ورزشی و شنا و محل های گذران اوقات فراغت مثل پارک هادسترسی داشته باشند مطمئنا جامعه برای این افراد آینده خوبی را طراحی کرده است و برعکس این افراد مردم جنوبی شهر می باشند تا چند سال قبل که گازکشی محلات جنوبی شهر گاز ترش بوده گازی که برای سلامتی افراداین محلات بسیار مضر بوده و سالانه افراد زیادی از این محلات رابه کام مرگ می کشاند همچنان که در روستاهای اطراف شهر مثل کمبل این اتفاق می افتد شب که آدم به خانه برمی گشت با منظره عجیبی روبرو می شد در تمام این کوچه ها افراد معتاد زیادی را می دید که از پوسیدگی لوله های گاز استفاده کرده و همان جا آتشی روشن کرده و به کشیدن تریاک مشغول می باشند که براثر این کار بوی آلوده گاز همه این محله را برداشته بود . پس همه این گناهان بردوش عامل بیکاری می باشد وقتی در محلات شمالی تعداد زیادی سالن ورزشی و شنا وجود دارد افراد این محلات می توانند به راحتی به این سالن ها دسترسی داشته باشند دیگر برای این افراد مجال اندیشیدن به مواد مخدر باقی نمی ماند . پس برای ریشه کردن مواد دراین محلات اولا باید به شناسایی و نابودکردن عوامل وارد کننده این مواد پرداخت و از همه مهمتر به یکسان سازی محلات شمالی و جنوبی از همه موارد پرداخت .
۴-۲۳ تحصیلات
درمورد میزان تحصیلات و چگونگی پیشرفت افراد درشهر دوگنبدان باید عنوان کرد که فرد برای پیشرفت در علم و طی مدارج عالی به پیش فرض هایی در زندگی نیازمند می باشد که بدون این عوامل طی این مدارج برای او غیر قابل ممکن می باشد . ازاین عوامل می توان به خانواده ، رفاه ، معلم و مدرسه خوب اشاره کرد . انسان وقتی که از نظر مادی تأمین باشد و دغدغه ای برای تأمین زندگی خود و خانواده خود نداشته باشد می تواند محیط امنی را برای پیشرفت خود و خانواده خود فراهم سازد . حال می خواهیم موارد بالا رادر چگونگی تحصیلات افراد در بافت قدیم و جدید مورد مطالعه قرار دهیم . در مورد خانواده در دو بافت جدید و قدیم باید گفت که محلات قدیمی (سادات ، لبنان ، رادک) یک بافت روستایی دارند و برطبق گفته قرآن که می فرماید : کل شئ یرجع الی اصله (هر چیز نهایتا به اصل خویش باز می گردد) این بافت یک پیشینه روستایی دارد و همانطوری که می دانیم همیشه روستایان به داشتن فرزند زیاد تمایل دارند حال در این بافت های قدیمی هم مشاهده می شود که خانواده ها دارای فرزند زیاد می باشند و به همین علت ما دراین محلات با خانواده های با فرزند زیاد مواجه می باشیم . مسلما در این خانواده ها به علت عدم درآمد کافی سرپرست خانواده و جمعیت زیاد خانواده برتحصیلات افراد هم تأثیرات منفی دارد به علت نبود درآمد کافی سرپرستان خانواده نمی توانند فرزندان خودرا به مدارس غیرانتفاعی و نمونه شهر بفرستند و در صورت ضعیف بودن فرزندانشان در یک درس توانایی گرفتن معلم خصوصی برای فرزندان خود را ندارند که این عوامل باعث ضعف این افراد می باشد . در مورد رفاه دراین محلات باید گفت که به علت نبود یک کار دائمی و درآمد کافی و همچنین نبود بهداشت کافی عملا رفاه به عنوان حلقه گمشده ای در این محلات می باشد. در مورد مدارس موجود در این محلات باید گفت که در محله لبنان به علت وجود ارتفاعات مدرسه ای وجود ندارد و در محله سادات و لبنان هم دو مدرسه ابتدایی وجود دارد که جواب گوی افراد ساکن درمحله نمی باشد در این محلات افراد ناچارند که به مدارس دولتی و نزدیک به محله خود بروند که برای آنها هزینه کمی را به همراه دارد و در مورد معلمان خوب و مجرب هم باید گفت اکثر معلمان ترجیح می دهند که به مدارس غیرانتفاعی و مدارس موجود در بافت نفت برای تدریس مراجعه کنند چون هم برای آن ها مزایای بیشتری را به همراه دارد و هم اینکه عنوان می کنند که افرادی که درمدارس محلات جنوبی درس می خوانند از گوش دادن به درس و یاد گرفتن آن شانه خالی می کنند و باعث اذیت کردن معلمان می شوند که ریشه آن در مواردی است که در بالا به آن ها اشاره شد . اما در محلات شمالی خصوصا در محلات نفت اول اینکه جمعیت خانوارها کم می باشد و اینکه اکثر سرپرست خانوارها از درآمد کافی برخوردار می باشند و توانایی فرستادن فرزندان خود را به کلاس های خصوصی دارند و اینکه از رفاه کافی و بهداشت کافی درمحله خود برخوردار می باشند و در مورد مدارس و معلمان این محلات باید گفت که افراد ساکن در محله نفت فرزندان خود را فقط به مدارس نفت می فرستند و معلمان باتجربه برای تدریس به این محلات فراخوانده می شوند پس نتیجه خواهیم گرفت که می توان گفت که تحصیلات و قبولی در دانشگاه ها برای این افراد راحت تر می باشد .
