الف) رابطه کلی:

رابطه بین متغیرهای دارایی، بدهی، جریان نقدی آزاد، تولید ناخالص داخلی و اهرم مالی و وجه نقد عملیاتی با چسبندگی هزینه ها طبق مدل رگرسیونی زیر می‌باشد:

Sticky Costs = α+β_۱KA+ β_۲KD + β_۳ FCF +β_۴GDP+ β_۵LEV + β_۶FCO+ ε

که در آن:

Sticky Costs:شاخص اندازه گیری شدت چسبندگی هزینه ها

KA: اثر متقابل دارایی

:KD اثر متقابل بدهی

:FCF اثر متقابل جریان نقدی آزاد

GDP :اثر متقابل تولید ناخالص داخلی

LEV:اهرم مالی(نسبت کل بدهی به کل دارایی)

FCO:جریان نقدی عملیاتی

ب) متغیر وابسته:

به منظور بررسی چسبندگی هزینه ها ‌می‌توان، به عنوان نمونه، رفتار هزینه های اداری، عمومی و فروش نسبت به تغییرات سطح فروش را به طور معناداری بررسی و آزمون کرد؛ زیرا سطح فروش محرک هزینه بسیاری از اجزای هزینه های اداری، عمومی و فروش است. ‌بنابرین‏ با توجه به اهمیت هزینه های اداری، عمومی و فروش در ساختار هزینه‌ای شرکت‌ها، در این پژوهش چگونگی رفتار این هزینه ها نسبت به تغییرات سطح فروش و چسبندگی این دسته از هزینه ها بررسی می‌شود.

Sticky Costs =

درآمد سالانه فروش سال جاری -سود عملیاتی سال جاری

هزینه ها (بهای تمام‌شده کالای فروش رفته و هزینه های عمومی و اداری) سال ماقبل سال جاری

ج) متغیرهای مستقل:

در این تحقیق متغیرهای مستقل اصلی دارایی، بدهی، جریان نقد آزاد و تولید ناخالص داخلی بوده و در کنار آن از متغیرهای دیگری چون جریان نقد عملیاتی و اهرم مالی نیز استفاده شده است.

در تحقیقات مشابه از این متغیرها بدون اعمال هیچ نوع کنترلی توسط محقق به عنوان متغیرهای کنترلی تعبیر شده‌اند.

1. 1. : دایی شرکت:برابر دارایی شرکت که به طور مستقیم از ترازنامه استخراج می‌شود.

1. 1. : بدهی شرکت: برابر با کل بدهی شرکت ،که به مستقیم از ترازنامه استخراج می‌شود.

1. FCF: جریان نقدی آزاد: برای محاسبه جریان وجوه نقد آزاد (FCF) از الگوی اندازه ­گیری لهن و پولسن^[۳۶] که توسط گیول و تسو^[۳۷] نیز به‌کاررفته، استفاده می­ شود. این مدل به شرح زیر است:

که در این مدل داریم:

: جریان وجوه نقد آزاد.

: سود عملیاتی قبل از هزینه استهلاک.

: مالیات بر درآمد کل پرداختی.

: هزینه­ های مالی (بهره) پرداختی.

: سود سهام ممتاز پرداختی.

: سود سهام عادی پرداختی.

: Ta کل دارایی‌ها

1. : تولید ناخالص داخلی: روش‌های مختلفی برای محاسبه تولید ناخالص ملی وجود دارد. محاسبه مجموع ارزش‌افزوده، محاسبه با نگرش مصرف و محاسبه با نگرش درآمد، سه روش متداول انجام این کار هستند. محاسبه نگرش مصرف ‌به این شکل است:

تولید ناخالص داخلی = مصرف خصوصی + سرمایه‌گذاری + مصارف دولتی + (صادرات – واردات)

لازم به ذکر است که در این پژوهش تولید ناخالص داخلی از سایت وزارت امور اقتصاد و دارایی به طور مستقیم برای هرسال استخراج می‌گردد.

1. 1. : جریان نقدی عملیاتی: از صورت گردش وجه نقد قابل‌استخراج می‌باشد.

1. : اهرم مالی:از تقسیم کل بدهی‌ها بر کل دارایی‌ها به دست می‌آید.

در این تحقیق جهت برآورد رابطه تابعی بین متغیرها از روش رگرسیون خطی مرکب مبتنی بر تحلیل داده های تابلویی استفاده شده است.

