از جمله آزمونهای مورد استفاده ، آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن بین متغیرهای مختلف می باشد که بر اساس آن با توجه به خطای مورد نظر معنی داری همبستگی بین متغیرها به آماری مورد بررسی قرار می گیرد. از این آزمون برای محاسبه همبستگی بین متغیرهای رتبه ای استفاده می گردد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-۹- روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‏ها:
بررسی های میدانی وضیعت ژئومورفولوژیکی استقرار سکونتگاه شهر شاهرود در مورد پیشینه پدید های مربوط به پدیده ای مورفولوژیکی مرحله اصلی این تحقیق بشمار می آید. اطلاعات حاصل از مطالعات میدانی با داده ها و نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی و عکس های هوایی منطقه و همچنین جایگاه زمین ساختی منطقه و سابقه لرزه خیزی آن مطابقت داده شده است.
فصل دوم:مبانی نظری تحقیق
۲-۱-شهر
شهر به عبارت ساده یک واحد اجتماعی –سیاسی ویک واحدفعالیتی فیزیکی و جمعیتی است و یا بصورت کامل تر شهر مجموعه ای از ترکیب عوامل طبیعی اجتماعی ساخته شده توسط انسان است که در آن جمعیت ساکن متمرکز شده است.در نگرش های جهانی تمایز سکونتگاه های شهری از سایر سکونتگاه ها بر ابعاد اکولوژیک شامل تراکم بالای جمعیت ، وسعت بزرگ و اشغال ساکنان شهری در بخش دوم و سوم (صنعت ، خدمات ) و در حال حاضر بخش چهارم شامل بانکداری ، هتل داری و… و همچنین بر ویژگی های اجتمایی و فرهنگی سکونتگاه های شهری ، سکونتگاه های رو ستایی تاکید میگردد.(زیاری،۱۳۷۴،ص۷۷)
۲-۲-مادر شهر (Metropolis) و کلان شهر (Megalapolis)
مادر شهر ، شهری است که از نظر مرکزیت دولتی و فعالیت های اقتصادی یا فرهنگی بر دیگر سکونتگاه ها برتری دارد و حداقل۵۰۰۰۰۰ هزار نفر جمعیت داشته و این جمعیت در فاصله زمانی ۴۵ دقیقه تا مرکز شهر زندگی می کنندو وسیله پیمودن این فاصله در دسترس اکثریت است.
در نظریه مکان مرکزی ، مادر شهر به مکانی گفته می شود که حداقل دارای یک میلیون نفر جمعیت باشد و در سلسله مراتب شهری بتواند به صورت مرکز کنترل اقتصاد جدید در آید و بر ناحیه ای دارای پنج نفر تا سی میلیون نفر جمعیت مسلط شود.
کلانشهر : شامل یک ناحیه شهری است که از چند هسته و متروپل تشکیل گردیده. ناحیه ای که در آن روستاها و شهرکهای یک مادر شهر در نتیجه توسعه وسایل ارتباطی و افزایش سرعت وسایل نقلیه ، با حومه ها و شهرک های مادر شهری دیگر پیوند میابند و از پیوند آنها یک بافت زنجیری از مادر شهر هها و شهر ها به صورت وسیع ترین شکل شهری تشکیل می شود که در اصطلاح به آن کلان شهر می گویند (شکویی، حسین،۱۳۸۴،ص۴۴)
۲-۳-مکانیابی
مکانیابی از ابتدای استقرار انسان در زمین جهت دستیابی به منابع بهتر غذا و یافتن محل کمین در شکار و جنگ،ایجاد سرپناه و محل کار صورت گرفته است.انتخاب مکان مناسب برای یک فعالیت در…….یکی از تصمیمات پایدار برای انجام یک طرح گسترده است که نیازمند تحقیق در مکان از دیدگاه های مختلف میباشد.در مکانیابی نیاز به اطلاعات زیادی داریم و حجم بزرگی از اطلاعات جزئی برای معرفی مکانهای مختلف باید جمع آوری،ترکیب و تجزیه و تحلیل شوند تا ارزیابی صحیحی از عواملی که ممکن است در انتخاب تاثیر داشته باشند صورت پذیرد.بنابراین در مقیاس شهر مکانیابی فعالیتی است که قابلیت ها و توانایی های یک منطقه را از لحاظ وجود زمین مناسب و کافی و ارتباط آن با سایر کاربری های شهر برای انتخاب مکانی مناسب برای کاربری ها ی خاص مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهد(اقبالی،۱۳۸۶،ص۳۶)