۴-۲۴ خرید و مسافرت
هر فردی در زندگی روزانه احتیاجاتی دارد که باید به رفع آنها در زندگی بپردازد این احتیاجات یا روزانه می باشند مثل خرید نان و ..و یا خرید های ماهانه که در بعضی مواقع نیاز به مسافرت به شهر های اطراف دارد . در مورد خرید روزانه چه در محلات شمالی و جنوبی ،افراد به نزدیکترین مغازه به محل زندگی خود مراجعه می کنند در محلات جنوبی مغازه ها به صورت ناهماهنگ در سطح محله پخش می باشند .که افراد نیازهای خود را از این مغازه ها رفع می کنند اما در محلات شمالی خصوصا قسمت رنگی ها و کارمندی به علت ساخت انگلیسی و بافت محله های خودیار مغازه ها در نزدیک خانه ها نمی باشند و با فاصله مناسب ازخانه ها قرار دارند در مورد بازار میوه فروشی هم که در قسمت شمالی واقع شده همه افراد نیاز های خود را از این بازار مرتفع می سازند . در مورد خرید ها باید گفت افراد ساکن در جنوب خریدهای پوشاک خود را از درون شهر و آن هم از دست فروشی های شهر که کالاها را ارزانتر به مردم ارائه می دهند تهیه می کننداما مردم شمالی برای خرید به پاساژهای لوکس شهر مراجعه می کنند و یا به شهرهای اطراف مثل شیراز و اهواز مسافرت می کنند و در مورد مسافرت تمامی مردم شهر از ترمینال مسافربری که در شرق شهر واقع شده است استفاده می کنند اما افراد شرکتی از شرکت امور مسافرت برای این سفرها استفاده می کنند که افراد شرکتی و همچنین افراد خانواده آن ها را به صورت مجانی به شهرهای اطراف می رساند .
۴-۲۵ خصوصیات اجتماعی محلات شهر دوگنبدان
طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ بیشتر ساکنان شهر دوگنبدان مسلمانند و ریشه قومی جمعیت بومی شهر عمدتا لر و از ایل بابوئی هستند . لرها بیشتر درمحلات لبنان، سادات و رادک ساکن می باشند که درواقع ساکنان اولیه این شهر را تشکیل می دهند . ترک ها دومین گروه قومی ساکن دراین شهر هستند که ریشه ایلی آنان ایل قشقایی است و بیشتر در محلات رادک ، پانصد دستگاه و محلات کارگری شرکت نفت و محلات سادات و لبنان سکنی گزیده اند. سومین اقلیت قومی فارس ها هستند که در محلات کارمندی و کارگری شرکت نفت و تعدادی هم در بافت قدیم شهر یعنی محلات سادات و لبنان مستقر شده اند.پس می بینیم که لرها از نظر تعداد ساکنین اول و بعد از آنها ترک ها و فارس ها قرار می گیرند
۴-۲۶ تاثیر صنعت نفت برساخت کالبدی دوگنبدان
۴-۲۶-۱ بافت و سازمان شهری دوگنبدان
بافت و سازمان فضایی شهرها تحت تأثیر عوامل طبیعی و مصنوعی شکل می گیرد ، عوامل طبیعی نظیر موقعیت جغرافیایی و منابع طبیعی در استقرار شهرها به ویژه درگذشته تأثیر تعیین کننده ای داشته است . عوامل مصنوع به طبع عوامل طبیعی در نحوه شکل گیری و گسترش شهرها مؤثر بوده است .از میان عوامل یاد شده منابع طبیعی ، نفت نقش تعیین کننده ای در پیدایش شرکت نفت در شکل گیری شهردوگنبدان داشته است . (طرح جامع شهر۱۳۷۲ ،ص ۴) به طور کلی سه نوع بافت در شهر دوگنبدان قابل تشخیص است .