فصل سوم:

روش تحقیق

مقدمه

در این فصل ابتدا ‌در مورد روش تحقیق بحث می‌شود، سپس با جامعه آماری، حجم نمونه و روش اندازه‌گیری و همچنین ابزار جمع ­آوری اطلاعات آشنا شده و درنهایت پس از تشریح متغیرهای تحقیق و شیوه سنجش آن‌ ها، ‌در مورد روش تجزیه‌و تحلیل اطلاعات و نحوه آزمون فرضیات بحث می‌شود.

روش کلی تحقیق

روش تحقیق مورداستفاده در این تحقیق از جهت هدف، روش گردآوری داده ها و استنتاج و نهایتاًً طرح تحقیق به صورت زیر بوده است:

روش تحقیق از جهت هدف: با توجه به اینکه تحقیق حاضر با به‌کارگیری مدل‌ها، روش‌ها و نظریه های موجود در راستای تبیین و حل مسائل مبتلابه یا بهبود وضعیت در قلمرو تحقیق انجام‌گرفته، از جهت هدف “کاربردی” است.

روش تحقیق از جهت روش استنتاج: با عنایت به اینکه از جامعه آماری (شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران) نمونه تصادفی انتخاب شده است، روش استنتاج در بیان مشاهدات نمونه‌ای، “توصیفی “ و در تعمیم مشاهدات نمونه‌ای به شرکت‌های منتخب بورسی به عنوان جامعه آماری “تحلیلی یا استقرایی “ است.

روش تحقیق از جهت طرح تحقیق: نهایتاًً با عنایت به اینکه داده های اصلی تحقیق در کار می‌دانی بر مبنای عملکرد گذشته و داده های تاریخی (Historical Data) مندرج در صورت‌های مالی به دست‌آمده است، طرح تحقیق ” پس رویدادی ” است.

جامعه آماری

جامعه آماری مربوط ‌به این تحقیق شامل شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار بوده است که شرایط زیر را دارا باشند:

۱) سهام شرکت از سال ۸۸ تا ۹۲ در بورس اوراق بهادار تهران معامله‌شده باشد.

۲) نماد معاملاتی شرکت به تابلوی غیررسمی منتقل نشده باشد.

۳) نماد معاملاتی شرکت فعال و برای حداقل ‌یک‌بار در سال معامله‌شده باشد.

۴) سال مالی شرکت به پایان اسفندماه ختم شود و در دوره موردمطالعه تغییر سال مالی نداده باشد.

۵) اطلاعات مالی شرکت در دوره موردمطالعه در دسترس باشد.

۶) شرکت باید در گروه شرکت‌های واسطه‌گری مالی نباشد.

حجم نمونه و کفایت آن

حجم نمونه موردنظر با بهره گرفتن از جدول مورگان به دست‌آمده است. جدولی که به نام جدول مورگان معروف است یکی از پرکاربردترین روش‌ها برای محاسبه حجم نمونه آماری است. جدول مورگان در واقع حاصل زحماتی است که Robert v. Krejcie و Daryle w. Morgan کشیده‌اند و به ازای مقادیر مختلف از اندازه های جامعه با بهره گرفتن از فرمول کوکران نمونه را برآورد کرده‌اند.

شرکت‌هایی که اطلاعات موردنیاز جهت محاسبه متغیرهای تحقیق را ارائه ننموده‌اند، از جامعه مطالعاتی حذف و درنهایت ۱۵۰ شرکت به عنوان جامعه مطالعاتی تحقیق برای یک دوره ۵ ساله انتخاب شدند. سپس با توجه به جدول مورگان، تعداد نمونه موردنظر ۱۱۰ شرکت می‌باشد که با بهره گرفتن از روش تصادفی ساده، نمونه‌ تحقیق را به دست آوردیم؛ ‌بنابرین‏ حجم نهایی نمونه ۵۵۰ سال-شرکت بوده است که به عنوان داده ها در آزمون فرضیه‌ها استفاده شده‌ است.

روش نمونه‌گیری و دلیل انتخاب

به جهت عدم استفاده از متغیرهای کنترلی در تحقیق، روش نمونه‌گیری در این تحقیق، روش تصادفی ساده بوده است. بدین منظور جامعه آماری به شرح تعریف‌شده در بند ۳-۴ با اعداد ۱ تا ۱۵۰ کدگذاری شده و با بهره گرفتن از شبیه‌سازی کامپیوتری در این بازه، ۱۱۰ عدد انتخاب گردید. در انتها بر اساس فهرست کدگذاری شرکت‌ها، شرکت‌های متناظر با کدهای انتخاب شده به عنوان نمونه تصادفی آماری انتخاب و داده های خام عملکردی در ارتباط با آن‌ ها گردآوری شد.

روش گردآوری داده ها