مکان یابی تاثیر فراوانی در کاهش هزینه های ایجاد و راه اندازی فعالیت های مختلف دارد.به همین دلیل یکی از مراحل مهم و اثرگذار پروژه های اجرایی به شمار می رود.از سوی دیگراهمیت مکان یابی به عنوان مرحله ای تعیین کننده بخش عمده اعظمی از هزینه های احداث و سایر برنامه ریزی های اقتصادی پروژه ها را مورد توحه مدیران و تصمیم گیرنده گان نیز قرار داده است.که نتیجه آن استفاده از روش های مختلف تصمیم گیری برای مکان یابی به روش علمی بعد از پیشرفت ریاضیات و ظهور رایانه های رایج گشته است و در چند سال اخیر کاربردهای بسیاری در کشورهای اروپایی و آمریکایی داشته است(دهقانیان،۱۳۸۵،ص۲۶)
۲-۴-هدفهای مسائل مکان یابی
مسائل مکان یابی،هدفهای مختلفی در بر دارند.هدفها در شناسایی و اولویت بندی معیارهای تصمیم گیری در یک مسله مکان یابی و زیر معیار های آنها اهمیت و نقش مهمی دارند.در یک تقسیم بندی(درینزر ۱۹۹۵)،هدفهای مسائل مکان یابی با رویکرد برنامه ریزی ریاضی و بر حسب انواع تابع هدف،به سه دسته تقسیم شده اند:
۲-۴-۱-هدف های کششی
این هدفها به نزدیکی هر جه بیشتر محل استقرار کاربری ها به استفاده کنندگان از این فضا ها و کمتر کردن مسافت دارند و شامل قدیمی ترین مسائل مکان یابی میشوند.در واقع مسائلی که تابع هدف آنها به صورت کمینه سازی است هدف های کشش دارند.
۲-۴-۲-هدفهای فشاری
این هدف ها مسائل مکان یابی مراکز نامطلوب را در بر می گیرند و از اواخر دهه۱۹۷۰بوجود آمده اند.هدف در این مسائل،حداکثر کردن فاصله مراکز جدید از مراکز موجود است.مدل های که بر ای این نوع هدفها ارائه شدند بعد ها به مدل های مکان یابی مضر معروف شدند.مثال برای این هدف ها یافتن مکان مناسب برای دفن زباله که در آن،یکی از هدفها بیشینه کردن فاصله این مکان،از مناطق مسکونی است.(جعفری،۱۳۷۸،ص۵۶)
۲-۴-۳-هدفهای متعادل
هدفهای هستند که تلاش در متعدل ساختن مسافت بین کاربری ها واستفاده کننده گان از این فضاها دارند.این هدفها پیوسته ترین نوع هدفها هستند و هدف اصلی آنها دستیابی به برابری است.این هدفها بیشتر در تصمیم گیری های عمومی کاربرد دارند؛جایی که هدف برقراری عدالت بین افراد است.مانند متعادل کردن حجم کاری مراکز پلیس که سبب متعادل شدن ارائه خدمات به متقاضیان می شود.(پور ابراهیم گل کلایه ،فرقانی،۱۳۸۷،ص۵۶)
۲-۴-۴-اشتباه های متداول در مکان یابی
اشتباه در تعیین محل ضررهای جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت.عموما اشتباه در تعیین محل،هنگامی پیش می آیدکه تعریف درستی از آنچه از ما خواسته میشود در دست نباشد. ولی اشتباه های دیگری نیز وجود دارد که مدیران زیرک نیز دچار آن میشوند. برخی از این نوع اشتباه ها برای توجه بیشتر مدیران،محققان و افراد کلیدی و تصمیم گیری در مسائل مکان یابی به این شرح بیان می شوند:
-فقدان بازرسی و شرح دقیق عوامل ونیازمندی ها
– چشم پوشی از بعضی شرایط مورد نیاز و بررسی ناقص نیازمندی های طرح
– مقاومت مدیران اجرایی در انتقال به محل جدید
– توجه بیش از اندازه به هزینه های زمین و در نتیجه انتخاب زمین های ارزان یا رایگان
– بی توجهی به هزینه های حمل و نقل و عدم برآورد درست آن
– پا فشاری در منابع آنی و کوتاه مدت و بی توجهی به آینده
– عوامل محیطی از جمله فشارهای سیاسی
– خطا در به کار گیری روش ها و تکنیک های تصمیم گیری مکان یابی
– عدم اولویت(وزن دهی)متناسب با معیار های تصمیم گیری
– بی توجهی به تغییر و تحولات آینده(تهدید ها،فرصت ها،رشد تقاضا،به هم خوردن توازن مناطق و..)
-در نظر نگرفتن تغییرات سازمانی لازمه مکان یابی(پور ابراهیم گل کلایه ،فرقانی،۱۳۸۷،ص۱)
۲-۵- معیارهای بهینه در مکان یابی کاربری های شهری
۲-۵-۱- سازگاری
کاربری های که در حوزه نفوذ یکدیگر قرار می گیر ند باید از نظر سنخیت و همخوانی فعالیت با یکدیگر منطبق بوده و باعث مزاحمت و مانع انجام فعالیت یکدیگر نگردند(بحرینی،حسین.۱۳۷۷،ص۱۹)
منظور از مولفه سازگاری،قرارگیری کاربری های سازگار در کنار یکدیگر و برعکس جداسازی کاربری های ناسازگار از یکدیگر است.مثلا کاربری هایی از قبیل دود،بو، صدا، شلوغی، آلودگی صوتی، کشتارگاه باید از کاربری مسکونی، آموزشی، بهداشتی، مذهبی ،فرهنگی فاصله داشته باشد.
در مقابل فعالیت های که مکمل یکدیگرند در کنار هم جایابی می شوند.کاربری های خدماتی با ترتیب اولویت همجواری نیز مشخص می شوندبرای نمونه در ضوابط مربوط به کاربری مسکونی ،کاربری های خدماتی، گذران اوقات فراغت و کاربری تفریحی مثل پارک، بهداشتی درمانی،آموزشی تجاری به ترتیب از اولویت همجواری برخوردارند.پورمحمدی،۲۳،۱۳۸۴)
۲-۵-۲- آسایش
دو مولفه فاصله و زمان مهمترین مولفه ها در مکان یابی کار بری ها هستند.این دو عامل واحد اندازه گیری اسایش محسوب میگردند،جرا که بر اثر تامین آنها سهولت دسترسی به خدمات شهری که یکی از اهداف مهم برنامه ریزی شهری است میسر می شود.
۲-۵-۳- کارآیی
الگوی قیمت زمین شهری در مکان یابی و کارایی کاربری ها نقش مهم و اساسی دارد.هرکاربری از لحاظ اقتصادی و سرمایه گذاری تابعی از قیمت زمین و هزینه های متصور بر ان است که براساس شیوه تحلیل سودمندی هزینه تعیین می شود.(زیاری،۱۳۸۱،ص۳۳)
۲-۵-۴- مطلوبیت
منظور از مطلوبیت یعنی حفظ عوامل طبعیی، چشم اندازها،فضاهای باز،فضا های سبز،شبکه معابر،فضا های مسکونی است.در مطلوبیت شبکه راه ها،جهات بایستی طوری مکان یابی شود که عابران پیاده و سواره بیشترین لذت و دلپذیری را از مناظر شهری،حومه شهری و پیرامون شهری داشته باشند.
۲-۵-۶-سلامتی
منظور از شهر سالم،رعایت همه کاربری ها با توجه به تراکم و سرانه مطلوب و رعایت استانداردها و معیار های سرانه است.اعمال ضوابط محیطی و بهداشتی مناسب برای کاهش آلودگی حاصل از کاربری های مختلف و رعایت استانداردهای بهداشتی برای تامین سلامتی محیط زیست انسانی یکی از اهداف مکان یابی کاربری هاست.امروزه با قرار دادن لایه های دو جداره از خطرات آلودگی صدا،واحد های مسکونی را در امان نگه می دارند.(پورمحمدی،۱۳۸۶ص۷۶)یعنی امنیت و عوامل امنیتی به عنوان یکی از مولفه های مهم در تعیین مکان کاربری های شهری است.هدف از این کار به طور کلی حفاظت شهر در مقابل خطر های احتمالی است. مثال در این مورد خطر بلایای طبیعی مانند سیل زلزله طوفان و آتشفشان و غیر طبیعی مانند همجواری منطقه صنعتی با منطقه مسکونی که با اصل سازگاری مغایرت دارد و سایر مواردی که به نحوی ضریب ایمنی و امنیتی شهر را تضعیف میکنند.(پورمحمدی،۱۳۸۶ص۷۶)
۲-۶- تئوری های رایج در مکان یابی مجتمع های بزرگ مسکونی
۲-۶-۱- تئوری سیستمی
شهر به عنوان یک پدیده در حال تغییر با چنان سرعتی در حال تغییر و دگرگونی می باشد که دیگر برنامه ریزی رایج و معمولی نمی تواند پاسخگوی این تغییرات باشد.سازگاری با چنین تغییرات سریعی نیازمند برنامه ریزی جدید با شهر و مدیریت شهری می باشد.از آنجایی که فعالیت های انسانی در بستر شهر پراکنده هستند نحوه آرایش فضایی آنان باید به نحوی باشد که ضمن ایجاد کارایی مطلوب برای شهروندان،کمترین اثر نامطلوب را بر محیط زیست بر جای گذارد با این وصف محیط یک شهر را می توان به عنوان سیستمی فرض کرد که از زیر سیستم های متعددی تشکیل گردیده و روابط متقابل بین آنها در جریان می باشد(دهقانیان،۱۳۸۵،ص۳۳)
وظیفه هر برنامه ریز شهری آن است که نسبت به شهر و مسائل شهری نگرش سیستمی و همه جانبه داشته باشد.هر یک از خصوصیات سیستم یعنی تاثیر هر جزء بر رفتار کلی،وابستگی رفتار اجزا و تاثیر انها در کل و عدم استقلال اجزا را می توان در سیستم های شهری مورد توجه قرار دادودر این سیستم عناصر شهری اجزای ان را تشکیل می دهند.کارکرد هر یک از عناصر شهری بر کاربر کلی شهر تاثیر دارد و نحوه عملکرد و کارایی هر یک از اجزا به یکدیگر مرتبط و وابسته است.در اوایل دهه ۱۹۵۰این تفکر در برنامه ریزی حمل و نقل شهری اثر گذاشت و از ان پس به جای مطالعه هر یک از مسائل ترافیکی به طور جداگانه تفکر سیستمی یعنی دید و نگرش کل گرایانه و تمام اجزا را مورد توجه قرار داد. بر اساس همین دیدگاه برنامه ریزان قادر به تحلیل و ارزیابی کاربری های شهری در وضع موجود بوده و میزان انطباق و سازگاری هر یک از کاربری ها را در ارتباط با سایر کاربری ها و فعالیت ها می سنجد.با عنایت چنین فرایندی برنامه ریز توانست در جهت ارائه تصمیمات مناسب تر در انتخاب مکان بهینه کار بری ها در سطح شهر و در انطباق با همجواری ها را اتخاذ کند و از سنخیت و عدم سنخیت یک کاربری با کاربری های دیگر که در مجاورت ان قرارگرفته اند آگاهی یابد. این دیدگاه در حال حاضر در قالب مدل های مختلف همچون ساختار فضایی شهر،مدل توسعه شهری،مدل کاربری زمین و مدل فعالیت و مدل مکان یابی کاربری زمین ارائه گردیده و حل مسائل شهری سهم قابل توجهی دارد(دستجردی ،۱۳۷۹،ص۹۸)
۲-۶-۲- تئوری مکان مرکزی
تئوری مکان مرکزی به دنبال عوامل موثر در مکان گزینی خدمات سکونتگاه های شهری است.این تئوری یکی از علمی ترین ساخت سکونتگاه ها و جایگزینی خدمات شهری می باشد که والتر کریستالر جغرافیدان المانی به اقتباس از ایده های فن تونن،ژرژ کهل و الفرد وبر می باشد.به طور کلی اصولی که مکان مرکزی بر ان استوار است را می توان در چند اصل خلاصه کرد(مختاری،۱۳۸۵،ص۸۹)